Παρά την εντυπωσιακή ποσοστιαία μείωση που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα στον αριθμό των νεκρών σε οδικά ατυχήματα κατά την τελευταία δεκαετία, μείωση που συνδέεται και με τα νέα κυκλοφοριακά δεδομένα τα οποία έφερε η οικονομική κρίση, η χώρα μας δυστυχώς εξακολουθεί να θρηνεί αρκετά θύματα στον δρόμο σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης.
Πέρυσι ο αριθμός των νεκρών από τροχαία μειώθηκε σε σύγκριση με τα προ πανδημίας επίπεδα (2019) τόσο στην Ευρώπη όσο και στη χώρα μας, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μείωση της κυκλοφορίας λόγω της επιβολής περιοριστικών μέτρων κατά τη διάρκεια της πανδημίας και όχι τόσο στη βελτίωση των επιδόσεων οδικής ασφάλειας αλλά και κυκλοφοριακής παιδείας των οδηγών.
Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τους θανάτους από τροχαία ατυχήματα, 608 άτομα έχασαν τη ζωή τους πέρυσι στους ελληνικούς δρόμους, από 584 το 2020 (+5%), 688 το 2019 και 700 το 2018. Σε επίπεδο Ε.Ε., σημειώθηκαν 19.900 θάνατοι από τροχαία κατά την περυσινή χρονιά, από 18.800 το 2020, 22.800 το 2019 και 23.300 το 2018.
Ο αριθμός των θανάτων εμφανίζεται αυξημένος σε σύγκριση με το 2020 αλλά μειωμένος σε σύγκριση με το 2019, κυρίως λόγω των περιοριστικών μέτρων και της μείωσης της κυκλοφορίας (επιβλήθηκαν και περιορισμοί στη μετακίνηση από νομό σε νομό). Σύμφωνα με πληροφορίες από το αρχηγείο της ελληνικής αστυνομίας, την τελευταία τριετία, θλιβερές πρωτιές σε τροχαία έχει η Περιφέρεια Αττικής, η Περιφέρεια Θεσσαλονίκης, ενώ ακολουθούν Δυτική Ελλάδα, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος αλλά και το Νότιο Αιγαίο.
Εν τω μεταξύ, η άρση των μέτρων περιορισμού και η επιστροφή των οδηγών στον δρόμο αποτυπώνεται και στα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2022 οι νεκροί από τροχαία ατυχήματα ανήλθαν στους 349 από 325 το αντίστοιχο διάστημα του 2021, σημειώνοντας αύξηση κοντά στο 7%. Πανελλαδικά, τα τροχαία ατυχήματα έχουν αυξηθεί κατά 13,8%, από 5.634 σε 6.413 κατά την ίδια περίοδο. Τις δυσοίωνες προβλέψεις έρχεται να επιβεβαιώσει και η Κομισιόν, που «βλέπει» το επτάμηνο του 2022 μέση αύξηση άνω του 10% στους αριθμούς των θυμάτων από τροχαία στην Ευρώπη.
Θλιβερές πρωτιές στην Περιφέρεια Αττικής, στην Περιφέρεια Θεσσαλονίκης, ακολουθούν Δυτική Ελλάδα, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος και Νότιο Αιγαίο.
Οι αιτίες
Ο κατάλογος των αιτιών που οδηγούν στην πρόκληση οδικών ατυχημάτων είναι στην Ελλάδα μακρύς, ωστόσο έρευνες και ειδικοί εστιάζουν κυρίως στην οδήγηση σε υψηλές ταχύτητες, στην υψηλή κυκλοφορία και στην επικίνδυνη οδήγηση των μοτοσικλετιστών, στην οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ –πριν από λίγες μέρες στην Παλαιόχωρα Ημαθίας ένα 15χρονο κορίτσι σκοτώθηκε και τραυματίστηκαν σοβαρά η μητέρα της και η 12χρονη αδελφή της από οδηγό που, σύμφωνα με πληροφορίες, επέστρεφε από γλέντι και οδηγούσε μεθυσμένος–, στη χρήση κινητού τηλεφώνου, στα χαμηλά ποσοστά χρήσης ζώνης και κράνους, στην επιθετική οδήγηση (κίνηση σε αντίθετο ρεύμα, παραβίαση κόκκινου σηματοδότη κ.ά.), καθώς και στη μη ανανέωση του στόλου των οχημάτων κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Ευρωπαϊκός στόχος
Η Ελλάδα από το 2010-2020 καταγράφει μία από τις υψηλότερες ποσοστιαίες μειώσεις του αριθμού των νεκρών στα οδικά ατυχήματα (-54%) συμβαδίζοντας με τον ευρωπαϊκό στόχο για μείωση του αριθμού κατά 50% έως το 2020. Ωστόσο εάν κοιτάξει κανείς τα στοιχεία ανά εκατομμύριο κατοίκους, η χώρα μας μέχρι και το 2021 είναι πιο πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Στην Ελλάδα σημειώθηκαν το 2010, 113 θάνατοι από τροχαία ατυχήματα ανά εκατομμύριο κατοίκους, ενώ το 2021 ο αριθμός μειώθηκε στους 57. Παρά την πρόοδο, η χώρα εξακολουθεί να απέχει από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (45 θάνατοι ανά εκατ. κατοίκους). Μεταξύ των 27 χωρών που καταλαμβάνουν 21 θέσεις (ορισμένες ισοβαθμούν), η Ελλάδα κατατάσσεται 16η μετά την Ουγγαρία (56) και πριν από την Πολωνία (59). Στις πρώτες θέσεις είναι η Μάλτα (17), η Σουηδία (20), η Δανία (22) και η Ιρλανδία (27), ενώ τους περισσότερους θανάτους από τροχαία ατυχήματα καταγράφουν η Λετονία (78), η Βουλγαρία (81) και η Ρουμανία (92).
Κοινή παραδοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων είναι πως η πρόληψη αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας, γι’ αυτό και υλοποιείται εθνικό στρατηγικό σχέδιο που περιλαμβάνει την αναμόρφωση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας (αυστηρότερες ποινές για επικίνδυνες παραβάσεις), μειώσεις ορίων ταχύτητας, βελτιώσεις στο υπεραστικό δίκτυο κ.ά.
Οι κακές συνήθειες στο τιμόνι
Ποδηλάτες που σταματούν στη μέση του δρόμου για να μιλήσουν σε κάποιον, πεζοί που διασχίζουν τον δρόμο οπουδήποτε, οδηγοί αυτοκινήτων που διπλοπαρκάρουν, μοτοσικλετιστές που εκτός από τους δρόμους αξιοποιούν και τα… πεζοδρόμια. Αυτές είναι ορισμένες συμπεριφορές που δεν καθιστούν στην Ελλάδα απλώς δύσκολη τη συνύπαρξη όλων στο οδικό δίκτυο, αλλά πολλές φορές μπορούν να αποβούν μοιραίες προκαλώντας ακόμη και θανατηφόρα ατυχήματα.
