Τι θα θέλατε να φάτε σήμερα; Η απάντηση στο ερώτημα δεν συμπεριλαμβάνει όλες τις επιλογές όπως νομίζουμε. Παρά την προσφερόμενη ποικιλία διατροφικών επιλογών για τους κατοίκους της Ευρώπης, συχνά τρώμε τα προϊόντα που οι άλλοι έχουν επιλέξει πριν από εμάς για εμάς.
Eρευνα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Kαταναλωτών (BEUC) δείχνει ότι οι καταναλωτές επιλέγουν προσφορές και τρόφιμα που προβάλλονται περισσότερο, τα οποία όμως συνήθως είναι και τα πλέον ανθυγιεινά. «Οι περισσότεροι καταναλωτές δεν συνειδητοποιούν ότι οι διατροφικές τους επιλογές επηρεάζονται από πολλαπλούς παράγοντες, όπως η τιμή αλλά και τα προϊόντα που προβάλλονται ως προσφορές στα φυλλάδια των σούπερ μάρκετ και τα διαφημιστικά ταμπλό», αναφέρει η BEUC.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση προετοιμάζει έναν νέο νόμο που αφορά στην εξασφάλιση της βιωσιμότητας των συστημάτων παραγωγής και διάθεσης τροφίμων έτσι ώστε από τη μια να περιοριστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της αγροτοδιατροφής και από την άλλη να έχουν περισσότεροι άνθρωποι πρόσβαση σε υγιεινή διατροφή. «Το υγιεινό και βιώσιμο φαγητό πρέπει να γίνει η πιο εύκολη, βολική και πιο οικονομική επιλογή για όλους μας. Πρέπει οι πολιτικοί μας σε όλα τα επίπεδα να ακούσουν την επιστήμη και να δώσουν λύσεις για τους καταναλωτές που σήμερα, ενώ το επιθυμούν, δυσκολεύονται να υιοθετήσουν δίαιτες που ωφελούν την υγεία τους και τον πλανήτη» τονίζει η αντιπρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ Ελένη Αλευρίτου. «Σήμερα τα ανθυγιεινά, μη φιλικά στο περιβάλλον τρόφιμα είναι τα πιο διαθέσιμα και διαφημιζόμενα, και συχνά, τα φθηνότερα» προσθέτει.
Η παχυσαρκία έχει εξελιχθεί σε επιδημία
Ομως η ανθυγιεινή δίαιτα κοστίζει τελικά περισσότερο καθώς η παχυσαρκία έχει εξελιχθεί σε επιδημία με το 60% των ενηλίκων να ζουν ως υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Οι περισσότερες από τις μη μεταδιδόμενες ασθένειες στην Ευρωπαϊκή Ενωση, οι οποίες ευθύνονται για το μεγαλύτερο ποσοστό των πρόωρων θανάτων, συμβαίνουν εξαιτίας της κακής διατροφής.
Το περιβάλλον της αγοράς δεν είναι όμως όπως φαίνεται καθόλου φιλόξενο για τα υγιεινά προϊόντα ενώ αντίθετα αυτά που διαφημίζονται και προβάλλονται κυρίως είναι τα ανθυγιεινά. Ερευνα της γαλλικής οργάνωσης καταναλωτών UFC–Que Choisir κατέγραψε ότι οι καταναλωτές θεωρούν ακριβότερα τα βιολογικά προϊόντα. Ωστόσο οι υψηλότερες τιμές τους οφείλονται στο γεγονός ότι πωλούνται και αντιμετωπίζονται ως premium προϊόντα και όχι λόγω του αυξημένου κόστους παραγωγής. Ερευνα στην Ολλανδία έδειξε ότι το 70% των προσφορών του σούπερ μάρκετ ήταν ανθυγιεινές τροφές, τα οποία βέβαια οι καταναλωτές προτιμούν λόγω τιμής.
Την ίδια ώρα που όλοι οι διαιτολόγοι προτείνουν υγιεινά σνακ, έρευνα καταναλωτικής οργάνωσης στη Νορβηγία έδειξε ότι μια μπανάνα κοστίζει 50% περισσότερο από ένα πακέτο γαριδάκια.
Η BEUC τονίζει επίσης ότι προτείνεται ως λύση για το περιβάλλον αλλά και την υγεία η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης κρέατος.
Καταναλωτικές οργανώσεις σε όλη την Ευρώπη τον Μάρτιο του 2023 συγκέντρωσαν διαφημιστικά φυλλάδια σούπερ μάρκετ από 11 χώρες. Από τις 10.641 προσφορές, οι προσφορές για προϊόντα κρέατος ήταν 24% περισσότερες από αυτές για λαχανικά ενώ οι προσφορές για έτοιμα γεύματα με βάση το κρέας ήταν 39% περισσότερες από αυτές για λαχανικά. Το κρέας σε διάφορες μορφές βρίσκεται συχνά σε προσφορά και άρα είναι πιο ελκυστική αγορά για τους καταναλωτές.
Ομως στο κόστος πώλησής του δεν συμπεριλαμβάνεται το περιβαλλοντικό κόστος όπως για παράδειγμα το κόστος μεταφοράς των ζώων. «Η πραγματική αποτίμηση του κόστους παραγωγής προϊόντων ζωικής προέλευσης θα βοηθούσε στον εξορθολογισμό της κατανάλωσής τους» επισημαίνεται στη μελέτη της BEUC.
Ακόμη περισσότερο τα γεύματα για παιδιά που προτείνονται από τα ταχυφαγεία είναι εντελώς ανθυγιεινά και πλούσια σε θερμίδες. Το ίδιο και οι προσφορές μέσω πλατφόρμας για delivery.
«Το φαγητό που διατίθεται μαζικά και στο οποίο έχουν εύκολα πρόσβαση οι περισσότεροι καταναλωτές είναι ανθυγιεινό και πλούσιο σε θερμίδες και αυτό επιβάλλεται να αλλάξει» σημειώνει η BEUC.