Η ώρα είναι 7.30 το πρωί και ο Βαγγέλης Μερκούρης περιμένει υπομονετικά να τελειώσει μια φωτογράφιση σε ένα από τα αγαπημένα του σημεία στο νησί για να μπορέσει και εκείνος να φωτογραφίσει το νεαρό ζευγάρι Αμερικανών που συνοδεύει. Είναι το πρώτο τουρ της ημέρας. Για τις επόμενες τέσσερις ώρες θα τους πάει στα επτά πιο φωτογενή σημεία του νησιού. Παρότι φέτος εγκαινίασαν τη δυνατότητα να ξεκινούν ξημερώματα για να αποφεύγουν τα πλήθη, την ίδια ιδέα είχαν και άλλοι φωτογράφοι αλλά και τουρίστες. Οσο περιμένουν, ο Βαγγέλης ξεκινάει να μιλάει στο ζευγάρι για τη Σαντορίνη.
Τα τελευταία πέντε χρόνια περνάει εκεί τα καλοκαίρια του δουλεύοντας «σεζόν». Παλαιότερα ήταν υπάλληλος της Δημοτικής Αστυνομίας, κάποια στιγμή έφυγε για δουλειά στο εξωτερικό. Οταν επέστρεψε, είδε την αγγελία για τη δουλειά αυτή και αποφάσισε να το δοκιμάσει. Η συγκεκριμένη ξενάγηση, την οποία κάνει καθημερινά, ονομάζεται «Instagram tour». «Είναι η ναυαρχίδα μας. Εννέα στους δέκα πελάτες, αυτή επιλέγουν», εξηγεί ο Φώτης Κουρούτης, ιδιοκτήτης του ταξιδιωτικού γραφείου που την εμπνεύστηκε πριν από μερικά χρόνια, όταν παρατηρούσε πως η πρώτη επιθυμία των τουριστών στο νησί είναι να βγάζουν φωτογραφίες για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από τον Απρίλιο μέχρι και τον Οκτώβριο, πέντε υπάλληλοί του κάνουν μέσο όρο δύο τουρ την ημέρα. Κοστίζει 350 ευρώ για δύο άτομα, περιλαμβάνει μετακίνηση με αμάξι που έχει Ιντερνετ και τη δυνατότητα να τους τραβήξουν εκατοντάδες φωτογραφίες. «Δεν είμαστε φωτογράφοι, με τα δικά τους κινητά τραβάμε, αλλά πλέον έχουμε μάθει όλα τα μοντέλα κινητών και πώς να καδράρουμε», εξηγεί ο Βαγγέλης.
Υπάρχουν ζευγάρια που θέλουν να βλέπουν την κάθε φωτογραφία και του ζητούν να τους τραβήξει ξανά και ξανά. Πελάτες που φθάνουν με βαλίτσα και αλλάζουν μέσα στο αυτοκίνητο εμφανίσεις για να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερες και διαφορετικές φωτογραφίες. Κάποιοι που, για να αποφύγουν το υψηλό κόστος της διαμονής, φθάνουν στη Σαντορίνη με την πρωινή πτήση, κάνουν το τουρ και φεύγουν το βράδυ. Πάντως αυτό που έχει διαπιστώσει με τους συναδέλφους του είναι πως οι περισσότεροι τουρίστες δεν ζουν τη στιγμή αλλά ζουν για τη… φωτογραφία. «Προφανώς υπάρχουν ημέρες που δεν αντέχεις να κάνεις για ακόμη μια φορά το ίδιο πράγμα. Αλλά είμαστε επαγγελματίες, καταφέρνουμε και κρύβουμε την κακή διάθεση που μπορεί να έχουμε», σημειώνει.
Και ο Σεργκέι Ντρομποτένκο, επαγγελματίας φωτογράφος, που επίσης δουλεύει στη Σαντορίνη, έχει κάποιες «κακές» ημέρες. Συνήθως, βέβαια, αυτό συμβαίνει όταν ανοίξει σε κάποιο διάλειμμα το κινητό και διαβάσει μια είδηση ή ένα μήνυμα με κακά μαντάτα από την πατρίδα του, την Ουκρανία. «Η αλήθεια είναι πως ζω σε ένα παράλληλο σύμπαν. Είμαι εδώ, σε ένα πανέμορφο νησί, φωτογραφίζω στην Καλντέρα και πίσω στη χώρα μου γίνεται πόλεμος. Υπάρχουν ημέρες που με παίρνει από κάτω αλλά γενικά νιώθω ευγνωμοσύνη που μπορώ να δουλεύω εδώ και να είμαι ασφαλής».
Ορισμένοι πελάτες φθάνουν στη Σαντορίνη με την πρωινή πτήση, κάνουν το τουρ και φεύγουν το βράδυ.
Στην Ελλάδα πρωτοήρθε το 2014 και όταν είδε πως μπορεί να συνδυάσει διακοπές με δουλειά –κυρίως φωτογραφίσεις γάμων– ήρθε ξανά το επόμενο καλοκαίρι. Τότε ήταν που μια πελάτισσα εμφανίστηκε στη φωτογράφιση φορώντας μια τουαλέτα με πολύ μακριά ουρά. «Παραξενεύτηκα. Μου εξήγησε πως είναι μόδα στο εξωτερικό και, πράγματι, ψάχνοντας στο Ιντερνετ βρήκα πως γίνονταν αντίστοιχες φωτογραφίσεις σε διάφορους προορισμούς με τέτοια φορέματα και την ουρά που… πετάει». Τα επόμενα χρόνια έραψαν με τη σύζυγό του δύο φορέματα και ξεκίνησαν να προσφέρουν αυτή τη δυνατότητα σε τουρίστες. Η ανταπόκριση ήταν τεράστια, από πέρυσι έχουν μόνιμο προσωπικό πέντε ατόμων και κάνουν αποκλειστικά αυτό. Κάποιες ημέρες έχουν έξι φωτογραφίσεις, με το κόστος καθεμιάς να ξεκινάει από 400 ευρώ και το ακριβότερο πακέτο να φτάνει τις 2.000 ευρώ. Σε αυτό συμπεριλαμβάνεται οδηγός και μετακίνηση, μακιγιάζ, χτένισμα και ένας βοηθός που κάνει ένα από τα 70 φορέματα που διαθέτουν να «πετάει» – δεκαπέντε από αυτά τα έραψαν τον περασμένο χειμώνα στην Ουκρανία. «Ράφτηκαν σε δύσκολες συνθήκες, την περίοδο που είχαμε συνεχώς διακοπές ρεύματος από τους βομβαρδισμούς. Μου αρέσει να τα βλέπω να φοριούνται σε χαρούμενες στιγμές», λέει ο Σεργκέι. Οι πελάτες του είναι κυρίως Αμερικανοί, αλλά έχει φωτογραφίσει τουρίστες από όλα τα μέρη του κόσμου. Ως προς αυτό έχει μονάχα έναν περιορισμό: δεν δέχεται πλέον πελάτες από τη Ρωσία. «Υπάρχουν πολλοί άλλοι που μπορούν να τους εξυπηρετήσουν. Εμένα μου είναι αδύνατον», εξηγεί.
«Ιπτάμενο φουστάνι»
Πράγματι, στη Σαντορίνη υπάρχουν τουλάχιστον είκοσι φωτογράφοι που ειδικεύονται στο «ιπτάμενο φουστάνι». Ενας από τους πρώτους ήταν ο Δημήτρης Αποστολίδης – και εκείνος πλέον με μεγάλη ομάδα, 60 διαφορετικά φορέματα και πολλά αιτήματα που του κάνουν εντύπωση: «Τώρα τελευταία έχει τύχει να μου ζητήσουν αρκετοί άνδρες να φωτογραφηθούν με ένα από τα φορέματα», λέει. Μηχανικός στο επάγγελμα, εν μέσω κρίσης αποφάσισε να δοκιμάσει να δουλέψει σεζόν στη Σαντορίνη. Αρχικά εργάστηκε ως πωλητής σε κατάστημα με κρασιά, μετά ξεναγός, μέχρι που κάποια στιγμή είδε πως θα μπορούσε να εξελίξει το χόμπι του, τη φωτογραφία, με πολύ καλές προοπτικές. Παρακολούθησε μαθήματα στο Ιντερνετ και ξεκίνησε. Πλέον ζει όλο τον χρόνο στο νησί, με την οικογένειά του. Τα καλοκαίρια, οι γονείς και τα πεθερικά έρχονται για να κρατήσουν τα παιδιά όσο εκείνοι δουλεύουν και τους υπόλοιπους μήνες ξεκουράζονται. Η σεζόν πάντως όλο και μεγαλώνει. Φέτος είχε κρατήσεις από τον Απρίλιο και υπολογίζει πως θα έχει δουλειά μέχρι και τέλη Οκτωβρίου.