Πρόσφατη έρευνα της εταιρείας IPSOS για το ίδρυμα VINCI Autoroutes, στην οποία συμμετείχαν 12.400 Ευρωπαίοι και αφορά την κοινή χρήση του δρόμου, καταδεικνύει ότι όπως και στους ευρωπαϊκούς δρόμους, έτσι και στους ελληνικούς επικρατεί τεταμένο κλίμα, όπου ενώ όλοι λίγο-πολύ φοβούνται κάποια επικίνδυνη συμπεριφορά, πολλοί δεν σέβονται και δεν τηρούν βασικούς κανόνες οδικής κυκλοφορίας. Ενδεικτικά, ενώ το 98% των Ελλήνων μοτοσικλετιστών δηλώνει πως φοβάται κάποια επικίνδυνη συμπεριφορά στον δρόμο (88% στην υπόλοιπη Eυρώπη), το 63% παραδέχεται πως κάποιες φορές σταθμεύει πάνω στα πεζοδρόμια. Eνα μικρότερο, αλλά σημαντικό ποσοστό, της τάξης του 34%, αναγνωρίζει ότι «αξιοποιεί» και τα πεζοδρόμια για την κυκλοφορία του. Οσον αφορά τους πεζούς στην Ελλάδα, το 92% (έναντι 90% στην Ευρώπη) φοβάται ότι κάποιος οδηγός αυτοκινήτου δεν θα σταματήσει για να τον αφήσει να περάσει ενώ βρίσκεται στη διάβαση πεζών, κάτι όχι και τόσο σπάνιο για τους ελληνικούς δρόμους. Ωστόσο, παρά τους εύλογους φόβους τους, το 66% παραδέχεται ότι περνάει τη διάβαση με κόκκινο φανάρι (56% στην Ευρώπη), ενώ η συντριπτική πλειονότητα, ήτοι το 92%, αναγνωρίζει πως μπορεί να διασχίζει τον δρόμο έξω από οποιαδήποτε διάβαση πεζών (έναντι 87% στην Ευρώπη).
Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η οδική συμπεριφορά των οδηγών αυτοκινήτων, καθώς το αμάξι είναι το πλέον προσφιλές μέσο μεταφοράς όλων των Ευρωπαίων. Ετσι, παρά τους φόβους που εκφράζουν κυρίως για την επιθετικότητα των οδηγών μηχανοκίνητων οχημάτων, σχεδόν 7 στους 10 δηλώνουν πως κάποιες φορές περνούν το φανάρι με κόκκινο ή πορτοκαλί. Ενα σημαντικά υψηλό ποσοστό σε σύγκριση με τους Ευρωπαίους οδηγούς διπλοπαρκάρει (50% έναντι 29%), ενώ σχεδόν 4 στους 10 κυκλοφορούν στις λωρίδες για πεζοδρόμια (20% στην υπόλοιπη Ευρώπη). Μικρότερο ποσοστό, της τάξης του 19%, συμφωνεί ότι κάποιες φορές σταματάει ή σταθμεύει στις λωρίδες για ποδήλατα, ενώ το 13% δηλώνει πως παρκάρει στις θέσεις στάθμευσης για άτομα με αναπηρία. Παρόλο που βάσει της έρευνας μόλις το 14% των Ελλήνων χρησιμοποιεί τακτικά ποδήλατο (έναντι 22%), το 69% παραδέχεται πως κυκλοφορεί και στα πεζοδρόμια, ενώ το 88% των πεζών μαρτυρά πως έχει περάσει ξυστά από δίπλα του στο πεζοδρόμιο ποδήλατο ή πατίνι.
Το κινητό τηλέφωνο αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες για την πρόκληση θανατηφόρων ατυχημάτων, ωστόσο περισσότεροι από τους μισούς Eλληνες οδηγούς αυτοκινήτων παραδέχονται πως τηλεφωνούν την ώρα που οδηγούν. Αυτή την «κακή» συνήθεια έχει το 77% των οδηγών αυτοκινήτων, το 39% των τακτικών μοτοσικλετιστών, το 67% των πεζών αλλά και το 32% των ποδηλατών.
Τα στοιχεία σε Ελλάδα και Ε.Ε.
608 άτομα έχασαν τη ζωή τους πέρυσι στους ελληνικούς δρόμους, από 584 το 2020 (+5%), 688 το 2019 και 700 το 2018.
77% των οδηγών αυτοκινήτων, 39% των τακτικών μοτοσικλετιστών, 67% των πεζών αλλά και 32% των ποδηλατών, τηλεφωνούν την ώρα που οδηγούν στην Ελλάδα.
19.900 θάνατοι από τροχαία ατυχήματα σημειώθηκαν κατά την περυσινή χρονιά, από 18.800 το 2020, 22.800 το 2019 και 23.300 το 2018 σε επίπεδο Ε.Ε.
13,8% η αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων πανελλαδικά (από 5.634 σε 6.413 το επτάμηνο του 2022, Ιανουάριος – Ιούλιος 2022).
