Προσεγγίζοντας την κορυφή, τον αντίκρισε. Ενας ψηλός άντρας, ανάσκελα στο χιόνι. Δεν ήταν σίγουρος για την εθνικότητά του, πρέπει να είχε μείνει κάποια χρόνια μισοθαμμένος εκεί, μέλος ξένης ορειβατικής αποστολής. «Κοίτα να δεις, πόσο πάλεψε αυτός ο άνθρωπος για να βρεθεί εδώ και τελικά τι του συνέβη», αναλογίστηκε ο Θωμάς Νταβαρίνος. Επρεπε, όμως, να μαζέψει γρήγορα τις σκέψεις του. Ο καιρός έκλεισε, ο ήλιος δεν τρύπωνε πλέον από τα σύννεφα για να ξεγελάσει την παγωνιά, δεν υπήρχε περιθώριο χρονοτριβής. Στάση για λίγα λεπτά, φωτογραφίες και μεταβολή για την κατάβαση.
Στις 17 Μαΐου η εταιρεία Seven Summit Treks ανακοίνωσε ότι στα μέλη της αποστολής της που ανέβηκαν στην κορυφή του Νταουλαγκίρι, στα 8.167 μέτρα, βρισκόταν και ο Αγραφιώτης Θωμάς Νταβαρίνος. Η επιτυχής ανάβασή του σε αυτό το βουνό των Ιμαλαΐων είχε έναν ξεχωριστό συμβολισμό για την εγχώρια ορειβατική κοινότητα.
Αλλοι δύο Ελληνες αλπινιστές είχαν βρεθεί στο ψηλότερο σημείο και μετά έχασαν τη ζωή τους. Ακόμη ένας ορειβάτης από τη χώρα μας σκοτώθηκε εκεί γλιστρώντας σε μια παγωμένη πλαγιά. Τρία θύματα, στο ίδιο βουνό, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, τα οποία κατά σύμπτωση ήταν σχοινοσύντροφοι σε μία από τις αποστολές το 1998. Δεκαετίες μετά την πρώτη ελληνική απόπειρα, ο Νταβαρίνος σκαρφάλωσε και επέστρεψε σώος.
Γνωστό και ως «Λευκό Βουνό», το Νταουλαγκίρι έχει έναν δύσκολο αλλά προσπελάσιμο παγετώνα πάνω από την κατασκήνωση βάσης. Ακολουθεί μια πλαγιά με κλίση 30-40 μοιρών, αρκετά ανοιχτή και εκτεθειμένη σε χιονοστιβάδες, και μετά μια ανηφορική τραβέρσα που βγάζει στην κορυφογραμμή. Μπορεί να μη θεωρείται το πιο δύσκολο τεχνικά βουνό σε σύγκριση με άλλα, δεν παύει όμως να είναι επικίνδυνο.
Η «Κ» μίλησε με μέλη διαφορετικών αποστολών από το 1990 μέχρι και σήμερα, που κινδύνευσαν ή θρήνησαν συνορειβάτες, και συνθέτει με τις μαρτυρίες τους το χρονικό των ελληνικών προσπαθειών στην κόψη των βράχων. «Κανένα βουνό δεν είναι καταραμένο…», λέει ο Παναγιώτης Κοτρωνάρος, ένας από τους ορειβάτες που επιχείρησαν να ανέβουν το Νταουλαγκίρι. «Δεν είναι άσκηση θάρρους, δεν πάμε να γίνουμε ήρωες. Το κάνουμε γιατί το αγαπάμε, για να ζήσουμε την περιπέτεια. Ο κίνδυνος είναι πάντα εκεί, εσύ όμως πρέπει να υπολογίσεις το ρίσκο».
1990
Αφυδατωμένοι στα 7.400 μ.
Ηταν άλλες εποχές. Χωρίς τη διάχυτη ενημέρωση, αλλά και την υποστήριξη από ντόπιες εταιρείες που υπάρχει σήμερα, η πρώτη ελληνική αποστολή το 1990 έπρεπε να βασιστεί στις δικές της δυνάμεις. Ο Χρήστος Λάμπρης, ένα από τα μέλη εκείνης της ομάδας του ΕΟΣ Αθηνών, θυμάται την προσπάθεια που έκανε για να προσεγγίσει την κορυφή. Αποκαμωμένος από το κουβάλημα, καθώς δεν είχαν τη βοήθεια βαστάζων, έφτασε μαζί με τον Βαγγέλη Βρούτση στα 7.400 μέτρα όπου θα έστηναν την τελευταία κατασκήνωση και θα επιχειρούσαν την τελική ανάβαση. «Σκάβαμε τέσσερις ώρες το χιόνι στην πλαγιά για να φτιάξουμε ένα “πατάρι”. Αυτό μας διέλυσε», θυμάται ο Λάμπρης.
Χώθηκαν στο αντίσκηνο για να περάσει η νύχτα. Το θερμόμετρό τους είχε ως τελευταία ένδειξη τους -50 βαθμούς Κελσίου και είχε τερματίσει. «Οπως ήμασταν ξαπλωμένοι στους υπνόσακους, οι υδρατμοί από τις εκπνοές ακουμπούσαν στα εσωτερικά τοιχώματα της σκηνής, πάγωναν και έπεφταν πάνω μας, σαν χιονάκι», λέει ο Λάμπρης. Δεν είχαν να αντιμετωπίσουν, όμως, μόνο το αφόρητο κρύο. Από λάθος υπολογισμό κουβαλούσαν μόλις ένα παγούρι νερό, το οποίο είχε κιόλας αδειάσει. Κανονικά ένας ορειβάτης θα πρέπει να πίνει 4 με 5 λίτρα νερό σε αυτό το υψόμετρο και εκείνοι ήταν ήδη αφυδατωμένοι.
Το πρωί προσπάθησαν να κινήσουν ψηλότερα, αλλά το σώμα δεν υπάκουε. Ο Λάμπρης αισθάνθηκε κι ένα ρόγχο στην αναπνοή του, σαν να είχε εγκλωβιστεί υγρό στα πνευμόνια του. «Κατάλαβα ότι είχα πάθει πνευμονικό οίδημα και ήξερα ότι το μόνο που θα μπορούσε να με σώσει ήταν να κατέβω τουλάχιστον 1.000 μέτρα πιο χαμηλά», λέει στην «Κ». Ξεκίνησε πρώτος, αγχωμένος, και ακολούθησε ο σχοινοσύντροφός του.
Η κακοκαιρία τους πρόλαβε. Η σφοδρή χιονόπτωση τους ανάγκασε να σταματήσουν την κατάβαση. Στάθηκαν, όμως, τυχεροί. Σε ένα εγκαταλελειμμένο αντίσκηνο δίπλα τους τα μέλη κάποιας γιαπωνέζικης αποστολής είχαν αφήσει πίσω τους πολλά τρόφιμα. Οταν κατόρθωσαν να φτάσουν στην κατασκήνωση βάσης ο Λάμπρης πέτυχε τον δεινό Αμερικανό αλπινιστή Τζεφ Λόου όσο εκείνος ετοιμαζόταν για τη δική του ανάβαση. Του είπε ότι είχε ξεχάσει ψηλά στο βουνό τη φωτογραφική μηχανή του με τα φιλμάκια, μοναδικά πειστήρια της απόπειράς τους. Τον παρακάλεσε αν τα εντοπίσει να του τα φέρει και εκείνος τήρησε την υπόσχεσή του.
1998
Δύο αποστολές, δύο απώλειες
Οκτώ χρόνια μετά, μια άλλη πολυσυλλεκτική ομάδα ορειβατών του ΣΕΟ Αθήνας επιχείρησε να δαμάσει το «Λευκό Βουνό». Ο Γιώργος Βουτυρόπουλος ήταν ένα από τα μέλη εκείνης της αποστολής με αρχηγό τον Αντώνη Συκάρη. Και αυτό το εγχείρημα συνάντησε δυσκολίες. Ο Βουτυρόπουλος θυμάται πόσο αφερέγγυος είχε αποδειχθεί ένας ντόπιος συντονιστής. Λέει ότι είχε υποσχεθεί να τους στείλει βαστάζους και εκείνοι περίμεναν μάταια τις ενισχύσεις για μία εβδομάδα στα 4.500 μ. Οι πρακτικές δυσκολίες της εποχής είχαν εντείνει την κόπωση και είχαν επηρεάσει τη ψυχολογία κάποιων μελών. Η Πόπη Κονή, σύζυγος του Συκάρη, θυμάται ότι σε ένα τα σπάνια τηλεφωνήματά του τότε από το βουνό, της είχε μιλήσει για τις κακές καιρικές συνθήκες και την πιθανότητα να μη γυρίσουν όλοι αβλαβείς. Τα μέλη της αποστολής είχαν δεσμευθεί ότι εάν συνέβαινε κάποιο δυστύχημα, θα σταματούσαν κάθε προσπάθεια. Κατά την τελική ανάβαση ο Νίκος Παπανδρέου γλίστρησε σε ένα παγωμένο σημείο, σε μια αλλαγή ανάμεσα σε φιξαρισμένα σχοινιά και κατέληξε σε γκρεμό. «Ο Αντώνης είχε ζητήσει από ένα ρωσικό ελικόπτερο να πετάξει όσο πιο ψηλά μπορούσε για να προσπαθήσει να εντοπίσει τον Νίκο, εάν υπήρχε περίπτωση. Δεν μπορούσαμε να το πιστέψουμε, ήταν πολύ σκληρό», λέει η Κονή.
Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς, ο Μπάμπης Τσουπράς, ένα από τα μέλη της προηγούμενης αποστολής, αποφάσισε να δοκιμάσει ξανά την τύχη του στο ίδιο βουνό. Μαζί του ως ζευγάρι για την τελική προσπάθεια είχε τον Παναγιώτη Κοτρωνάρο. Οι συνθήκες παρέμεναν αντίξοες. Δεν είχαν άλλη αρωγή, ούτε συμπληρωματικό οξυγόνο, δεν υπήρχαν σε εκείνο το σημείο άλλες ξένες αποστολές για να συνδράμουν σε περίπτωση ανάγκης. Ηταν νέοι και ανερχόμενοι, ο Τσουπράς κατά γενική ομολογία ο καλύτερος της εποχής του στη χώρα μας. Με μεγάλη εμπειρία κυρίως στις Αλπεις, πολλές αναγκαστικές διανυκτερεύσεις σε ακραίες συνθήκες. Το προσόν του δεν ήταν μόνο η καλή φυσική κατάσταση, αλλά, όπως επισημαίνει ο Κοτρωνάρος, η αντοχή στην ταλαιπωρία. «Σε αυτό ήταν σπεσιαλίστας».
Ξεκίνησαν για την κορυφή και τους χώριζαν σταθερά 50 μέτρα. Ο Κοτρωνάρος είχε μείνει πιο πίσω. Η συσσωρευμένη κόπωση, όμως, ήταν μεγάλη, η προσπάθεια δεν θα έβγαινε εντός επιθυμητού χρόνου. Προς στιγμήν σκέφτηκε να ακολουθήσει τον Τσουπρά, μετά άλλαξε γνώμη. Αλλωστε, είχαν συμφωνήσει ότι όποιος θέλει να εγκαταλείψει και δεν χρειάζεται βοήθεια το κάνει. Ο Τσουπράς πορεύθηκε προς την κορυφή, αλλά δεν επέστρεψε. «Ξέρω την ημέρα που θα έπρεπε να είχα πεθάνει, εάν συνέχιζα τότε, στις 2/10/1998», λέει ο Κοτρωνάρος. «Στο βουνό πολλές φορές είναι δύσκολο να συνεχίσεις για την κορυφή, είναι όμως ακόμη πιο δύσκολο να πάρεις την απόφαση να γυρίσεις πίσω».
2022
Στον δρόμο του γυρισμού
Το είχε απωθημένο. Για τον πολύπειρο αλπινιστή Αντώνη Συκάρη οι «οκτάρες» κορυφές (όπως αποκαλούνται όσες ξεπερνούν τα 8.000 μέτρα) ήταν στόχος ζωής. Είχε ήδη κατορθώσει να ανέβει σε πέντε εξ αυτών προτού βρεθεί ξανά στο Νταουλαγκίρι για μία ακόμη απόπειρα. Το 1998 ο θάνατος του Νίκου Παπανδρέου διέκοψε την πορεία της αποστολής. Ο Συκάρης επέστρεψε το 2019, αλλά οι δύο τελικές προσπάθειές του σταμάτησαν στα 7.710 και 7.150 μέτρα. Τον Μάιο του 2021 επανέλαβε το εγχείρημα, αλλά δεν το ολοκλήρωσε καθώς νόσησε από κορωνοϊό στην κατασκήνωση βάσης.
Ωσπου τον Απρίλιο του 2022 πάτησε την κορυφή. Στον δρόμο της επιστροφής, όμως, προδόθηκε από τις δυνάμεις του. Εχασε τη ζωή του σε ύψος 7.400 μέτρων, «ύστερα από τεράστια σωματική και ψυχική προσπάθεια και έλλειψη πρόσθετου οξυγόνου», όπως ανακοινώθηκε στον λογαριασμό του στο Instagram. Τον χώριζαν λιγότερο από 80 μέτρα μέχρι την Κατασκήνωση 3. Ο Mingma Sherpa, ένας εκ των ιδρυτών της εταιρείας Seven Summit Treks, η οποία είχε αναλάβει την αποστολή, περιέγραψε στην «Κ» ότι έπειτα από κατάβαση 200 μέτρων ο Συκάρης αισθανόταν κατάκοπος, δίχως ενέργεια. Εστειλαν προς το μέρος του, όπως είπε, πέντε οδηγούς βουνού με οξυγόνο και φαγητό, αλλά όταν έφτασαν ήταν ήδη αργά.
Η σύζυγος του Συκάρη, Πόπη Κονή, περιγράφει πως ήταν όνειρό του να βρεθεί σε αυτά τα ύψη. «Αυτό κυνηγούσε, αυτό αγαπούσε να κάνει, γι’ αυτό είχε ανελλιπή παρουσία στα βουνά», λέει. Ενα χρόνο μετά, ο Θωμάς Νταβαρίνος, φίλος του συζύγου της, προτού ταξιδέψει για το ίδιο βουνό θα ζητούσε και τη δική της καθοδήγηση.
2023
Στην κορυφή «μαζί» με έναν φίλο
«Ηξερα ότι μπορεί να έχω και εγώ την ίδια κατάληξη, βουνό είναι. Ηξερα ότι ατύχησαν αυτοί οι άνθρωποι, γιατί ήταν καλοί ορειβάτες. Αλλά δεν με πήγε κανείς εκεί με το ζόρι, το κάνεις έχοντας επίγνωση των συνθηκών», λέει ο Νταβαρίνος, πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου Αγράφων. «Είναι μια προσωπική αναμέτρηση το βουνό. Δύσκολο και επικίνδυνο, αλλά σε ελκύει».
Η πρόσφατη προσπάθειά του, όμως, είχε και άλλες δυσκολίες. Καθώς δεν μιλάει αγγλικά, το χάσμα της επικοινωνίας αλλά και η απροθυμία που εξέφραζε για την ανάβαση ο Σέρπα που είχε ως οδηγό δυσχέραιναν το εγχείρημα.
Εφτασε στο Νεπάλ στις αρχές Απριλίου και τελικά στις 17 Μαΐου κατάφερε να ανέβει στην κορυφή. Σε κάποια αναμνηστική φωτογραφία που έβγαλε από το Νταουλαγκίρι ξεδίπλωσε μια σημαία με μια φράση του φίλου του, Συκάρη: «Μην εγκαταλείπεις ποτέ τα όνειρά σου. Κάποια στιγμή θα πραγματοποιηθούν». «Γοητεύεσαι, λες τα κατάφερα, νιώθεις ευφορία», λέει ο Νταβαρίνος. «Αμέσως μετά, όμως, σκέφτεσαι την κατάβαση».