Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, επικρατεί μία γαλήνια ησυχία – ακούγονται μόνο οι ριπές του ανέμου. Ξάφνου, αυτό σπάει από τον ήχο μίας τροχήλατης βαλίτσας που σέρνει με εμφανές άγχος μία νεαρή γυναίκα. Επιταχύνει το βήμα της καθώς μόλις έχει περάσει μπροστά από το ογκώδες και σκοτεινό κτίριο του ΟΣΕ και κατευθύνεται σε ένα παραπλήσιο ξενοδοχείο στην οδό Καρόλου.
Η νεαρή τουρίστρια μπαίνοντας στην είσοδο του ξενοδοχείου άφησε μία ανακουφιστική εκπνοή – ένιωθε ασφαλής, λες κι είχε διασχίσει το νοητό σύνορο μίας γραμμής ανάμεσα στο επικίνδυνο και το κανονικό.
Στο τρίγωνο που σχηματίζουν οι πλατείες Ομονοίας, Μεταξουργείου και Βάθης λιμνάζουν μία σειρά παθογενειών, που η πρωτεύουσα επιχειρεί να αποτινάξει από πάνω της. Μολονότι υπάρχει μια εμφανής πρόοδος, κυρίως λόγω των ξενοδοχείων που αυξήθηκαν στην περιοχή, ταυτόχρονα πάγια προβλήματα παραμένουν σαν επίμονος πονοκέφαλος, που δεν θεραπεύεται με απλά αναλγητικά.
Περιδιαβαίνοντας την περιοχή στη διάρκεια της ημέρας, γίνεσαι κοινωνός των έντονων αντιθέσεών της. Υπέροχα μα και άσχημα κτίρια μαζί συνθέτουν το σκηνικό μίας αθηναϊκής ιστορικής συνέχειας. Κάποια έχουν αναπαλαιωθεί-ανακαινιστεί. Τελικά μετατράπηκαν σε σύγχρονα ξενοδοχεία, δίνοντας στο χώρο μία αίσθηση ανανέωσης.
Την ίδια ώρα, αν το βλέμμα σου μείνει για ώρα ψηλά, θαυμάζοντας το αρχιτεκτονικό στάτους των κτιρίων της οδού Μάρνη, ενδέχεται να σκοντάψεις σε κάποιο από τα σπασμένα και φθαρμένα πεζοδρόμια, ενώ δύσκολα θα αποφύγεις την αποφορά των ούρων που αναδύεται από τα ρείθρα.
Μία αδιάκοπη αντίθεση ξεδιπλώνεται μπροστά σου – το ωραίο σε σύγκρουση με την κάπως σαν πάγια εγκατάλειψη ενός από τα πλέον underground σημεία της πόλης.
Το μεσημέρι μίας καθημερινής, η πλατεία Βάθης -με ένα βλέμμα περιμετρικό- θυμίζει ευρωπαϊκή πρωτεύουσα μα και πόλη της ανατολής. Μία εικόνα με αντιφατικά στοιχεία. Το κτίριο του Πολυδύναμου του ΚΥΑΔΑ, ανακαινισμένο και προσεγμένο, βάζει τη σφραγίδα του σε μία εμφανή προσπάθεια βελτίωσης της περιοχής (κι όσον αφορά στην αστεγία), αλλά δεν αρκεί.
Κατεβαίνοντας την οδό Μάρνη, υψώνονται ξενοδοχεία και πιο κάτω αθροίζονται μαγαζιά με αραβικές επιγραφές, συνθέτοντας ένα πολυπολιτισμικό καρτιέ στο αθηναϊκό κέντρο.
Όσο πλησιάζεις την οδό Καρόλου, η εικόνα σκοτεινιάζει, μοιάζει με σκηνικό δυστοπικής ταινίας. Στη Βερανζέρου αρχίζουν τα δύσκολα κι όταν η Σατωβριάνδου αγγίζει τη Νικηφόρου και η Μάρνη την Καρόλου, η εικόνα γίνεται εφιαλτική: Στην καρδιά της πόλης τοξικοεξαρτημένοι άνθρωποι ζουν σε σύμπαν βαθύ γκρι, όταν δεν είναι μόνον ερεβώδες.
Τριγύρω υπάρχουν πολλά ξενοδοχεία – από εκεί διέρχονται οι τουρίστες που κατευθύνονται προς το σταθμό του Μετρό στο Μεταξουργείο ή κινούνται βορειοανατολικά προς το Αρχαιολογικό Μουσείο, κλπ.
