Χωρίς ιδιαίτερες… εκπλήξεις είναι το κείμενο του νέου σχεδιασμού για τα απορρίμματα στην Αττική, που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση. Πολλά από τα μέτρα που προβλέπει, όπως η δημιουργία μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων και βιοαποβλήτων, «σέρνονται» ήδη από τον προηγούμενο σχεδιασμό, χωρίς καν να έχουν χωροθετηθεί. Ο ΧΥΤΑ παραμένει αμετακίνητος στη Φυλή και θα οδεύσει προς επέκταση, αφού οι στόχοι μείωσης των απορριμμάτων εξαρτώνται από τις προαναφερθείσες μονάδες. Οι στόχοι μείωσης των ποσοτήτων των απορριμμάτων και αύξησης της ανακύκλωσης ακολουθούν εκείνους της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, χωρίς ωστόσο να έχει υπάρξει σοβαρή πρόοδος για την επίτευξή τους.
Ο Ενιαίος Διαβαθμιστικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ, ο φορέας όλων των δήμων της Αττικής για τα απορρίμματα) έδωσε πριν από λίγες ημέρες σε διαβούλευση 45 ημερών το κείμενο της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του νέου περιφερειακού σχεδιασμού (ΠΕΣΔΑ). Τι προβλέπει σε επίπεδο έργων ο νέος σχεδιασμός για την Αττική;
• Με μια διαφορετική ορολογία που περιλαμβάνει διάφορες… εύηχες ονομασίες, όπως «πάρκα κυκλικής οικονομίας» και «μονάδες ανάκτησης και ανακύκλωσης αποβλήτων» έναντι μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων, στο σχέδιο παραμένει η δημιουργία έξι εργοστασίων διαχείρισης απορριμμάτων. Στη Δυτική Αττική (200.000 τόνοι/έτος), στον Πειραιά (120.000 τόνοι/έτος), στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών (315.000 τόνοι ετησίως), στον Βόρειο Τομέα Αθηνών (130.000 τόνοι ετησίως), στη Βορειοανατολική Αττική (60.000 τόνοι ετησίως) και στη Νοτιοανατολική Αττική (80.000 τόνοι ετησίως). Από αυτές, χωροθετημένες είναι μόνο οι μονάδες του Πειραιά (Σχιστό) και της Βορειοανατολικής Αττικής (Γραμματικό), ενώ ως μονάδα της Δυτικής Αττικής εννοείται το υφιστάμενο εργοστάσιο δίπλα στον ΧΥΤΑ Φυλής. Σύμφωνα με το ΠΕΣΔΑ, η χωροθέτηση των μονάδων για τον κεντρικό τομέα της Αθήνας, τη βόρεια και τη νότια Αττική θα γίνει «έως το τέλος του 2022 το αργότερο», κάτι που βέβαια δεν δείχνει πολύ πιθανό με δεδομένη την έως τώρα εμπειρία. Οι μονάδες που προωθούνται θα επεξεργάζονται κατά κύριο λόγο σύμμεικτα απορρίμματα, μετατρέποντάς τα σε απορριμματογενές καύσιμο (RDF) που θα οδηγείται σε τσιμεντοβιομηχανίες ή στη μονάδα καύσης (ενεργειακής αξιοποίησης) του υπουργείου Περιβάλλοντος. Η τελευταία παραμένει εκτός εμβέλειας του ΠΕΣΔΑ γιατί το ΥΠΕΝ έχει με νομοθετική ρύθμιση αναλάβει όλη την αρμοδιότητα.
• Ωστόσο ο σχεδιασμός παραμένει ασαφής. Το ΠΕΣΔΑ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο οι προαναφερθείσες μονάδες να μην κατασκευαστούν στις αντίστοιχες περιοχές, αλλά να συγχωνευθούν μεταξύ τους ή με τη μονάδα καύσης απορριμμάτων. «Σε περίπτωση αδυναμίας εύρεσης κατάλληλων χώρων, είτε λόγω μη δυνατότητας εύρεσης επαρκών εκτάσεων είτε μη ικανοποίησης των κριτηρίων χωροθέτησης, οι μονάδες δύναται να χωροθετούνται σε άλλη περιφερειακή ενότητα. Με γνώμονα την έγκαιρη ολοκλήρωσή τους μέχρι το 2025 για την επίτευξη των εθνικών στόχων ανάκτησης, ανακύκλωσης και διάθεσης προς ταφή, οι μονάδες με τον χαμηλότερο βαθμό ωριμότητας μπορούν να συγχωνεύονται είτε μεταξύ τους είτε με άλλες περισσότερο ώριμες και να προσαρμόζεται αναλόγως η δυναμικότητά τους», αναφέρει η μελέτη, συμπληρώνοντας ότι «δεν θα χωροθετηθούν εντός ήδη αδειοδοτημένων χώρων», εννοώντας τη Φυλή και το Γραμματικό. Παρότι υπάρχουν πολύ μεγάλες «νεκρές» εκτάσεις στο κέντρο της Αθήνας (Ελαιώνας), αυτό που προωθείται είναι η εγκατάσταση της μονάδας του κεντρικού τομέα κάπου στη Δυτική Αττική.
