Το μπλε Audi Α6 πρέπει να είχε διανύσει ήδη πάνω από 250 χιλιόμετρα όταν κίνησε υποψίες. Μετέφερε πέντε ανθρώπους, τον έναν κρυμμένο στο πορτμπαγκάζ. Είχε γερμανικές πινακίδες, που αντιστοιχούσαν σε μια BMW Χ1, της οποίας η κλοπή είχε δηλωθεί λίγες ημέρες νωρίτερα στο Τμήμα Ασφαλείας Λευκού Πύργου. Κάνοντας χρήση φωτεινών και ηχητικών σημάτων, αστυνομικοί επιχείρησαν να το σταματήσουν στην εθνική οδό Θεσσαλονίκης – Καβάλας. Ο οδηγός, όμως, ανέπτυξε ταχύτητα. Αρκετά χιλιόμετρα αργότερα, το όχημα εγκλωβίστηκε σε χωματόδρομο έξω από το χωριό του Αγίου Βασιλείου. Αστυνομικός έσπασε το παράθυρο του συνοδηγού και έπεσε πάνω στο τιμόνι για να τραβήξει το κλειδί από τη μίζα, καθώς ο οδηγός επιχειρούσε να βγει ξανά στον αυτοκινητόδρομο. Ηταν 14 Οκτωβρίου 2022 και άλλη μία καταδίωξη στους οδικούς άξονες της Βόρειας Ελλάδας μόλις είχε λήξει.
Το κυνηγητό διακινητών στην άσφαλτο, καθώς και ο κίνδυνος πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων, είναι πλέον συχνό φαινόμενο κατά μήκος της Εγνατίας Οδού, αλλά και σε παράδρομους στην ευρύτερη περιοχή. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της αστυνομίας, τον περασμένο μήνα πραγματοποιήθηκαν 82 συλλήψεις ατόμων για διακίνηση μεταναστών με τη χρήση οχημάτων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Σπανίως υπήρξε ημέρα χωρίς να καταγραφεί σχετικό συμβάν. Τουλάχιστον το τελευταίο τετράμηνο παρατηρείται μία ακόμη πιο επικίνδυνη πρακτική. Μόλις γίνουν αντιληπτά από κάποιο περιπολικό, οχήματα που εμπλέκονται στην παράνομη διακίνηση ανθρώπων πραγματοποιούν αναστροφή στην Εγνατία Οδό και κινούνται αντίθετα στο ρεύμα κυκλοφορίας. Ορισμένες φορές, όπως έχει αναφερθεί στην «Κ», μπορεί να κινηθούν αντίθετα ακόμη και στη θέα του προσωπικού συντήρησης του αυτοκινητοδρόμου, φοβούμενοι ότι πρόκειται για αστυνομικούς. Τις τελευταίες ημέρες το θέμα έχει αναδειχτεί από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ την περασμένη Δευτέρα πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ώστε να αναζητηθούν «αποτρεπτικές τεχνικές παρεμβάσεις στο οδικό δίκτυο».
Τον περασμένο Απρίλιο ένα Audi δεν σταμάτησε στο σήμα αστυνομικών, μπήκε στο αντίθετο ρεύμα της Εγνατίας Οδού και συγκρούστηκε μετωπικά με αυτοκίνητο που οδηγούσε 46χρονος από την Αλεξανδρούπολη, ο οποίος σκοτώθηκε ακαριαία. Στο ίδιο δυστύχημα έχασαν τη ζωή τους ο οδηγός του Audi και τέσσερις από τους δέκα διακινούμενους. Πιο πρόσφατα, στις 30 Ιουλίου, ένα ακόμη αυτοκίνητο συγκρούστηκε μετωπικά με άλλο όχημα σε επαρχιακή οδό του Εβρου τραυματίζοντας εξαμελή οικογένεια. «Είναι καμικάζι», λέει στην «Κ», για τους οδηγούς που καταδιώκονται από την αστυνομία, ο Κωνσταντίνος Κουτσούκος, διευθύνων σύμβουλος της Εγνατίας Οδού. «Κάνουν αναστροφή στο ρεύμα που κινούνται, βγαίνουν έπειτα εκτός Εγνατίας και προσπαθούν να χαθούν μέσα στο οδικό δίκτυο. Η αστυνομία δεν μπορεί να τους κυνηγήσει ανάποδα, τους καταδιώκει παράλληλα, από το αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας και έπειτα στήνει μπλόκα». Τις τελευταίες ημέρες παρατηρεί ότι έχουν πυκνώσει οι περιπολίες στην περιοχή.