«Υπέροχο το πρωινό, τρομακτική η γειτονιά»
Ο Βρετανός δικηγόρος, Ρολφ Ράμλεϊ, επισκέπτεται τακτικά την Αθήνα, είναι λάτρης της πόλης. Ταξιδεύει συχνά σε όλον τον κόσμο, έχει σφαιρική εικόνα για την κατάσταση στις σπουδαιότερες μητροπόλεις.
Πριν από λίγες ημέρες είχε επιλέξει να καταλύσει σε ένα ξενοδοχείο, λίγα μέτρα μακριά από την πλατεία Μεταξουργείου. «Προσωπικά δεν ένιωσα απειλή καθώς δεν είμαι τυπικός τουρίστας. Αλλά δεν θα έμενα ξανά σε αυτή τη γειτονιά. Αν ήμουν απλός τουρίστας θα ένιωθα ανασφαλής στη διάρκεια της νύχτας».
Τα λόγια του κ. Ράμλεϊ επιβεβαιώνουν μία σειρά από τουρίστες που επέλεξαν ξενοδοχεία στην περιοχή.
Η Σίλβια, από τη Βραζιλία, επισκέφθηκε την Αθήνα τον περασμένο Μάιο και επέλεξε -με την οικογένεια της- ένα από τα ξενοδοχεία της περιοχής, τα οποία μπορεί να διαθέτουν εξαιρετικές υπηρεσίες, μα εκ των πραγμάτων πληρώνουν το τίμημα της εικόνας στα πέριξ.
Μετά το τέλος του ταξιδιού ένιωσε την ανάγκη να σχολιάσει το πώς ήταν η διαμονή της σε μία από τις ειδικές πλατφόρμες, που είθισται να επισκέπτονται οι τουρίστες για πάρουν πληροφορίες για τα ξενοδοχεία.
Η Σίλβια γράφει θερμά λόγια για τις παροχές του καταλύματος, υπογραμμίζει το ότι είναι κοντά σε μέσα μεταφοράς, αλλά με έμφαση σημειώνει: «Το είχα δει στις κριτικές, αλλά δυστυχώς απεδείχθη αληθές κατά την παραμονή μας. Το σούρουπο δεν μπορείτε να περπατήσετε γύρω από την περιοχή λόγω των αστέγων και των χρηστών ναρκωτικών. Δεν ένιωθα ασφαλής σε αυτή την περιοχή. Δεν φταίει το ξενοδοχείο, αλλά μπορεί να επηρεάσει τη διαμονή σας».
Και δεν είναι η μόνη. Μία πρόχειρη περιπλάνηση στα σχόλια που αφορούν στα ξενοδοχεία της περιοχής είναι δηλωτική της κατάστασης. Ο Μπεντόβ από το Ισραήλ έγραψε: «Οι εγκαταστάσεις και το πρωινό ήταν καλά, αλλά η γειτονιά ήταν γεμάτη αστέγους και χρήστες ναρκωτικών».
Ο συμπατριώτης του, Μοατάζ, σημείωσε ότι ήταν «φιλικό και εξυπηρετικό το προσωπικό, υπήρχε καθαριότητα και καλό πρωινό, έξω όμως ήταν άσχημα, με πολλούς ναρκομανείς και αστέγους».
Η Άννα από τη Δανία κινείται στο ίδιο μήκος: «Υπέροχο το πρωινό, μα το ξενοδοχείο βρίσκεται σε τρομακτική γειτονιά».
Η Βικτώρια από την Ισπανία έγραψε: «Κατά τη διάρκεια της ημέρας, η περιοχή δεν φαίνεται να έχει πρόβλημα, αλλά το βράδυ αν δεν φροντίσεις το εαυτό σου, η κατάσταση μπορεί να γίνει δύσκολη».
Η Σούζαν από την Αγγλία, σχολίασε: «Αυτό που δεν μπορείς να αλλάξεις είναι η φυσιογνωμία της περιοχής. Σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκονται χρήστες ναρκωτικών και άστεγοι».
Ο Φίλιπ, Βρετανός επίσης, λέει ότι «η περιοχή σου δημιουργεί ένα αίσθημα ανασφάλειας, αλλά δεν ευθύνεται το ξενοδοχείο για αυτό».
Αυτά τα σχόλια τα διαβάζουν όλοι οι δυνητικοί επισκέπτες της Αθήνας που θέλουν να μείνουν σε ένα καλό ξενοδοχείο στο κέντρο της πρωτεύουσας και δεν έχουν τη δυνατότητα να χαλάσουν μία μικρή περιουσία για αυτό.