Στόχος είναι η δημιουργία έως έξι μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων μέχρι το 2025 και έξι μονάδων κομποστοποίησης.
• Προβλέπονται επίσης έξι μονάδες κομποστοποίησης: στη Δυτική Αττική (71.115 τόνοι/έτος), στον Πειραιά (57.476 τόνοι/έτος), στην Ανατολική Αττική (31.706 τόνοι/έτος), στη Νοτιοανατολική Αττική (38.800 τόνοι/έτος), στον Βόρειο Τομέα Αθήνας (64.876 τονοι/έτος), στον Κεντρικό και Νότιο Τομέα Αθήνας (156.379 τόνοι/έτος).
• Διατηρούνται τα ευχολόγια περί κλεισίματος του ΧΥΤΑ Φυλής, χωρίς να προβλέπεται καμία εναλλακτική θέση. «Με την ολοκλήρωση των περιφερειακών υποδομών επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων θα τερματιστεί οριστικά η ταφή απορριμμάτων στο ΧΥΤΑ Φυλής», αναφέρεται. Υπό αυτές τις συνθήκες, η μόνη προφανής διέξοδος θα είναι η περαιτέρω επέκταση του ΧΥΤΑ Φυλής μέσα στα επόμενα χρόνια.
• Προβλέπεται η δημιουργία δικτύου ΧΥΤΥ για αδρανή (μπάζα) με χωρητικότητα έως 4 εκατ. τόνους, χωρίς όμως να ορίζεται ο αριθμός και οι θέσεις αυτών.
Ο αναθεωρημένος σχεδιασμός είχε παρουσιαστεί τους προηγούμενους μήνες στους δημάρχους, με τους οποίους έχουν γίνει εκτενείς επίσημες και παρασκηνιακές συζητήσεις. Με τη μεγάλη καθυστέρηση στην αναθεώρησή του, πλέον θα έρθει μόλις ένα έτος πριν από τη λήξη της θητείας της περιφερειακής διοίκησης και των δημάρχων, σε μια περίοδο δηλαδή όπου κανείς δεν μπορεί να περιμένει θεαματικές κινήσεις (ιδίως ως προς τις χωροθετήσεις). Ποια είναι η συνέχεια; Μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης και την έγκριση της ΣΜΠΕ, το κείμενο του ΠΕΣΔΑ θα τεθεί υπόψη του Περιφερειακού Συμβουλίου για να εγκριθεί, κάτι που λογικά δεν θα συμβεί πριν από τα μέσα του φθινοπώρου.
Πού βρίσκονται τα έργα στην Αττική
Μόνο μία από τις έξι μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων της Αττικής βρίσκεται σε πορεία υλοποίησης. Πρόκειται για τη μονάδα του Πειραιά, στο Σχιστό. Ο διαγωνισμός ΣΔΙΤ βρίσκεται σε εξέλιξη, στη φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου που αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους ώστε να ακολουθήσει την επόμενη άνοιξη η υποβολή δεσμευτικών προσφορών από τους ενδιαφερόμενους. Αυτό σημαίνει ότι η έναρξη των έργων δεν πρέπει να αναμένεται πριν από το 2024. Ο αντίστοιχος διαγωνισμός ΣΔΙΤ για τη μονάδα στον κεντρικό τομέα της Αθήνας έχει «παγώσει» καθώς λείπει ένα βασικό στοιχείο: η χωροθέτηση. Τέλος, ο διαγωνισμός για τη μικρή μονάδα στο Γραμματικό (θα κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο) οδεύει προς ακύρωση, μετά την απόφαση της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών να «κόψει» και τις τρεις ενδιαφερόμενες κοινοπραξίες.