Οι συνθήκες ευνοούσαν την εκδήλωση και επέκταση πυρκαγιών, αρκούσε μόνο μία σπίθα. Στις 7 Ιουλίου 2004, ενώ η θερμοκρασία έφτανε τους 40 βαθμούς Κελσίου και επικρατούσαν ισχυροί άνεμοι εντάσεως 7 μποφόρ, ξέσπασε φωτιά στους πρόποδες της Πάρνηθας. Ενας άνθρωπος έχασε τη ζωή του, σπίτια και αυτοκίνητα τυλίχτηκαν στις φλόγες. Στην αυτοψία που πραγματοποίησαν, οι πυροσβέστες αναζήτησαν εμπρηστικούς μηχανισμούς, χωρίς αποτέλεσμα. Εξετάστηκε μακροσκοπικά και το δίκτυο της ΔΕΗ για να εντοπιστεί τυχόν βραχυκύκλωμα, όμως δεν παρατηρήθηκε αποκοπή ή τήξη κάποιου εναέριου αγωγού. Αλλού κρυβόταν η αιτία εκείνης της καταστροφής.
Η Πυροσβεστική συμπέρανε ότι η πυρκαγιά είχε προκληθεί από αμέλεια εργαζομένων σε νεοανεγειρόμενες οικοδομές. Κατά την τοποθέτηση μόνωσης ένας εργάτης, ανεβασμένος σε σκαλωσιά, έκοβε με τροχό σιδερένιες ράβδους και από τη χρήση του εργαλείου παράχθηκαν σπινθήρες που προκάλεσαν ανάφλεξη σε ξερά χόρτα. Ο άνεμος έκανε την υπόλοιπη δουλειά και η φωτιά βγήκε γρήγορα εκτός ελέγχου. Αυτή δεν είναι μια ιστορία από το μακρινό παρελθόν.
Οχι μόνο γιατί 18 χρόνια μετά, τον Ιούνιο του 2022, μια πτυχή της συγκεκριμένης υπόθεσης απασχόλησε τον Αρειο Πάγο, αλλά και γιατί στις πυρκαγιές που έχουν ακολουθήσει έκτοτε η αμέλεια είναι από τις πιο βασικές αιτίες.
Χθες ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης εξέφρασε την πρόθεση αλλαγών στον Ποινικό Κώδικα ώστε να τιμωρείται με πιο βαριές ποινές ο εμπρησμός εξ αμελείας. Αντιστοίχως ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας Βασίλης Κικίλιας επισήμανε ότι θα επιβάλλονται πιο αυστηρά πρόστιμα στους παραβάτες.
Οι αριθμοί
Μέχρι στιγμής, μέσα στο 2023(έως τις 3 Αυγούστου), συνελήφθησαν 121 άτομα για πρόκληση πυρκαγιών, εκ των οποίων μόνο οι 12 περιπτώσεις αφορούσαν εμπρησμό από πρόθεση. Πέρυσι αποδόθηκαν κατηγορίες για εμπρησμό από αμέλεια σε 272 άτομα και από πρόθεση σε 55. Σύμφωνα με παλιότερα στοιχεία της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού της Πυροσβεστικής που είναι διαθέσιμα στην «Κ», το 2020 κατηγορήθηκαν 313 άτομα για εμπρησμό από αμέλεια και 55 για εμπρησμό από πρόθεση. Το 2019 οι κατηγορούμενοι για αμέλεια ήταν 133 και για πρόθεση 61. Το ίδιο μοτίβο είχε παρατηρηθεί και τις χρονιές που είχαν προηγηθεί. Ενδεικτικά, το 2016 κατηγορήθηκαν 263 άτομα για εμπρησμό από αμέλεια και 54 για εμπρησμό από πρόθεση.
Από αμέλεια ξεκίνησαν οι δύο πιο φονικές πυρκαγιές στην Ελλάδα, στην Ηλεία το 2007 και στην Ανατολική Αττική το 2018.
Σύμφωνα με συγκεντρωτικά στοιχεία της περιόδου 2010-2015, διαπιστώθηκε ότι 1.850 άτομα είχαν προκαλέσει πυρκαγιές από αμέλεια, ενώ 418 είχαν δράσει με πρόθεση. Από την ανάλυση εκείνων των στοιχείων προέκυπτε ότι το 26% των δραστών ήταν αγρότες ή κτηνοτρόφοι και ακολουθούσαν κατά 23% οι συνταξιούχοι.
