Το ήθελε περισσότερο από μένα. Δεν ήμουν έτοιμη να αναλάβω μια τόσο μεγάλη δέσμευση. Ενιωθα ότι το να γίνω μητέρα στα είκοσί μου θα μου έκοβε τα φτερά. Τον θυμάμαι, καθώς ξυπνούσα από τη νάρκωση, να κλαίει και να μου ψιθυρίζει: «Μη στενοχωριέσαι, θα κάνουμε άλλα παιδιά». Εκείνος έκανε τρία. Εμένα ο καρκίνος μού στέρησε τη δυνατότητα της μητρότητας. Και όμως, δεν έχω μετανιώσει. Μόνο που μερικές φορές σκέφτομαι πώς θα ήταν αν είχα σήμερα ένα γιο. Δεν ξέρω πώς και γιατί, αλλά είμαι σίγουρη ότι θα ήταν αγόρι…
«Αυτό το “αν…” είναι δικαίωμα της γυναίκας, όπως και η άμβλωση. Καμία πρόοδος, γνήσια ή κατασκευασμένη, δεν μπορεί να την ενοχοποιήσει γι’ αυτό», μου λέει η καθηγήτρια Ψυχολογίας και συγγραφέας Φωτεινή Τσαλίκογλου ακούγοντας τη δική μου εμπειρία. Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να αναστείλει τη συνταγματική προστασία των αμβλώσεων, κεκτημένο μισού αιώνα, έγινε αφορμή να έρθουν στην επιφάνεια λιγότερο ή περισσότερο επώδυνα βιώματα και συναισθήματα σχετικά με ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες που έπρεπε να διακοπούν. Γυναικών αλλά και ανδρών.
«Η άμβλωση δεν είναι απλώς ένα τεχνικό ή νομικό θέμα που διεκπεραιώνεται αβασάνιστα. “Είμαι το σώμα μου”, μοιάζει να λέει η γυναίκα. Πώς να απομονωθεί, όμως, η σχέση με το σώμα και τον ψυχισμό της από την κουλτούρα, την κοινωνική τάξη, τη φυλή, την ευαλωτότητα της ψυχικής της υγείας; Από τον τρόπο που έμαθε (ή δεν έμαθε) πώς να “είναι γυναίκα”; Από επίκτητες, έμφυλες συμπεριφορές;» συνεχίζει η κ. Τσαλίκογλου. «Η αποδοχή της πολυπλοκότητας του θέματος δεν αίρει, βέβαια, ούτε κατ’ ελάχιστον το δικαίωμα της γυναίκας στην άμβλωση, που είναι ολότελα δικό της. Οχι της οικογένειάς της που πρέπει να έχει συνέχεια, όχι του έθνους που πρέπει να επιβιώσει. Ο τρόπος που θα τη βιώσει είναι επίσης αποκλειστικά δικός της: Ανάλογα με την ιστορία της, τα παιδικά της βιώματα, τις μνήμες φροντίδας, τη σχέση της με τα πρωταρχικά πρόσωπα στην αρχή της ζωής της, με το διευκολυντικό ή όχι περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε».
Και οι άνδρες; Πώς βιώνουν ως σύντροφοι τις αμβλώσεις; «Ο άνδρας ευθύνεται εξίσου με τη γυναίκα για την εγκυμοσύνη. Επειδή όμως το σώμα του δεν θίγεται από αυτήν και επειδή η κύηση και η διακοπή της διακινούν σ’ ένα ασυνείδητο επίπεδο δύσκολα ερωτήματα που αφορούν τον ευνουχισμό, τον αποχωρισμό, το άγχος διείσδυσης και το άγχος θανάτου, αποφεύγει να σκέφτεται και να μιλάει γι’ αυτά. Είναι επώδυνες θεματικές και θέλει να τις εμποδίσει να προσεγγίσουν τη συνείδηση, γιατί θα γίνουν τραυματικές. Η έκτρωση αντιμετωπίζεται “μηχανιστικά”, σαν μια ασήμαντη ιατρική πράξη. Ισως και γιατί παραπέμπει σε μία ακόμη αποτυχία για τον εαυτό του και την συνέχειά του», εξηγεί ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος. «Γι’ αυτό γυναίκες που μιλούν για την άμβλωση θα βρείτε αρκετές, άνδρες δύσκολα. Στις περισσότερες κοινωνικές ή ψυχολογικές μελέτες οι ερευνητές δεν βρίσκουν άντρες να μιλήσουν για την άμβλωση της συντρόφου τους. Ακόμη και στην ψυχοθεραπεία, σπάνια μιλούν γι’ αυτήν. Και αν την αναφέρουν, συνήθως την προσπερνούν γρήγορα, την ξεχνούν, σαν να μην τους αφορούσε…».
Η «Κ» εξασφάλισε τις μαρτυρίες δύο πολύ γνωστών ηθοποιών, της Αθηνάς Μαξίμου και της Βίκυς Βολιώτη. Η πρώτη δεν έχει αποκτήσει παιδιά, η δεύτερη έχει υιοθετήσει ένα κοριτσάκι από την Αιθιοπία. «Αν και μεγαλώνουμε με την πεποίθηση ότι πρέπει να διαιωνίσουμε το δικό μας DNA, δεν είχα ποτέ τον διακαή πόθο να κυοφορήσω», λέει. Αλλά και δύο ανδρών. Μόνο που εκείνοι ζήτησαν να αναφερθούν με ψευδώνυμα, για να μην εκθέσουν τις τότε συντρόφους τους.
Αθηνά Μαξίμου, Ηθοποιός
«Το βίωσα σαν απώλεια»
Ημουν δεκαοκτώ ετών κι εκείνος συνομήλικός μου. Η σχέση μας ήταν στο ξεκίνημά της όταν έμεινα έγκυος από… ατύχημα: έσπασε το προφυλακτικό. «Δεν είναι τίποτα, το ίδιο έπαθε και μια εξαδέλφη μου», μου είπε όταν τον ενημέρωσα για την εγκυμοσύνη μου. Λες και είχα γρίπη ή ανεμοβλογιά! Τέτοια ανωριμότητα, πλήρης απουσία ενσυναίσθησης. Η αυλαία έπεσε αμέσως για τη σχέση μας. Πανικοβλήθηκα αλλά δεν μπόρεσα να το μοιραστώ με τη μητέρα μου, μολονότι η σχέση μας ήταν ανέκαθεν καλή και της εκμυστηρευόμουν σχεδόν τα πάντα. Φοβήθηκα ότι θα είναι επικριτική απέναντί μου. Τώρα που το σκέφτομαι ίσως δεν της το είπα γιατί ήταν η πρώτη φορά που είχα την πλήρη ευθύνη για τον εαυτό μου, που αποφάσιζα η ίδια για το σώμα μου, για τη ζωή μου. Με δυο φίλες μου πήγα στο ιατρείο ενός γυναικολόγου. Το θυμάμαι και ανατριχιάζω: ευτυχώς που δεν προέκυψε κάποια επιπλοκή γιατί δεν ξέρω αν θα ήμουν σήμερα εδώ. Βίωσα την άμβλωση σαν μια απώλεια. Εκανα καιρό να το ξεπεράσω. Ακόμα σκέφτομαι πώς θα ήταν αν είχα γεννήσει εκείνο το παιδί: θα είχαμε πολύ μικρή διαφορά ηλικίας, ουσιαστικά θα μεγαλώναμε μαζί, θα ήμασταν περισσότερο σαν φίλοι. Αλλά δεν το έχω μετανιώσει. Ούτε μια στιγμή δεν κλονίστηκα για την απόφασή μου. Σήμερα, στα 47 μου, μη έχοντας αποκτήσει παιδιά και έχοντας πολλές φορές βιώσει τον ρατσισμό απέναντι σε μια γυναίκα που δεν έχει γίνει μητέρα, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν γεννιόμαστε όλοι με τις “προδιαγραφές” του γονέα. Είναι πιο έντιμο να το συνειδητοποιήσεις και να μην προχωρήσεις από το να αποκτήσεις ένα παιδί που θα μεγαλώσει παραμελημένο ή ακόμα και παρατημένο. Η μητρότητα (όπως και η πατρότητα) είναι απόφαση ζωής. Πρέπει να γίνεται με ωριμότητα και απόλυτη συνειδητοποίηση του τι σημαίνει, όχι μόνο για εμάς τις ίδιες αλλά και για τα παιδιά που θα φέρουμε στον κόσμο. Στη μητέρα μου το αποκάλυψα κάμποσα χρόνια αργότερα. Στενοχωρήθηκε που δεν της έδωσα την ευκαιρία να σταθεί στο πλευρό μου σε μια τέτοια δοκιμασία».
Χρήστος Ανδρέου, Επιχειρηματίας
«Ημασταν άγουροι»
«Εκείνη ήταν είκοσι δύο, εγώ είκοσι. Ημασταν –και νιώθαμε– άγουροι. Φοιτούσαμε στην ίδια σχολή, κάναμε όνειρα για το μέλλον, αλλά σε κανένα από αυτά δεν υπήρχε η έννοια “παιδί”. Οταν διαπιστώσαμε την εγκυμοσύνη δεν είχαμε την παραμικρή αμφιβολία ότι επρόκειτο για ανεπιθύμητη εξέλιξη. Με τη νομοθεσία να μη δημιουργεί περίπλοκα προβλήματα, από την πρώτη στιγμή οι προβληματισμοί μας ήταν απλοϊκά νεανικοί: αν και πώς θα το εμπιστευόμασταν σε συγγενείς και φίλους, πού θα βρίσκαμε τα χρήματα για την επέμβαση, μήπως η διαδικασία ήταν απειλητική για την υγεία της. Τελικά τα καταφέραμε με τη βοήθεια μιας έμπιστης εξαδέλφης και αφού πρώτα χρειάστηκε να… σπάσω τον κουμπαρά μου. Οι γονείς μου το έμαθαν χρόνια αργότερα, οι δικοί της δεν γνωρίζω αν το έμαθαν ποτέ.
Εγινε μητέρα στα 46 της. Εγώ δεν απέκτησα παιδιά. Ακόμα. Ωστόσο ουδέποτε αναρωτήθηκα μήπως η άμβλωση τότε ήταν λάθος. Στα 20 ήμασταν απλώς δύο ανώριμοι νέοι, ζούσαμε με τους γονείς μας, δεν είχαμε εισοδήματα. Από την άλλη, δεν υπήρξε στιγμή που να διέκρινα στο βλέμμα της αμφιβολία. Ναι, κάποια στιγμή ακούστηκε η απαίδευτη ανησυχία “τι θα πω στους γονείς μου;”, που ενδεχομένως άφηνε μια χαραμάδα στην κύηση, ωστόσο η αντίληψη “ούτε είμαι έτοιμη να γίνω μητέρα, ούτε θέλω” δεν ήταν διαπραγματεύσιμη. Κάναμε το σωστό, έχοντας να ζυγίσουμε μόνο τις δυνατότητες και τα “θέλω” μας. Ευτυχώς, ζούσαμε στην πολύπαθη Ελλάδα των ’90s και όχι στη “σύγχρονη” Αμερική…».
Ηλίας Γεωργιάδης, Καλλιτέχνης
«Το θέλεις; Οχι, απάντησα»
«Μεγάλωσα σε μια εποχή που το σεξ ήταν ταμπού και από την εφηβεία μου είχα τον φόβο “μη γίνει το κακό”, να μην προκύψει ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Στα είκοσι οκτώ μου κλήθηκα να αντιμετωπίσω την πρώτη. Μόνο που ήταν… ψεύτικη. Την είχε επινοήσει η σύντροφός μου για να με δοκιμάσει, να δει αν ήμουν έτοιμος να δεσμευτώ. Δεν ήμουν. Της το είπα και εξαφανίστηκε. Εζησα για καιρό με την αγωνία μήπως είχε γεννήσει το παιδί μου αλλά αποδείχτηκε ότι δεν ίσχυε. Ανακουφίστηκα.