Ο κ. Κουτσούκος διευκρινίζει ότι δεν μπορεί να τοποθετηθεί σταθερός εξοπλισμός ακινητοποίησης οχημάτων με καρφιά στον αυτοκινητόδρομο, όπου τα οχήματα κινούνται με μεγάλες ταχύτητες, γιατί όπως επισημαίνει δεν υπάρχουν σχετικές τεχνικές προδιαγραφές, ούτε το κατάλληλο νομικό πλαίσιο που να το υποστηρίξει. Η χρήση αντίστοιχων, φορητών όμως μέσων, είναι ζήτημα της αστυνομίας.
Το θέμα ακόμη κι αν ανέκυψε πρόσφατα, δεν απασχολεί για πρώτη φορά τις αστυνομικές αρχές. Στη διάθεση της «Κ» βρίσκεται γνωμοδότηση του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου προς το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας, η οποία υποβλήθηκε τον Μάιο του 2004. Είχε προηγηθεί τον Φεβρουάριο εκείνου του έτους το ερώτημα από την ΕΛ.ΑΣ. για το «εάν είναι σύννομη η τοποθέτηση επί του οδοστρώματος μηχανικών μέσων που αποτελούνται από καρφιά», με τα οποία επιδιώκεται η ακινητοποίηση οχημάτων για τη διενέργεια αστυνομικών ελέγχων, όταν οι οδηγοί δεν συμμορφώνονται.
Υπό προϋποθέσεις
Στην απάντησή του ο αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, επικαλούμενος άρθρα του Αστικού και του Ποινικού Κώδικα, ανέφερε ότι η φθορά ξένου πράγματος δεν είναι άδικη, εφόσον η βλάβη που προκαλείται είναι κατώτερη από εκείνη που απειλήθηκε και εφόσον δεν μπορεί με άλλα μέσα να αποτραπεί ο κίνδυνος. Ωστόσο διευκρίνισε, βάσει και της διατύπωσης του ερωτήματος, ότι το να μη σταθμεύσει ένα όχημα προς έλεγχο σε σήμα που κάνουν οι αστυνομικοί δεν δημιουργεί αυτόματα κίνδυνο για τρίτους ή για το κοινωνικό σύνολο. Επισήμανε ότι από τη χρήση των καρφιών «είναι πιθανό να δημιουργείται νέος, μεγαλύτερος κίνδυνος από τον αρχικά απειλούμενο, διότι εάν ο μη συμμορφωθείς στο σήμα στάσεως οδηγός δεν αντιληφθεί ότι τα ελαστικά χάνουν αέρα, ή από επιπολαιότητα το αγνοήσει και συνεχίσει με ταχύτητα, προφανώς αυξανόμενη εκ του φόβου ότι πιθανόν καταδιώκεται, μπορεί να εκτραπεί της πορείας του, ή να πέσει σε άλλα οχήματα που βαίνουν στο ίδιο ή αντίθετο ρεύμα».
Δεν διστάζουν, προκειμένου να ξεφύγουν από τους αστυνομικούς, να κινούνται στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας.
Σημείωσε όμως ότι η χρήση καρφιών μπορεί να κριθεί σύννομη και να επιτραπεί κατ’ εξαίρεσιν υπό προϋποθέσεις, όπως όταν τελείται η παράνομη πράξη της διακίνησης μεταναστών. Στη γνωμοδότηση αναφέρεται ότι σε αυτή την περίπτωση πρέπει να έχουν ληφθεί και προληπτικά μέτρα, να έχουν τοποθετηθεί προειδοποιητικές πινακίδες, να ενημερωθούν άλλοι οδηγοί με ηχητικές συσκευές από την αστυνομία, να απαγορευτεί η κυκλοφορία έτερων οχημάτων. «Η τελική κρίση πάντως για τον άδικο χαρακτήρα χρήσης των μέσων, εάν τυχόν υποβληθεί σχετική έγκληση, ανήκει μόνο στο αρμόδιο δικαστήριο ή δικαστικό συμβούλιο ή στους αρμόδιους εισαγγελείς», σημειώνεται.
Οπως πληροφορείται η «Κ», μιλώντας με αστυνομικούς που επιχειρούν στο πεδίο, αυτή η γνωμοδότηση έχει τύχει διαφορετικών ερμηνειών. Κάποιοι αστυνομικοί έχουν εξοπλιστεί με φορητά καρφιά ακινητοποίησης και θεωρούν ότι επιτρέπεται η χρήση τους. Αλλοι, όμως, επικαλούνται την ίδια γνωμοδότηση θεωρώντας ότι απαγορεύεται η λήψη αυτού του μέτρου.
Αστυνομικός με εμπειρία σε καταδιώξεις, που έχει ακολουθήσει όχημα και για 70 χιλιόμετρα, εξηγεί στην «Κ» υπό τον όρο της ανωνυμίας ότι βάσει κανόνων απαγορεύεται ο εμβολισμός. «Οταν ξεκινάει μια καταδίωξη σε ενδιαφέρει να μη χτυπήσεις άλλον και οι επιβαίνοντες να μην πάθουν κάτι», λέει. Ο ίδιος επισημαίνει ότι και στην περίπτωση που στήνεται κάποιο μπλόκο πρέπει να υπάρχει στην άκρη κενό, μια δίοδος διαφυγής, για να μην προκληθεί σύγκρουση. «Οι οδηγοί κάνουν ελιγμούς για να μην τους πλευρίσεις και δεις καλά ποιος είναι στο τιμόνι. Αν μπορούν μπαίνουν στο αντίθετο ρεύμα για να κερδίσουν χρόνο και να διαφύγουν», λέει ο αστυνομικός. «Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν την αίσθηση του κινδύνου. Μπορεί να είναι οδηγοί λίγων μηνών, μόλις να έχουν πιάσει τιμόνι. Γι’ αυτό έχουμε εκτροπές και συγκρούσεις».
Ενδεικτικά, τον Αύγουστο του 2020 οι αστυνομικοί ενημερώθηκαν για τροχαίο κοντά στον ανισόπεδο κόμβο Δαδιάς. Ενα ασημί Opel Astra με βουλγαρικές πινακίδες είχε προσκρούσει σε προστατευτικές μπάρες. Οι διακινούμενοι ήταν οκτώ και είχαν πληρώσει από 2.500 ευρώ ο καθένας. Ενας επιβάτης σκοτώθηκε και άλλος εισήχθη στη ΜΕΘ. «Ο οδηγός έτρεχε υπερβολικά, δεν πρόσεχε στον δρόμο, έχασε τον έλεγχο και χτύπησε στις μπάρες», κατέθεσε ένας από τους μετανάστες. Είχαν περάσει μόλις 20 λεπτά από τη στιγμή που τους είχε παραλάβει. Σε κάποιες περιπτώσεις οι οδηγοί μπορεί να μην είναι μέλη κυκλώματος διακίνησης, αλλά μετανάστες που χρωστούν χρήματα για τη μεταφορά τους και ξεπληρώνουν το χρέος τους.
Στο TikTok
Το τελευταίο διάστημα αναρτώνται σε λογαριασμούς του TikTok σύντομα βίντεο τα οποία φέρεται να έχουν τραβηχτεί στην ελληνική μεθόριο. Δείχνουν οχήματα με ελληνικές πινακίδες (ορισμένα μπορεί να είναι νοικιασμένα, όπως παρατηρείται πρόσφατα), στα οποία επιβιβάζονται άνθρωποι που φαίνεται μόλις να έχουν εισέλθει σε ελληνικό έδαφος. Αυτοί οι λογαριασμοί φέρουν τουρκικούς αριθμούς τηλεφώνου, ενδεχομένως για να διαφημίσουν τις υπηρεσίες τους.
«Οι διακινητές με σκοπό το κέρδος, θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, στοιβάζοντας 10-12 ανθρώπους μέσα σε ένα επιβατικό αυτοκίνητο για να διανύσουν την εθνική οδό με τεράστιες ταχύτητες. Πολλές φορές τοποθετούν μέχρι και τρεις ανθρώπους στον χώρο των αποσκευών, γεγονός που λόγω του ανεπαρκούς αερισμού μπορεί να επιφέρει μέχρι και τον θάνατο», λέει στην «Κ» ο ποινικολόγος Αντώνης Καραγιάννης, που έχει χειριστεί αντίστοιχες υποθέσεις. Οπως εξηγεί, κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες μέθοδοι για να αποφεύγονται οι αστυνομικοί έλεγχοι. Παλαιότερα επιλεγόταν η χρήση προπομπού, οχήματος που προπορευόταν. Διαπίστωνε πού υπάρχουν αστυνομικοί έλεγχοι και ενημέρωνε τον διακινητή για να αλλάξει διαδρομή. «Αργότερα, στρατολογήθηκαν μέχρι και ανήλικοι στον ρόλο του οδηγού, καθώς σε περίπτωση σύλληψής τους, η επιβολή προσωρινής κράτησής τους ήταν δικονομικά δυσχερέστερη και για μικρότερο χρονικό διάστημα», λέει. «Σήμερα παρατηρούμε ότι οι διακινητές δεν διστάζουν να οδηγήσουν ακόμα και στο αντίθετο ρεύμα της εθνικής οδού, προκειμένου να αποφύγουν τους αστυνομικούς ελέγχους».