Από αμέλεια ξεκίνησαν οι δύο πιο φονικές πυρκαγιές στην Ελλάδα, στην Ηλεία το 2007 και στην Ανατολική Αττική το 2018. Στην πρώτη περίπτωση, η πυρκαγιά ξέσπασε στις 24 Αυγούστου 2007, από σπίτι στον οικισμό Παλαιοχωρίου. Μια 77χρονη ετοίμαζε κόλλυβα για το μνημόσυνο του συζύγου της και άφησε το σκεύος χωρίς επιτήρηση δίπλα σε φιάλη υγραερίου. Στον ίδιο χώρο βρίσκονταν δοχεία με 800 κιλά λάδι και κρασί, καθώς και δεύτερη φιάλη υγραερίου. Οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές για την εκδήλωση πυρκαγιάς. Φυσούσαν άνεμοι 5-6 μποφόρ, με ριπές που έφταναν τα 7 μποφόρ, και η θερμοκρασία ήταν στους 41 βαθμούς Κελσίου.
Πέρασαν οκτώ χρόνια από εκείνη την καταστροφή για να επικυρώσει το Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου τις ποινές του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου. Η γυναίκα, από το σπίτι της οποίας ξεκίνησε η φωτιά, όπως και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης καταδικάστηκαν σε εξαγοράσιμες ποινές φυλάκισης 10 ετών.
Στις 23 Ιουλίου 2018, σύμφωνα και με τη σχετική πραγματογνωμοσύνη, η πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι ξεκίνησε από ανοιχτό οικοπεδικό χώρο στην οδό Ανδρούτσου, στην περιοχή Νταού Πεντέλης. Ενας κάτοικος αποφάσισε, παρά τον δείκτη επικινδυνότητας εκείνης της ημέρας, να κάψει ξερά χόρτα. Η ποινική δίκη της υπόθεσης, με τον ίδιο μεταξύ των κατηγορουμένων, βρίσκεται σε εξέλιξη.
Ερευνα για τη Ρόδο
Ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής και πραγματογνώμονας Δημήτρης Λιότσιος πρόκειται, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», να ερευνήσει τι συνέβη κατά την πολυήμερη πυρκαγιά στη Ρόδο. Ο κ. Λιότσιος είχε συντάξει το πόρισμα για την πολύνεκρη πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου 2018 στο Μάτι, επισημαίνοντας τις λάθος ενέργειες ανωτέρων του στον σχεδιασμό και στο επιχειρησιακό σκέλος, την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων στη διαχείριση της πυρκαγιάς, καθώς και αναντιστοιχίες και λανθασμένα δεδομένα σε όσα είχαν παραδώσει στη Δικαιοσύνη οι εμπλεκόμενοι.
Η φωτιά στη Ρόδο ξέσπασε στις 18 Ιουλίου 2023. Σύμφωνα με την Πυροσβεστική δηλώθηκε στις 19.11, ενώ τις πρώτες ημέρες είχε κυκλοφορήσει η πληροφορία ότι ξεκίνησε από σκουπιδότοπο, η οποία δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί. Η πυρκαγιά έκαιγε εκτός ελέγχου για δέκα ημέρες καταστρέφοντας μεγάλες δασικές εκτάσεις και προκαλώντας διαδοχικές εκκενώσεις οικισμών και ξενοδοχείων. Κάτοικοι και εθελοντές είχαν μιλήσει στην «Κ» για προβλήματα συντονισμού τουλάχιστον κατά τις πρώτες ημέρες της πυρκαγιάς, προτού αυτή κατευθυνθεί προς τα τουριστικά θέρετρα, όπως το Κιοτάρι, στις 22 Ιουλίου. Αρκετά πρωινά υπήρχε η ελπίδα περιορισμού της, όμως μόλις οι άνεμοι γίνονταν πιο έντονοι, μέσα σε λίγες ώρες προέκυπταν νέες μεγάλες αναζωπυρώσεις που δεν μπορούσαν να περιοριστούν.
Το ποινικό σκέλος μεγάλων πυρκαγιών
Πάρνηθα, 7 Ioυλίου 2004: Η πυρκαγιά προκλήθηκε από εργάτη που έκοβε με τροχό σιδερένιες ράβδους σε οικοδομή. Τον Ιούνιο του 2022, μια πτυχή της συγκεκριμένης υπόθεσης απασχόλησε τον Αρειο Πάγο που αφορούσε αγωγές για αποζημιώσεις.
Ηλεία, 24 Αυγούστου 2007: Μια 77χρονη ετοίμαζε κόλλυβα για το μνημόσυνο του συζύγου της και άφησε το σκεύος χωρίς επιτήρηση δίπλα σε φιάλη υγραερίου. Οκτώ χρόνια μετά επικυρώθηκε από τον Αρειο Πάγο η δευτεροβάθμια απόφαση που καταδίκαζε την 77χρονη και εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης σε εξαγοράσιμες ποινές φυλάκισης 10 ετών.
Ανατολική Αττική, 23 Ιουλίου 2018: Η πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι ξεκίνησε από ανοιχτό οικοπεδικό χώρο στην περιοχή Νταού Πεντέλης, από κάτοικο που αποφάσισε να κάψει ξερά χόρτα. Η ποινική δίκη της υπόθεσης, με τον ίδιο μεταξύ των κατηγορουμένων, βρίσκεται σε εξέλιξη.