«Νομάδες» της τοξικοεξάρτησης
Η Φωτεινή Λεομπίλλα, επιστημονική υπεύθυνος του ξενώνα MyAthens για τους άστεγους χρήστες ουσιών, δεν κρύβει τα λόγια της για την πλατεία Βάθης και τους γύρω δρόμους στην πίσω αυλή της Ομόνοιας: «Πάντα ήταν μια υποβαθμισμένη περιοχή, πάντα είχε παραβατικά στοιχεία».
Γνωρίζοντας όσο λίγους το πρόβλημα των τοξικοεξαρτημένων ανθρώπων στο κέντρο της Αθήνας, τονίζει στην «Κ»: «Το μεγάλο πρόβλημα είναι στα κάθετα στενά – δεν είναι ασφαλή. Έχει να κάνει με το ότι υπάρχουν πολλά κλειστά μαγαζιά καθώς και έλλειψη αστυνόμευσης κατά τις νυχτερινές ώρες. Δεν υπάρχει ανοιχτό μαγαζί στα στενά».
Η ίδια επιχειρεί να δώσει την ακριβή διάσταση του θέματος με τους χρήστες ναρκωτικών, που κατά καιρούς μετακινούνται από το ένα σημείο στο άλλο, δημιουργώντας πιάτσες. Πιο πριν μαζεύονταν στο Πεδίον του Άρεως κι αν γυρίζαμε ακόμα πιο πίσω το χρόνο θα τους βρίσκαμε είτε στην Τοσίτσα είτε στην πλατεία Εξαρχείων. «Νομάδες» της τοξικοεξάρτησης κατά κάποιο τρόπο.
«Αν τους μετρήσεις και τους ταυτοποιήσεις, δεν πρέπει να ξεπερνούν τους 150», λέει η κ. Λεομπίλλα, σημειώνοντας ότι συνήθως κάποιοι αγοράζουν τις ουσίες και αποχωρούν. Προσθέτει ότι οι άστεγοι στην Αθήνα υπολογίζονται σε περίπου 350 με 380, εκ των οποίων τα 2/3 είναι χρήστες. Πολλοί εξ αυτών έχουν κάπου να μείνουν, αλλά δίνουν την εικόνα του αστέγου, διότι τα σπίτια τους βρίσκονται μακριά κι έτσι ξεμένουν στα σημεία της διακίνησης.
«Οι χρήστες δεν κάνουν βίαια εγκλήματα, μπορείτε να τους κατηγορήσετε για μικροεγκληματικότητα, βαριά εγκληματικότητα σπάνια συναντάμε», σημειώνει η ίδια, διευκρινίζοντας ότι το πρόβλημα προκύπτει κυρίως με τη χρήση της σίσα, που κάνει τους χρήστες επιθετικούς. Στη Σατωβριάνδου και στην Καρόλου γίνεται χρήση της ουσίας σίσα, τονίζει.
Η κ. Λεομπίλλα προσθέτει ότι μολονότι οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν σχετική ενημέρωση, δεν αξιοποιούν τις διαθέσιμες υπηρεσίες, όπως ο ξενώνας MyAthens. «Αν κάποιος έπαιρνε το κτίριο της Καρόλου, έμπαιναν σκαλωσιές, γίνονταν έργα, δεν θα έμεναν εκεί». Για να λύσουμε κάποια προβλήματα στην πόλη, προσθέτει, πρέπει να υπάρχει καλός και σωστός φωτισμός μαζί με καθαριότητα, ώστε ο χώρος να λειτουργεί αποτρεπτικά από μόνος του.
«Έως τον προσεχή Νοέμβριο θα βρίσκονται στους δρόμους οι κινητές μονάδες εποπτευόμενης χρήσης».
Καταλήγει, εκφράζοντας την αισιοδοξία της, ότι το πρόβλημα με τους χρήστες ουσιών θα αμβλυνθεί με τις κινητές μονάδες εποπτευόμενης χρήσης – έχει ήδη προκηρυχθεί διαγωνισμός για πέντε μονάδες, ανάδοχος έχει βγει για δύο και εκκρεμεί για τις υπόλοιπες τρεις.
Εκτιμά ότι -το αργότερο- έως τον προσεχή Νοέμβριο θα βρίσκονται στους δρόμους, δίνοντας τη δυνατότητα μίας καλύτερης προσέγγισης προς τους χρήστες. Οι κινητές μονάδες θα είναι στελεχωμένες με εξειδικευμένο προσωπικό και θα παρέχουν μια ομπρέλα υπηρεσιών.
