Η μείωση κατά περίπου 385.000 του μόνιμου πληθυσμού στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα προσωρινά αποτελέσματα της απογραφής του 2021, ήταν αναμενόμενη και εκτιμάται ότι θα επιδεινωθεί. Τα δημογραφικά στοιχεία δεν είναι από μόνα τους «κατάρα», όμως πρέπει να μας ωθήσουν στη λήψη μέτρων. Αν δεν μεταφράσουμε εγκαίρως τους αριθμούς και δεν κινητοποιηθούμε ώστε να περιορίσουμε τις συνέπειες, τότε πραγματικά τις επόμενες δεκαετίες θα αντιμετωπίσουμε σοβαρά κοινωνικά προβλήματα.
Οσον αφορά τη μεγάλη μείωση πληθυσμού που καταγράφηκε στην Κεντρική Μακεδονία, οι ερευνητές τονίζουν ότι ενδεχομένως να εξηγείται από τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων λόγω γήρατος, ωστόσο χρειάζεται να μελετηθούν περαιτέρω τα επιμέρους στοιχεία ανά νομό. Παράλληλα, αύξηση πληθυσμού σημειώθηκε μόνο στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, γεγονός που αποδίδεται στην παραμονή στα νησιά ανθρώπων που έφτασαν στην Ελλάδα λόγω της προσφυγικής κρίσης από το 2015 και έπειτα. Τα οριστικά στοιχεία του πληθυσμού της χώρας αναμένεται να ανακοινωθούν από την ΕΛΣΤΑΤ στο τέλος του έτους.
Οπως εξηγεί ο κ. Βύρων Κοτζαμάνης, καθηγητής Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, και την επόμενη δεκαετία θα υπάρξει μείωση του μόνιμου πληθυσμού στην Ελλάδα κατά περίπου 500.000 με βάση τις προβολές των στοιχείων που έχουμε. Η μείωση του πληθυσμού οφείλεται κατά 82% στην υπέρβαση των θανάτων έναντι των γεννήσεων και κατά 18% στο γεγονός ότι εισήλθαν στη χώρα λιγότεροι από όσους εξήλθαν.
«Την τελευταία δεκαετία (η προτελευταία απογραφή διενεργήθηκε το 2011) σημειώθηκαν συνολικά 315.000 θάνατοι περισσότεροι από τις γεννήσεις. Την ίδια περίοδο έφυγαν από τη χώρα 70.000 περισσότεροι από εκείνους που εγκαταστάθηκαν εδώ, με αποτέλεσμα το μεταναστευτικό ισοζύγιο να είναι αρνητικό», λέει ο ερευνητής στην «Κ».
Ο καθηγητής Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Βύρων Κοτζαμάνης στην «Κ» με αφορμή τα προσωρινά αποτελέσματα της απογραφής του 2021.
«Την επόμενη δεκαετία θα συνεχίσουμε να είμαστε λιγότεροι και περισσότερο γερασμένοι, άρα οι γεννήσεις αναπόφευκτα θα μειωθούν και άλλο», προσθέτει. Ο κ. Κοτζαμάνης εξηγεί ότι υπάρχουν τρόποι όχι να ανατρέψουμε αλλά να επιβραδύνουμε τη μείωση των γεννήσεων με τη μετανάστευση πληθυσμού. «Οι μετανάστες είναι νέοι οπότε θα αυξηθεί ο πληθυσμός σε παραγωγική ηλικία για κάποιο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει ωστόσο να εστιάσουμε όχι στη μείωση του πληθυσμού αυτή καθαυτήν, αλλά στο γεγονός ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι είναι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών και παράλληλα αυξάνεται και ο πληθυσμός των υπέργηρων άνω των 85 ετών.
Χαρακτηριστικά, ανάμεσα στο 1951 και στο 2020, ο πληθυσμός από 0-14 μειώθηκε 0,63 εκατομμύριο και ο πληθυσμός 0-19 ετών μειώθηκε κατά 0,87 εκατομμύριο. Ο πληθυσμός άνω των 65 ετών αυξήθηκε κατά 1,87 εκατομμύριο και ο πληθυσμός από 85 και άνω κατά 0,35 εκατομμύριο. Το 2021 εκτιμάται ότι 22,6% του πληθυσμού ήταν άνω των 65 ετών.
Η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού είναι σημαντική. Πρακτικά μέσα στην επόμενη δεκαετία θα έχουμε μείωση του πληθυσμού που εργάζεται κατά περίπου 1 εκατομμύριο, επισημαίνει ο κ. Κοτζαμάνης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αγορά εργασίας, την ανάπτυξη, το συνταξιοδοτικό σύστημα και τις ασφαλιστικές εισφορές.
Ο ερευνητής ωστόσο εξηγεί ότι υπάρχουν μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να δώσουν λύσεις. Στην Ελλάδα έχουμε πολύ χαμηλό ποσοστό εργαζομένων αναλογικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τις χώρες του ΟΟΣΑ. Από το σύνολο των ατόμων που βρίσκονται σε εργασιακά παραγωγική ηλικία 20-65 ετών στην Ελλάδα εργάζεται μόνο το 73,4%. Χαμηλά είναι τα ποσοστά απασχόλησης στις γυναίκες, ενώ παράλληλα είναι υψηλά τα επίπεδα ανεργίας. Στη Σουηδία το 87,6% των πολιτών από τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα είναι οικονομικά ενεργό, στην Ισλανδία και στην Ελβετία το 85,9% και στην Εσθονία το 83,5%. «Εφόσον εντάξουμε περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας και μειώσουμε την ανεργία, παρά τη μείωση του πληθυσμού, ο πληθυσμός των εργαζομένων δεν θα μειωθεί», προτείνει ο κ. Κοτζαμάνης.