«Τα χρήματα που παίρνουμε είναι καλά, αλλά θέλει προσοχή εάν θέλεις να αποταμιεύσεις», εξηγεί ο Βαγγέλης, συνοδός στις ινσταγκραμικές ξεναγήσεις. «Εξαρτάται πόσο σπαρτιάτικα θες να ζήσεις. Προσωπικά, εάν καταφέρω να βάλω στην άκρη 7.000 ευρώ, τότε θεωρώ πως ήταν μια πολύ καλή σεζόν», εξηγεί. Από τον μισθό και τα φιλοδωρήματα πρέπει να καλύψει τα έξοδά του, να πληρώσει το ενοίκιο του διαμερίσματός του στην Αθήνα και βέβαια τη διαμονή στη Σαντορίνη. «Είμαι τυχερός γιατί στο τουριστικό γραφείο που εργάζομαι γνωρίζουν έναν ντόπιο που νοικιάζει δωμάτια σε ένα ξενοδοχείο που δεν λειτουργεί πια. Τα δωμάτια, με ένα μικρό μπάνιο, χωρίς κουζίνα, κοστίζουν 400 ευρώ τον μήνα και γίνονται ανάρπαστα».
Από την κτηνοτροφία στις βίλες της Μυκόνου
Για τον Τάσο, που δουλεύει πρώτη χρονιά σεζόν στη Μύκονο, αυτή ήταν η πιο σημαντική συμβουλή που έλαβε από ένα γνωστό του: να μην ξεκινήσει για το νησί εάν δεν εξασφαλίσει διαμονή και φαγητό. «Είχα ακούσει για τις δυσκολίες τού να βρεις στέγη στη Μύκονο και την άθλια κατάσταση των ελάχιστων διαθέσιμων δωματίων, αλλά όταν πήγα πρώτη φορά στο σούπερ μάρκετ κατάλαβα τι εννοούσε για τη διατροφή. Οι τιμές είναι τουλάχιστον διπλάσιες. Ενα καρβέλι ψωμί έχει 7 ευρώ, ένα καρπούζι 16», λέει. Ο Τάσος δούλευε χρόνια κτηνοτρόφος γαλακτοπαραγωγός στην Κοζάνη. Τα πάγια έξοδά του όμως τα δύο τελευταία χρόνια εκτοξεύτηκαν και βρέθηκε να δουλεύει εξαντλητικά ωράρια χωρίς να μπορεί να τα βγάλει πέρα. Στις αρχές του χρόνου αποφάσισε να πουλήσει τα ζώα και το κτήμα και, όταν το κατάφερε, σκέφτηκε να δοκιμάσει κάτι τελείως διαφορετικό. Ετσι, στις αρχές του καλοκαιριού βρέθηκε από τα βουνά της Κοζάνης στη Μύκονο, ως υπεύθυνος ενός συγκροτήματος έξι πολυτελών κατοικιών. «Δεν νομίζω πως γίνεται πιο ριζική αλλαγή από αυτή. Δεν το μετάνιωσα όμως. Η Μύκονος μπορεί να μην ήταν η πρώτη μου επιλογή, αλλά σκέφτηκα πως θα ήταν το κατάλληλο μέρος για να βγάλω ένα καλό μεροκάματο», σημειώνει.