Αρκετά χρόνια αργότερα, μετά τα πενήντα μου πλέον, η τότε σύντροφός μου έμεινε έγκυος – στ’ αλήθεια αυτή τη φορά. Είχε ήδη δύο παιδιά από προηγούμενο γάμο αλλά της άρεσε η σκέψη να αποκτήσει και ένα μαζί μου. “Θέλεις;”, με ρώτησε; “Οχι, γιατί έχω πια μεγαλώσει και δεν νομίζω ότι έχω το κουράγιο”, της απάντησα.
Υπήρχε και ένας ακόμη λόγος, όμως. Εκείνη ήταν επιτυχημένη επαγγελματικά, εγώ ήμουν πάντα πιο… κινητικός σε θέματα δουλειάς, για να το πω έτσι, και φοβόμουν ότι από τον στενό οικογενειακό και τον ευρύτερο κοινωνικό μας περίγυρο θα ακουγόταν: “Θέλει και παιδί ο αχαΐρευτος”. Αυτό το βάρος δεν θα μπορούσα να το σηκώσω.
Δεν έφερε καμία αντίρρηση, η άμβλωση έγινε και μείναμε μαζί για λίγα χρόνια ακόμα. Σήμερα, καθώς διανύω την έβδομη δεκαετία της ζωής μου και δεν έχω παιδιά, σκέφτομαι πως έπραξα σωστά. Τα παιδιά δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός ούτε τρόπος για να μείνουν μαζί δυο άνθρωποι, αν άλλοι δεσμοί, πιο ουσιαστικοί, δεν υπάρχουν».
Βίκυ Βολιώτη, Ηθοποιός
«Δεν μπήκα σε δίλημμα»
«Συνέβη στο ξεκίνημα της σεξουαλικής μου ζωής και της καριέρας μου, στα δεκαοκτώ μου, στο πλαίσιο μιας εφηβικής σχέσης με συνομήλικό μου. Η εγκυμοσύνη προέκυψε, δηλαδή, σε μια περίοδο που όλα ήταν ρευστά και το μέλλον μας άγνωστο και αβέβαιο. Δεν είχα βρει ακόμη τα “πατήματά” μου. Με έπιασε τρόμος στη σκέψη ότι θα γινόμουν μητέρα σε εκείνη την ηλικία, επομένως δίλημμα δεν τέθηκε, η άμβλωση ήταν μονόδρομος. Δεν το είπα στη μητέρα μου, πολύ αργότερα το συζητήσαμε. Είχαν περάσει μόλις δύο χρόνια από τον θάνατο του πατέρα μου, είχε προηγηθεί η δύσκολη περίοδος της ασθένειάς του, οπότε δεν ήθελα να της φορτώσω ακόμα ένα βάρος, να την κάνω να ανησυχήσει. Αν και ήταν μια ταλαιπωρία σωματική και ψυχική, δεν βίωσα τη διαδικασία πολύ δραματικά, για να είμαι ειλικρινής. Αλλά μου έγινε μάθημα και ξεκίνησα να παίρνω συστηματικά μέτρα αντισύλληψης για να μην επαναληφθεί.
Αν εκείνο το παιδί είχε γεννηθεί θα ήμουν δυστυχισμένη, είμαι σίγουρη. Δεν θα είχα κάνει τίποτα από όσα μου δίνουν σήμερα χαρά και ισορροπία. Επιπλέον, δεν θα μπορούσα να του προσφέρω όσα προσφέρω στην κόρη μου, την Αννα. Το να αποκτήσεις παιδί πρέπει να είναι απόφαση στην οποία οδηγείσαι συνειδητά, έχοντας ζυγίσει καθετί με πολλή σκέψη, ψυχραιμία και υπευθυνότητα. Και, φυσικά, πρέπει να το θέλεις πραγματικά. Δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα τυχαιότητας και πίεσης».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr