«Ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησα να κάνω τη δουλειά αυτή, το φωτορεπορτάζ, ήταν να αποδίδω δικαιοσύνη στις ιστορίες των ανθρώπων ώστε να μεταφερθεί η δική τους αλήθεια σε αυτούς που δεν έχουν τη δυνατότητα να βρίσκονται εκεί και να βλέπουν αυτό που βλέπω εγώ».
Ο Άλκης Κωνσταντινίδης κατάφερε να πει αριστοτεχνικά την αλήθεια του πόνου και του θανάτου που βιώνει ο ουκρανικός λαός με ένα κλικ. Η φωτογραφία του με τίτλο «Yana and Victor», την οποία τράβηξε πέρσι στο Χάρκοβο, βραβεύτηκε στον παγκόσμιο και πολύ απαιτητικό διαγωνισμό «World Press Photo 2023», στην κατηγορία «Europe, Sinlges», χαρίζοντάς του μία ακόμα τιμητική διάκριση. Η φωτογραφία ξεχώρισε ανάμεσα σε 60.448 που υπέβαλαν 3.752 φωτογράφοι από όλο τον κόσμο. «Είναι ένα αίσθημα εκπλήρωσης του σκοπού», σημειώνει λακωνικά ο κ. Κωνσταντινίδης, μιλώντας στην «Καθημερινή».
Ο φωτορεπόρτερ βρέθηκε στο Χάρκοβο, στο πλαίσιο της αποστολής του Reuters, σε μια δύσκολη και επικίνδυνη περίοδο, κατά την οποία τα ρωσικά στρατεύματα είχαν φτάσει έξω από τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας και την είχαν σχεδόν κυκλώσει. «Το Χάρκοβο βαλλόταν από πολλά σημεία. Η ακτίνα του [ρωσικού] πυροβολικού κάλυπτε όλη την πόλη». Στις 11 Απριλίου 2022, κάποιος επικοινώνησε με τον ίδιο και τον δημοσιογράφο του πρακτορείου, James Mackenzie, και τους ενημέρωσε για μια ακόμα πυραυλική επίθεση που είχε σημειωθεί. Όπως λέει, δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσει εκείνη την ημέρα. «Τη στιγμή που έφτασα σε μια από αυτές τις γειτονιές, τα παλιά σοβιετικά μπλοκ που στη μέση έχουν μια παιδική χαρά ή ένα πάρκο, βλέπω μια γυναίκα που άνοιξε την πόρτα της εξόδου της πολυκατοικίας και βγήκε έντρομη προς το πάρκο. Αυτή ήταν η γυναίκα της φωτογραφίας, η Yana», περιγράφει. «Μόλις πλησιάσαμε, την είδαμε να κλαίει πάνω από τον πατέρα της». Ο πατέρας της σκοτώθηκε στην επίθεση, βγαίνοντας να αγοράσει ψωμί. Ο Άλκης Κωνσταντινίδης αποτύπωσε τη γυναίκα να θρηνεί πάνω από το άψυχο χώμα του 79χρονου άνδρα, υποβασταζόμενη από τον σύντροφο και τη μητέρα της.
«Δεν θέλαμε να την ενοχλήσουμε εκείνη τη στιγμή, μια προσωπική και τραγική στιγμή, αλλά επειδή υπήρξε μια τόσο άμεση, έντονη και σκληρή φωτογραφία, θέλαμε να τη βρούμε και τα καταφέραμε. Τη βρήκαμε μετά από δύο ημέρες και της μιλήσαμε. Αυτή μας μίλησε, ήθελα να μιλήσει. Αποδείχθηκε ότι ήταν από τους πιο δυνατούς και με τη μεγαλύτερη αντοχή ανθρώπους που έχω γνωρίσει», σημειώνει ο ίδιος.
Η Υana κατάφερε να αποθεώσει τη ζωή του πατέρα της που έφυγε με τόσο σκληρό τρόπο από τη ζωή μέσα σε μια συνέντευξη μιάμισης ώρας. «Μας είπε όλη την ιστορία του πατέρα της. Μας είπε ότι ήταν οδηγός σε μια μεγάλη εταιρεία, για τα καλοκαίρια της που πήγαιναν διακοπές, το πόσο αγαπούσε την κόρη του και πόσο την προστάτευε, τα υποκοριστικά τους είχε δώσει».
Τους δυόμησι μήνες που ο Άλκης Κωνσταντινίδης έμεινε στην Ουκρανία, αντίκρυσε και κατέγραψε με τον φακό του τον θάνατο, τον πόνο και τον εκτοπισμό. Ωστόσο από όλες τις φωτογραφίες που τράβηξε, ξεχώρισε αυτή. «Νομίζω ότι ήταν μια σχετικά απλή φωτογραφία. Απλώς, με τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώθηκε και στο σημειο που τραβήχθηκε, έφτασε τα όρια του να γίνει τελείως αρχετυπική», δηλώνει. Η εικόνα κατάφερε να αποδώσει την καθημερινότητα των Ουκρανών που ζούσαν την περίοδο εκείνη στο Χάρκοβο, που εξαιτίας των βομβαρδισμών είχε μετατραπεί σε ένα πολεμικό μέτωπο γεμάτο αμάχους. «Η καθημερινότητα των απλών πολιτών ήταν σε ένα συνεχές καθεστώς φόβου και αβεβαιότητας για το τι μπορεί να συμβεί το επόμενο δευτερόλεπτο χωρίς να το περιμένουν», τονίζει. Ο φωτορεπόρτερ θυμάται χαρακτηριστικά την περίπτωση μιας οικογένειας που βρήκε ακαριαίο θάνατο όταν ενώ καθόταν απλά στο παγκάκι, έπεσε στο σημείο ένας όλμος και διαμέλισε τους ανθρώπους. Ο θρήνος της Yana έγινε το σύμβολο της πραγματικότητας αυτής και μετουσίωσε το δράμα των απλών πολιτών που βιώνουν τον άδικο και φριχτό θάνατο των αγαπημένων τους μέσα στις πόλεις τους, στους δρόμους που έζησαν και μεγάλωσαν.
«Αν δεν βρίσκομαι εκει δεν θα μπρορεσει αυτή την εικόνα και αυτό το γεγονός να το δει κάποιος άλλος που δεν έχει τη δυνατότητα να βρίσκεται εκεί».
Η κριτική επιτροπή εξήρε τη φωτογραφία γράφοντας πως αναδεικνύει τη λεπτή γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου στην οποία βαδίζουν καθημερινά οι πολίτες της Ουκρανίας και πω έχει την αμεσότητα που αναζητούσαν. «Είναι μια εικόνα που αναγκάζει τον θεατή να συνειδητοποιήσει τις απροειδοποίητες βίαιες ρωσικές επιθέσεις και τις ψυχολογικές επιπτώσεις και τον τρόμο που προκαλούν σε όσους επιζούν».
Για κάθε τέτοιο κλικ, ο φωτορεπόρτερ καλείται να ισορροπήσει στο πεδίο μεταξύ του σεβασμού μιας τόσο προσωπικής στιγμής και της ανάγκης της αποτύπωσης του ανθρώπινου δράματος. «Κάθε φορά υπάρχει αυτή η αμφιβολία έστω και για δέκατα του δευτερόλεπτου, αλλά προσπαθώ να μην ξεχνάω ποτέ τον λόγο για τον οποίο βρίσκομαι εκεί και αυτός ο λόγος με κάνει να ξεπεράσω αυτή τη σκέψη των μερικών δευτερολέπτων. Γιατί αν δεν κάνω τη δουλειά μου εκείνη τη στιγμή, συμπεριφερόμενος πάντα με απέραντο σεβασμό προς τους ανθρώπους που μοιράζονται τις τόσο δραματικές και προσωπικές τους στιγμές, αν δεν βρίσκομαι εκει δεν θα μπρορεσει αυτή την εικόνα και αυτό το γεγονός να το δει κάποιος άλλος που δεν έχει τη δυνατότητα να βρίσκεται εκεί».
Αυτή δεν ήταν η πρώτη εμπόλεμη ζώνη που βρέθηκε φωτογράφος. Ωστόσο καλύπτοντας τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο κ. Κωνσταντινίδης τον χαρακτηρίζει ένα σύγχρονο πόλεμο με χαρακτηριστικά Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Πραγματικά, θέλω να πιστεύω ότι η ανθρωπότητα μπορεί να κάνει κάτι καλύτερο από αυτό που συμβαίνει εκεί αυτή τη στιγμή».
Ο Άλκης Κωνσταντινίδης ξεκίνησε να ασχολείται με τη φωτογραφία από την ηλικία των 15 ετών. Ξεκίνησε την επαγγελματική του πορεία το 2009 και το 2014 εντάχθηκε στην ομάδα του Reuters στην Ελλάδα. Έχει καλύψει συγκρούσεις, κρίσεις και σημαντικά γεγονότα σε όλο τον κόσμο. Έχει βραβευτεί με Πούλιτζερ δύο φορές, ως μέλος της ομάδας φωτογράφων του Reuters καλύπτοντας την προσφυγική κρίση στην Ευρώπη το 2016 και το μεταναστευτικό καραβάνι των Μεξικανών το 2019.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr