Εξαιρετικά πιθανό είναι το ενδεχομένο οι πραγματικοί θάνατοι από COVID-19 να είναι πολύ περισσότεροι από όσους καταγράφονται, σύμφωνα με δημοσίευση του Πανεπιστημίου Harvard των ΗΠΑ, που συνέκρινε τη συνολική θνησιμότητα του 2020 με προηγούμενα, μη πανδημικά έτη σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο. Μεγάλες αποκλίσεις που ενδεχομένως κρύβουν υποδήλωση των θανάτων από κορωνοϊό παρατηρούνται σε χώρες της Λατινικής Αμερικής αλλά και ορισμένες ευρωπαϊκές, όπως το Ην. Βασίλειο, η Ισπανία και η Πολωνία. Στον αντίποδα είναι η Βουλγαρία, η Ιαπωνία και η Δανία, ενώ στη δεκάδα με τις χώρες όπου η πιθανότητα μη σωστής καταγραφής είναι χαμηλότερη βρίσκεται και η Ελλάδα. Οπως αναφέρεται στη δημοσίευση, τα βασικά σημεία της οποίας συνοψίζουν οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Πάνος Μαλανδράκης, Γιάννης Ντάνασης και Θάνος Δημόπουλος, το 2020, 51 χώρες κατέγραψαν κατά μέσον όρο 3.140 περισσότερους θανάτους –πιθανώς σχετιζόμενους με την πανδημία– συγκριτικά με άλλες χρονιές. Στις ΗΠΑ καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός ανεξήγητων θανάτων για το 2020, αγγίζοντας τους 50.876.
Οι πιο πιθανές χώρες να έχουν καταγράψει μικρότερο αριθμό θανάτων από τον πραγματικό ήταν η Βολιβία με 2,64 φορές περισσότερους θανάτους το 2020 σε σχέση με προηγούμενα έτη, το Εκουαδόρ (2,53), το Περού (2,17) και ακολουθούν το Μεξικό (0,95), η Ινδονησία (0,94), το Ην. Βασίλειο (0,9), η Ισπανία (0,83). Αντίστοιχα, λιγότερο πιθανές χώρες να «χάνουν» από την καταγραφή θανάτων σχετιζόμενων με την πανδημία ήταν η Ιαπωνία (0,01), η Δανία (0,03), η Νότια Κορέα (0,04), η Φινλανδία (0,07), αλλά και η Ελλάδα με 0,10 λόγο ανεξήγητων θανάτων σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, καταδεικνύοντας την ορθή και πλήρη καταγραφή των σχετιζόμενων με την πανδημία θανάτων.
Χώρες της Λατ. Αμερικής, Ην. Βασίλειο, Ισπανία και Πολωνία πιθανώς έχουν καταγράψει μικρότερο αριθμό.
Ορισμένες χώρες με πολύ αυστηρά μέτρα κατέγραψαν κατά μέσον όρο 59% περισσότερους ανεξήγητους θανάτους. Επιπλέον, χώρες με ανεπαρκείς ιατρικές δομές να διαχειριστούν την πανδημία πιθανώς κατέγραφαν λιγότερους σχετιζόμενους θανάτους, με κατά μέσον όρο 53% επιπλέον ανεξήγητους θανάτους, ενώ χώρες με καλύτερη υποδομή πριν από την πανδημία είχαν αντίστοιχο ποσοστό στο 23%.
«Συμπερασματικά, η εγκυρότητα της καταγραφής των σχετιζόμενων με την πανδημία COVID-19 θανάτων φαίνεται να σχετίζεται τόσο με την κοινωνικοοικονομική στάθμη κάθε χώρας όσο και με τη σφοδρότητα των αρχικών κυμάτων της πανδημίας COVID-19 σε κάθε χώρα ξεχωριστά. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί η έλλειψη κοινά αποδεκτών ορισμών σχετικά με την απόδοση και τον υπολογισμό των θανάτων λόγω της πανδημίας. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες οδηγίες από τους διεθνείς οργανισμούς υγείας για τον καθορισμό αιτιώδους συσχέτισης μεταξύ ενός θανάτου και της υποκείμενης λοίμωξης COVID-19. Η ενοποίηση των ορισμών σε διεθνές, ή τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό, επίπεδο κρίνεται επιβεβλημένη», επισημαίνουν οι ειδικοί.