Μεγάλη μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης των Ελλήνων κατά 1,4 χρόνια επέφερε η πανδημία COVID-19, με τους κατοίκους της χώρας να χάνουν σε αυτόν τον δείκτη υγείας –έστω και προσωρινά– ό,τι κέρδισαν την προηγούμενη δεκαετία. Το 2021 το προσδόκιμο επιβίωσης των Ελλήνων ήταν 80,3 έτη, τρία χρόνια λιγότερα σε σχέση με το αντίστοιχο των Ισπανών και των Σουηδών και περίπου 2,5 έτη λιγότερα σε σχέση με αυτό των Ιταλών.
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ «Η υγεία με μία ματιά: Ευρώπη 2022» (Health at a Glance: Europe 2022), η οποία δημοσιεύθηκε χθες, η πανδημία της COVID-19 είχε ως αποτέλεσμα μία πρωτοφανή μείωση του δείκτη του προσδόκιμου επιβίωσης σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες το 2020 και το 2021. Κατά μέσον όρο στην Ε.Ε. το προσδόκιμο επιβίωσης κατά τη γέννηση υπολογιζόταν το 2021 σε 80,1 έτη, μειωμένο κατά 1,2 έτη σε σχέση με το 2019. Η Ισπανία και η Σουηδία είναι οι χώρες με τον υψηλότερο δείκτη (83,3 και 83,2 έτη αντίστοιχα), όταν στη Βουλγαρία ήταν το 2021 μόλις 71,4 έτη και στη Ρουμανία 72,9. Στην Ελλάδα το προσδόκιμο επιβίωσης υπολογιζόταν πέρυσι στα 80,3 έτη. Σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες η Ελλάδα βρισκόταν στη 17η θέση της Ε.Ε. όταν πριν από την πανδημία ήταν στην 9η θέση. Αξίζει να σημειωθεί ότι τη δεκαετία 2010-2019 στη χώρα μας το προσδόκιμο επιβίωσης είχε αυξηθεί κατά 1,1 χρόνια.
Οπως διευκρινίζουν οι συντάκτες της έκθεσης, ο δείκτης αυτός υπολογίζεται πάντα με βάση την τρέχουσα θνησιμότητα, που σημαίνει ότι την τελευταία διετία επηρεάστηκε σημαντικά από τους θανάτους λόγω της COVID-19. Ετσι, δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι ανταποκρίνεται στην πραγματική διάρκεια της ζωής των κατοίκων μιας χώρας, αλλά σίγουρα αποτελεί μία ακόμα ισχυρή ένδειξη της σοβαρής επίπτωσης που είχε η πανδημία σε κάθε χώρα ξεχωριστά αλλά και συγκριτικά.
Περισσότεροι από 1,1 εκατ. πολίτες στην Ε.Ε. έχασαν τη ζωή τους λόγω COVID-19 έως και τον Οκτώβριο 2022, σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ.
Οπως σημειώνεται στην έκθεση, έως και τον Οκτώβριο 2022 περισσότεροι από 1,1 εκατ. πολίτες στην Ε.Ε. έχασαν τη ζωή τους λόγω COVID-19. Η χαμηλότερη θνησιμότητα παρατηρήθηκε στη Δανία (1.253 θάνατοι ανά εκατ. πληθυσμού) και η υψηλότερη στη Βουλγαρία (5.452 θάνατοι ανά εκατ. πληθυσμού). Στην Ελλάδα έως το τέλος Οκτωβρίου είχαν καταγραφεί 3.155 θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Ο πραγματικός αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με την πανδημία εκτιμάται ότι είναι στην Ε.Ε. κατά 300.000 μεγαλύτερος (με βάση τον δείκτη της υπερβάλλουσας θνησιμότητας). Ο ΟΟΣΑ, επικαλούμενος δεδομένα της Eurostat, αναφέρει ότι στην Ε.Ε. η υπερβάλλουσα θνησιμότητα –από την αρχή της πανδημίας έως και τον Ιούνιο 2022– ήταν 26% υψηλότερη σε σχέση με τους θανάτους COVID-19 που δηλώθηκαν. Στην Ελλάδα το σχετικό ποσοστό είναι 25%, σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Πολωνία, η Εσθονία, η Ολλανδία και η Κύπρος, η υπερβάλλουσα θνησιμότητα είναι σχεδόν διπλάσια σε σχέση με τους δηλωμένους θανάτους από COVID-19, ενώ στον αντίποδα είναι χώρες όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ουγγαρία και η Ολλανδία, ίση ή και μεγαλύτερη υπερβάλλουσα θνησιμότητα σε σχέση με τους θανάτους COVID-19, που σημαίνει καλή καταγραφή και λιγότερες απώλειες από άλλα αίτια όπως γρίπη και τροχαία.
Αναταράξεις
Η έκθεση επικεντρώνεται και στις επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική και σωματική υγεία του πληθυσμού. Οπως αναφέρει, η COVID-19 έφερε αναταράξεις στην παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας Υγείας και στα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, με αποτέλεσμα ασθενείς με καρκίνο να διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια, στην παρακολούθηση χρονίως πασχόντων και στην αντιμετώπιση μη επειγόντων προβλημάτων Υγείας. Το 2020 έγιναν δύο εκατομμύρια λιγότερες τακτικές χειρουργικές επεμβάσεις, σε σχέση με το 2019 (μείωση της τάξης του 16%), με αποτέλεσμα να έχουν αυξηθεί οι λίστες αναμονής. Αναφορικά με τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, η έκθεση αναφέρει ότι σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Εσθονία, η Γαλλία, η Σουηδία και η Νορβηγία, το ποσοστό των νέων που ανέφεραν συμπτώματα κατάθλιψης διπλασιάστηκε μέσα στην πανδημία. Την άνοιξη του 2022 περίπου οι μισοί νέοι στην Ε.Ε. ανέφεραν ότι ενώ χρειάστηκαν υπηρεσίες ψυχικής υγείας δεν έκαναν χρήση αυτών.