Πόσες λέξεις χρειάζονται για να εκπέμψεις σήμα κινδύνου; Η τελευταία Ετήσια Εκθεση Ασφαλείας της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) εκτείνεται σε 13.000 λέξεις, αλλά δεν αφιερώνει καμία στις τερατώδεις παθογένειες του ελληνικού σιδηροδρόμου, αυτές που κατήγγελλαν σε όλους τους τόνους εδώ και χρόνια οι σύλλογοι εργαζομένων, αυτές που τελικά οδήγησαν στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών.
Ομως, φαίνεται πως οι λέξεις δεν έχουν σημασία – ή έχουν διαφορετική σημασία για τον καθένα. Μολονότι για παράδειγμα η παραπάνω Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή (που συστάθηκε με το Ν. 3891/2010 με κύριο σκοπό τη στήριξη του ανοίγματος της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών στον ανταγωνισμό) αποτελεί μεταξύ άλλων και την Εθνική Αρχή Ασφαλείας για τις σιδηροδρομικές μεταφορές, αυτό δεν σημαίνει αυτό που οι περισσότεροι αντιλαμβανόμαστε. Οπως είπε χθες η πρόεδρος της ΡΑΣ, Ιωάννα Τσιαπαρίκου, μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, «είμαστε ένας φορέας με πολλές αρμοδιότητες: από τη ρύθμιση της αγοράς και τον ανταγωνισμό, τα δικαιώματα των επιβατών και την Εθνική Αρχή Ασφαλείας. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει αυτό που καταλαβαίνετε από τον τίτλο. Αφορά την εποπτεία της τήρησης των διαδικασιών με βάση τα υφιστάμενα συστήματα και τις υποδομές που υπάρχουν αυτή τη στιγμή (…) Πρέπει να τηρούμε, να βλέπουμε ότι οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και ο διαχειριστής υποδομής τηρεί αυτά που περιγράφονται στο σχέδιο διαχείρισης ασφάλειάς του, με βάση τα υφιστάμενα συστήματα. Δηλαδή, “ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται στη συγκεκριμένη περίπτωση”; Ο σταθμάρχης δίνει εντολή στον μηχανοδηγό με τον τάδε τρόπο. Δεν εξετάζουμε κάτι άλλο. Γνωμοδοτικά, συμβουλευτικά σε τοποθετήσεις μας δημόσιες ή σε προτάσεις μας προς τους φορείς μπορούμε να πούμε ότι “βεβαίως πρέπει να αυτοματοποιηθούν τα συστήματα και να ολοκληρωθούν τα έργα και οι εργολαβίες που είναι σε εξέλιξη”».
Οι καταγγελίες ενώσεων σιδηροδρομικών υπαλλήλων σχετικά με συστήματα ασφαλείας που εδώ και πολλά χρόνια έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας ουδέποτε ελέγχθηκαν σοβαρά.
Αναρμόδιοι στα Τέμπη
Παρά την αναρμοδιότητα, κλιμάκιο εμπειρογνωμόνων της Μονάδας Ασφαλείας και Διαλειτουργικότητας της ΡΑΣ βρέθηκε προχθές στον τόπο του σοβαρότατου σιδηροδρομικού δυστυχήματος, ενώ χθες ανακοινώθηκε ότι η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων ξεκίνησε αυτεπάγγελτη έρευνα για το σιδηροδρομικό δυστύχημα, εξετάζοντας την ορθή εφαρμογή των Συστημάτων Διαχείρισης Ασφαλείας από τον ΟΣΕ και τη Σιδηροδρομική Επιχείρηση Ηellenic Train A.Ε. (στα Συστήματα Διαχείρισης Ασφαλείας καταγράφονται οι διαδικασίες που πρέπει να εφαρμόζονται από τις Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις και τον ΟΣΕ, βάσει της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τους σιδηροδρόμους, προκειμένου να διασφαλίζεται η τήρηση όλων των κανόνων και απαιτήσεων ασφαλείας). Είναι άξιον απορίας γιατί το αρμόδιο όργανο δεν είχε ξεκινήσει αντίστοιχη έρευνα μετά τη σοβαρότατη καταγγελία της Πανελλήνιας Ενωσης Προσωπικού Ελξης τον Νοέμβριο –διατυπωμένη και σε εξώδικο προς τη ΡΑΣ– για τη «μη λειτουργία φωτοσημάτων και τηλεδιοίκησης εδώ και πολλά έτη, τη μη λειτουργία του συστήματος ETCS (που προστατεύει από το ανθρώπινο λάθος)».
Από την τελευταία έκθεση Ασφαλείας (2020) της ΡΑΣ, πάντως, βγαίνει και μια είδηση: Η Επιτροπή Διερεύνησης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Συμβάντων, η οποία είχε συσταθεί με το άρθρο 2 του Ν. 4313/2014 (Α΄ 261), δεν είχε έως τότε ενεργοποιηθεί. Κατά τραγική ειρωνία ή σύμπτωση, πριν από ένα μήνα ψηφίστηκε στη Βουλή το σχέδιο νόμου του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών που ενοποιεί τις δύο Επιτροπές Διερεύνησης Ατυχημάτων (αεροπορικών και σιδηροδρομικών) συστήνοντας τον νέο Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφαλείας Μεταφορών. Για μείωση της γραφειοκρατείας και καλύτερη αποτελεσματικότητα…