«Ξαναζώ την Ελλάδα προ κρίσης. Ολοι είναι ευγενικοί, το χρήμα ρέει. Προφανώς και όλο αυτό είναι μια εικονική πραγματικότητα. Δεν είναι αληθινό. Αλλά ομολογώ πως, μετά έξι δύσκολα χρόνια στην Κοζάνη, το μυαλό μου καθάρισε». Στη συμφωνία που έκανε για τους πέντε μήνες, έχει εξασφαλισμένη διαμονή (σε ένα αξιοπρεπές δωμάτιο) και μισθό 1.500 ευρώ καθαρά τον μήνα. «Δεν θα καταφέρω να βάλω αρκετά χρήματα στην άκρη. Οι περισσότεροι στο νησί κάνουν και δεύτερη δουλειά για να μπορέσουν να αποταμιεύσουν. Και εγώ είχα προτάσεις – να δουλέψω ένα τετράωρο τα απογεύματα σε ένα εστιατόριο στρώνοντας τραπέζια. Το μεροκάματο θα ήταν 50 ευρώ αλλά, το κυριότερο, θα είχα εξασφαλισμένο το ένα γεύμα της ημέρας. Επειδή όμως ήταν η πρώτη μου χρονιά, είπα να το ευχαριστηθώ. Να κάνω τα μπάνια μου και να ξεκουραστώ», εξηγεί.
Και για την Αννα ήταν η πρώτη χρονιά που δούλεψε στον τουρισμό. Αυτό δεν είναι το πραγματικό της όνομα, αλλά έχει υπογράψει μια αυστηρή σύμβαση εχεμύθειας. Ούτε ο τουρισμός είναι κάτι με το οποίο σκοπεύει να ασχοληθεί επαγγελματικά. Μια φίλη της, όμως, της είπε πως μια εταιρεία με έδρα την Αμερική αναζητούσε έκτακτο προσωπικό για μικρά διαστήματα – όσο διαρκούσε κάποιος γάμος ή ένα ταξίδι που διοργάνωναν στην Ελλάδα. Εκείνη δέχτηκε να το δοκιμάσει, για την εμπειρία αλλά και για ένα έξτρα εισόδημα. Της εξήγησαν πως ήθελαν από εκείνη να είναι κάτι ανάμεσα σε οικοδέσποινα και μπάτλερ. Παρότι δεν είχε αντίστοιχη εμπειρία –έχει σπουδάσει στο εξωτερικό και εργάζεται σε μια μεγάλη επιχείρηση– πέρασε από συνέντευξη και ξεκίνησε η προετοιμασία για την πρώτη της «αποστολή» ως υπεύθυνης για μια παρέα έξι Αμερικανών που θα έμεναν σε μια βίλα ξενοδοχείου στο Πόρτο Χέλι, καλεσμένοι σε ένα γάμο.
Πριν από την άφιξη έλαβε αναλυτικές πληροφορίες. Φωτογραφίες, βιογραφικά και των έξι, αλλά και όποια «ιδιαιτερότητα» είχαν σχετικά με τη διαμονή τους – όπως, για παράδειγμα, αλλεργία στο σκόρδο. Eπρεπε να ξέρει τα πάντα για εκείνους αλλά να είναι απόλυτα διακριτική. «Πρέπει να είστε αόρατη. Να μη νιώθουν πως τους ακούτε αλλά να είστε διαθέσιμη με το που θα σας απευθύνουν τον λόγο. Θα τους καλημερίζετε και θα τους καληνυχτίζετε στα ελληνικά», της έγραψαν στο τετρασέλιδο έγγραφο με αναλυτικές οδηγίες για τις αρμοδιότητες, τη συμπεριφορά αλλά και την εμφάνιση που ήθελαν να έχει. Θα έπρεπε να κάνει δύο φορές ντους την ημέρα, να καλύψει τατουάζ που φαίνονται, να μην έχει ψεύτικες βλεφαρίδες, έντονο μακιγιάζ ή βαμμένα νύχια. Εννοείται ότι δεν επιτρεπόταν οποιαδήποτε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και με έκπληξη είδε πως αυτό ίσχυε –περισσότερο ως τάση και λιγότερο ως κανόνας– και για τους καλεσμένους. Για την Aννα η εμπειρία ήταν μεν κουραστική –έπρεπε να είναι διαθέσιμη οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας– αλλά ενδιαφέρουσα. «Είδα πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι αλλά και όλη την επιχείρηση που στήνεται για να τους φιλοξενήσει», εξηγεί. Μπορεί να έχασε κάποιες ημέρες από την άδεια της κανονικής της δουλειάς, αλλά δεν την πειράζει. Για την εβδομάδα που απασχολήθηκε εισέπραξε 2.500 ευρώ.