«Αυτό το κομμάτι της πόλης ξαναζεί»
Η πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ, Μελίνα Δασκαλάκη, επισκέπτεται σχεδόν σε καθημερινή βάση την πλατεία Βάθης, καθώς εκεί στεγάζεται το πολυδύναμο κέντρο αστέγων του δήμου Αθηναίων.
Αφού αναγνωρίζει ότι υπάρχουν προβληματικά σημεία, μιλώντας στην «Κ» σημειώνει: «Αν δει κάποιος τη μεγάλη εικόνα, προκύπτει ότι σταδιακά το κομμάτι αυτό ξαναζεί».
«Ένας από τους στόχους -που συνδέονται οργανικά με πολλά πράγματα που έχουμε στον Δήμο- είναι να ανακτήσουμε χαμένο έδαφος στην πόλη», τονίζει και υπενθυμίζει ότι πριν από μία δεκαετία η πρωτεύουσα είχε φτάσει σε ένα άσχημο σημείο, «κινδυνεύαμε να χάσουμε τη μισή πόλη. Είχε στοιχεία “ασθένειας” – μία άλλη πόλη με ερειπωμένα σπίτια, κλειστά μαγαζιά».
Η κ. Δασκαλάκη εκτιμά ότι οι εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος προκαλούν αισιοδοξία, ότι ανακτάται αυτό το κομμάτι της πόλης κι ο στόχος είναι να «ζωντανέψει ξανά, εμπορικά και οικιστικά».
«Τα ξενοδοχεία έχουν δημιουργήσει ένα αίσθημα ασφάλειας, οι επιχειρηματίες παρακολουθούν τι γίνεται στην πόλη, μας ενημερώνουν. Είναι μια εικόνα ενδιαφέρουσα», υπογραμμίζει.
Τη στιγμή που η Αθήνα προσελκύει ενδιαφέρον ξενοδοχειακό, τονίζει, ο δήμος αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ώστε να συντονίζονται τα street works με έμφαση σε αυτά των τοξικοεξαρτημένων ανθρώπων, ενώ παράλληλα υπάρχει η φιλόδοξη προσπάθεια να αξιοποιηθεί μια δεξαμενή ακινήτων προκειμένου να αλλάξει η ανθρωπογεωγραφία της περιοχής, με τη στέγαση νέων ανθρώπων.
Γίνεται μία «παρέμβαση σε πολλά μέτωπα. Υπάρχει οργανική σύνδεση όσων κάνουμε κι όλα μαζί αθροίζονται για να έρθει ένα αποτέλεσμα», προσθέτει η κ. Δασκαλάκη.
«Ο τουρισμός θα αντικατασταθεί κι από άλλες χρήσεις»
Ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Στάθης Καλύβας, εδώ και χρόνια έχει επιλέξει να ζει στο κέντρο της Αθήνας – αδιάκοπα αφουγκράζεται και μελετά τις αλλαγές του.
Πριν από περίπου δύο χρόνια, είχε εκφράσει την αισιοδοξία ότι η περιοχή γύρω από την Ομόνοια, σε ένα ευρύ τόξο, θα αναβαθμιστεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προσελκύει Έλληνες της μεσαίας τάξης για μόνιμη εγκατάσταση.
Μιλώντας στην «Κ», υπογραμμίζει ότι «η μετατροπή κλειστών και εγκαταλειμμένων κτιρίων σε ξενοδοχεία σε υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου της Αθήνας είναι θετική εξέλιξη».
«Προφανώς, το ιδανικό θα ήταν τα κτίρια αυτά να γίνονταν και κατοικίες, γραφεία και μαγαζιά. Δυστυχώς η μόνη ζήτηση αυτή τη στιγμή είναι ο τουρισμός», συμπληρώνει.
Διατηρεί, ωστόσο, την αισιοδοξία του ότι η προσθήκη ανθρώπων σε περιοχές μέχρι πρόσφατα έρημες, μόνο βελτίωση θα επιφέρει, «εκτός και αν σπρώξουμε την κριτική εναντίον του “εξευγενισμού” ως τον παραλογισμό της υπεράσπισης της εγκατάλειψης, της βρωμιάς, της χρήσης ουσιών και της μικροπαραβατικότητας».
«Στο μέλλον ο τουρισμός θα αντικατασταθεί από άλλες χρήσεις. Στο παρόν, η εξέλιξη αυτή στο συγκεκριμένο χώρο είναι θετική», καταλήγει.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr