«Ο,τι υπήρχε στο βουνό έπεσε και καταπλάκωσε το χωριό μου. Είδαμε πλατάνους 200 ετών μαζί με τις ρίζες τους, να επιπλέουν στα νερά».
Με αυτά τα λόγια ο Βάιος Γκανής, πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Βαρδαλής και ιδιοκτήτης ενός μπουτίκ οινοποιείου με βιολογικά κρασιά, περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί στο μικρό αυτό χωριό, στις νότιες άκρες του Θεσσαλικού Κάμπου, που είχε κάποτε 700 κατοίκους και σήμερα αριθμεί 230. Το οικονομικό πλήγμα για τη Θεσσαλία υπολογίζεται πως ξεπερνάει το 1,5 δισ. ευρώ.
«Για να ξαναγίνει γόνιμο το έδαφος, θέλει τέσσερα χρόνια τουλάχιστον. Για εμένα που πρέπει να περιμένω τις καλλιέργειες, θα χρειαστούν δέκα χρόνια στο σύνολο για να στήσω καρπό. Δεν μπορώ να το κάνω αυτό στα 67 μου χρόνια».
Ο κ. Γκανής, που είδε τα δικά του κτήματα αλλά και όλων των συγχωριανών του, να καταστρέφονται κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας «Daniel. δίνει την εικόνα που επικρατεί: «Στη Βαρδαλή επειδή βρισκόμαστε στα 250 μέτρα υψόμετρο, το νερό δεν μπήκε μέσα στα σπίτια μας. Καταστράφηκαν όμως όλες οι καλλιέργειες. Κάτω από όλα αυτά τα φερτά υλικά, δεν υπάρχει πια οργανική ύλη. Για να ξαναγίνει γόνιμο το έδαφος, θέλει τέσσερα χρόνια τουλάχιστον. Για εμένα που πρέπει να περιμένω τις καλλιέργειες, θα χρειαστούν δέκα χρόνια στο σύνολο για να στήσω καρπό. Δεν μπορώ να το κάνω αυτό στα 67 μου χρόνια. Ολα αυτά, είναι χωράφια της οικογένειας μου, 70 χρόνια που τα είχε ο πατέρας μου και άλλα 40 χρόνια εγώ. Χωράφια που τα κρατήσαμε και τα καλλιεργήσαμε με αίμα και ιδρώτα».
«Θα κοιτάξω να κάνω τους διακανονισμούς με τις τράπεζες και μετά θα φύγω μάλλον, πάλι για Αμερική, όπου έχω πρόταση να αναλάβω έναν αμπελώνα. Θα ξεριζώσω ό,τι έχω μέσα μου και θα αρχίσω από την αρχή».
Ο ίδιος επέστρεψε στη Βαρδαλή το 1999, μετά από εννιά χρόνια ζωής στο Κλίβελαντ. «Εστησα το οινοποιείο, καθετοποίησα την παραγωγή, ξεκίνησα να απασχολώ ανθρώπους. Για την επιχείρηση μου αποπληρώνω δάνειο».
«Τι να πρωτοκάνουμε με τις αποζημιώσεις που θα έρθουν;» αναρωτιέται ο κ. Γκανής και συνεχίζει: «Οσοι νέοι είχαν απομείνει σε χωριά σαν το δικό μας ή ήρθαν στην οικονομική κρίση για να δημιουργήσουν κάτι εδώ, θα φύγουν. Θα μείνουν οι πολύ μεγάλοι να ζουν με την πενιχρή σύνταξη που παίρνουν. Εγώ θα κοιτάξω να κάνω τους διακανονισμούς με τις τράπεζες και μετά θα φύγω μάλλον, πάλι για Αμερική, όπου έχω πρόταση να αναλάβω έναν αμπελώνα. Θα ξεριζώσω ό,τι έχω μέσα μου και θα αρχίσω από την αρχή. Εχω μάθει να επιβιώνω».
Περιπλανώμενοι και άστεγοι
Ο Πέτρος Κοντογιάννης, πρόεδρος του χωριού Μεταμόρφωση Καρδίτσας που μαζί με τον Παλαμά επλήγησαν περισσότερο από όλες τις περιοχές στον Κάμπο της Θεσσαλίας, μιλάει για τις προκλήσεις της επόμενης μέρας.
«Και τα 130 σπίτια στη Μεταμόρφωση δεν είναι κατοικήσιμα. Και οι 310 κάτοικοι του χωριού είναι αυτή τη στιγμή άστεγοι, περιπλανώμενοι».
«Πρέπει επειγόντως να λυθεί το πρόβλημα της διαμονής και της σίτισης. Το δεύτερο, κάπως έχει αρχίσει να διευθετείται. Η διαμονή όμως είναι επιτακτικό θέμα. Οι συγχωριανοί μου, μένουν ακόμα σε γυμναστήρια και σχολεία στην Καρδίτσα. Θέλουν να μπουν σε ένα σπίτι. Χρειαζόμαστε επιδότηση ενοικίου τουλάχιστον για έξι μήνες. Και τα 130 σπίτια στη Μεταμόρφωση δεν είναι κατοικήσιμα. Και οι 310 κάτοικοι του χωριού είναι αυτή τη στιγμή άστεγοι, περιπλανώμενοι».
Υπενθυμίζεται πως το μεσημέρι της Κυριακής, στο συγκεκριμένο χωριό, εντοπίστηκαν οι σοροί μιας 88χρονης και του 65χρονου γιου της. «Την περασμένη Τετάρτη το πρωί κάναμε μια εκκένωση του χωριού, μόνοι μας. Κάλεσα τον δήμαρχο Καρδίτσας και του είπα πως θα απομακρύνω όσους μπορώ. Στις 11.00 οι περισσότεροι είχαν πάει σε σπίτια συγγενών και φίλων. Εφυγαν με οχήματα της πυροσβεστικής, με αγροτικά, με ό,τι είχαμε. Εμειναν πίσω 85 άτομα. Το έκαναν γιατί συνέκριναν αυτή την πλημμύρα με αυτήν του 1994, τότε που το νερό είχε φτάσει μέχρι τα παράθυρα των σπιτιών. Και έλεγαν: “Δεν θα ξεπεράσει τα παράθυρα”. Τελικά το νερό ξεπέρασε και τις στέγες και απομακρύνθηκαν με βάρκες» λέει ο κ. Κοντογιάννης.
«Το 90% των χωριανών θέλει να εγκαταλείψει το χωριό ή να έρχεται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Στα χωριά μας δεν γίνεται να μένεις πια κατά τη διάρκεια του χειμώνα».
Οσο για τις καλλιέργειες των κατοίκων (καλαμπόκι, σιτάρι, τριφύλλι, βαμβάκι), όλες πλημμύρισαν. Σύμφωνα με τον κ. Κοντογιάννη οι κάτοικοι της Μεταμόρφωσης δεν θέλουν να παραμείνουν σε αυτό το «τελειωμένο» τοπίο. Οπως λέει ο ίδιος: «Το 90% των χωριανών θέλει να εγκαταλείψει το χωριό ή να έρχεται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Στα χωριά μας δεν γίνεται να μένεις πια κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ας αφήσουν τους ανθρώπους όταν έρθουν οι αποζημιώσεις, να αποφασίσουν αν θέλουν να ξαναστήσουν το σπίτι τους στη Μεταμόρφωση ή στην Καρδίτσα».
Με τη σειρά του, ο Γιώργος Σακελλαρίου, δήμαρχος του Παλαμά Καρδίτσας, εξηγεί πως και στη δική τους περίπτωση, η στέγαση των πλημμυροπαθών είναι μεγάλο πρόβλημα. Οι συγχωριανοί του μένουν για την ώρα σε δομές φιλοξενίας ή σε φίλους και συγγενείς. «Στο γυμναστήριο μένουν 80 άτομα και στην Καρδίτσα σε δομές άλλα 100. Υπάρχουν άλλοι 50 σε δωμάτια και ξενοδοχεία. Περιμένω ακόμα οδηγίες για το που θα μείνουν μεσοπρόθεσμα αυτοί οι άνθρωποι», σημειώνει ο ίδιος.
«Δεν υπάρχει ακόμα πλάνο για τη στέγαση των κατοίκων του χωριού μας» λέει και ο Γιάννης Κούκας, πρόεδρος της κοινότητας Βλοχού. Ο ίδιος αναφέρει πως και οι 467 κάτοικοι του χωριού είναι αυτή τη στιγμή ξεσπιτωμένοι και διασκορπισμένοι σε διάφορα σημεία. «Κάποιοι μένουν στην εκκλησία του χωριού, άλλοι στα αυτοκίνητά τους, άλλοι σε σπίτια συγγενών, άλλοι στις δομές της Καρδίτσας», σημειώνει, τονίζοντας πως οι κάτοικοι δεν θέλουν επ’ ουδενί να μείνουν σε κοντέινερ.
Αυτό που επιθυμούν, είναι να μείνουν σε ενοικιαζόμενες κατοικίες μέχρι να γίνει εφικτό να επιτρέψουν στα σπίτια τους. Αυτό θα χρειαστεί ακόμα βέβαια, πολύ χρόνο. Οπως λέει ο κ. Κούκας: «Το νερό δεν θα πέσει τελείως πριν από το ερχόμενο Σάββατο. Τότε είναι που θα μπορούν να αρχίσουν να εκτιμούν την κατάσταση τα συνεργεία».
Στην ερώτηση αν οι κάτοικοι θέλουν να επιστρέψουν στο χωριό τους όταν αυτό καταστεί εφικτό, ο ίδιος απαντά: «Θέλουν μόνο αν το χωριό οχυρωθεί αυτή τη φορά με σωστά αντιπλημμυρικά έργα και αναχώματα».
«Την περασμένη Κυριακή, με βάρκες, καταφέραμε και βγάλαμε 80 ζώα από τα περίπου 800. Τα τριάντα όμως δεν άντεξαν την κακουχία τόσες ημέρες στο νερό και χθες το πρωί πέθαναν».
Νεκρά ζώα επιπλέουν στα λασπωμένα νερά
Το επόμενο επιτακτικό θέμα που απασχολεί τους κατοίκους και ειδικά τους κτηνοτρόφους του Κάμπου, είναι η απομάκρυνση των νεκρών ζώων, μια εν δυνάμει «υγειονομική βόμβα», η οσμή της οποίας γίνεται σε πολλές περιοχές αποπνικτική.
Η Ιωάννα Καρρά, κτηνοτρόφος από τα Τρίκαλα, είδε τις δύο φάρμες που έφτιαξε μαζί με τον σύζυγό της Θάνο Ζούζουλα στο χωριό Ζηλευτή, το 2020 και το 2022, να καταστρέφονται πλήρως. «Χάσαμε γύρω στα 700 ζώα» λέει με πόνο και προσθέτει: «Την περασμένη Κυριακή, με βάρκες, καταφέραμε και απομακρύνουμε μόνο τα 80. Τα τριάντα όμως δεν άντεξαν την κακουχία τόσες ημέρες στο νερό και χθες το πρωί πέθαναν».
Κάνοντας μια αναδρομή, μας περιγράφει πως μέχρι τα ξημερώματα της Πέμπτης, το νερό ήταν διαχειρίσιμο. «Δεν είχε μπει στον υπερυψωμένο στάβλο μας. Μέσα σε 20 λεπτά έφτασε από τον αστράγαλο στην κοιλιά» διηγείται, εξηγώντας πως έφυγε με τον σύζυγο της από τις φάρμες, την Πέμπτη το μεσημέρι, με βάρκα.
«Ενα γεφυράκι από αυτά που φτιάχτηκαν ως αντιπλημμυρικά έργα μετά τον Ιανό, εμποδίζει την αποστράγγιση των νερών. Περιμένουν μέσα από τρεις σωλήνες να στραγγίσουν 5000 στρέμματα καλυμμένα με νερό;».
Απεγκλωβισμός ζωντανών ζώων από τη φάρμα της κ. Καρρά.
Η ίδια λέει πως η προετοιμασία αλλά και η πληροφόρηση των κατοίκων, για το επικίνδυνο καιρικό φαινόμενο που πλησίαζε ήταν ανύπαρκτα. «Τα δε 112 που λαμβάναμε την Τετάρτη, μίλαγαν για έντονα καιρικά φαινόμενα και απαγόρευση κυκλοφορίας, όχι για απομάκρυνση των κατοίκων», σημειώνει, τονίζοντας πως ακόμα και σήμερα, ο κάμπος της Ζηλευτής, δεν έχει αδειάσει από το νερό. Οπως τονίζει: «Ενα γεφυράκι από αυτά που φτιάχτηκαν ως αντιπλημμυρικά έργα μετά τον Ιανό, εμποδίζει την αποστράγγιση των νερών. Περιμένουν μέσα από τρεις σωλήνες να στραγγίσουν 5000 στρέμματα καλυμμένα με νερό;».
Σύμφωνα με την κ. Καρρά, έξι μέρες μετά την καταστροφή της περιουσίας τους, η οικογένειά της συνεχίζει να μην έχει καμία πληροφόρηση για το τι πρέπει να γίνει με τα νεκρά τους ζώα.
Παρόλα αυτά, το ζευγάρι δεν θέλει να εγκαταλείψει τον τόπο- το σπίτι τους στα Τρίκαλα άλλωστε δεν έχει υποστεί ζημιά. «Ξέρουμε ότι θα πάρει χρόνια για να στήσουμε τη φάρμα μας, αλλά θα την ξαναστήσουμε» λέει η ίδια, αναζητώντας ενθάρρυνση από τον συνομιλητή της. Εκφράζει ωστόσο την ελπίδα πως η αποζημίωση θα είναι γενναιόδωρη. «Πολλά από τα ζώα μας, κόστιζαν 650 ευρώ το ένα. Τα είχαμε φέρει από την Ολλανδία. Τώρα ακούγεται ότι θα πάρουμε 200 ευρώ για κάθε ζώο. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα είναι λιγότερα».
Πως γίνεται η ταφή των νεκρών ζώων
Ο κ. Σακελλαρίου υπογραμμίζει πως το βασικό πρόβλημα στη μεγάλη αυτή περιοχή της Καρδίτσας, είναι η περισυλλογή των ζώων που βρίσκονται σε διάσπαρτα σε δυσπρόσιτα σημεία. Ο ίδιος λέει πως ο δήμος συνεργάζεται με μια εταιρεία και μαζί με εργαζόμενους της Περιφέρειας έχουν ριχτεί στη δύσκολη αυτή εργασία.
«Πολλά από τα ζώα μας, κόστιζαν 650 ευρώ το ένα. Τα είχαμε φέρει από την Ολλανδία. Τώρα ακούγεται ότι θα πάρουμε 200 ευρώ για κάθε ζώο. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα είναι λιγότερα».
«Τα νεκρά ζώα συλλέγονται εδώ και δύο-τρεις ημέρες, αλλά η διαδικασία κινείται με αργούς ρυθμούς» λέει, αναφέροντας ακόμα πως μόνο στον Παλαμά έχουν δηλωθεί 5.000 νεκρά ζώα.
Ο Χρήστος Μιχαλάκης, αντιπεριφερειάρχης στην Π.Ε Τρικάλων, λέει με τη σειρά του πως προσωπικό της Περιφέρεια προσπαθεί να απομακρύνει με ασφάλεια 5.000 ζώα (άλλα από αυτά στον Παλαμά). «Υπάρχουν σημεία όπου ακόμα δεν μπορούμε να επιχειρήσουμε όπως η φάρμα της κ. Καρρά στη Ζηλευτή. Οσα καταφέρνουμε να συλλέξουμε μεταφέρονται σε κλίβανους σε Ημαθία, Κοζάνη και Αρκαδία. Κάποια άλλα, θάβονται σε σημεία της ευρύτερης περιοχής όπου μας υποδεικνύουν οι δήμαρχοι, σε σημεία όπου το έδαφος είναι πετρώδες. Απλώνεται ένα νάιλον, εναποθέτουμε ζώα, μετά ασβέστη, μετά ξανά νάιλον, ξανά ζώα, ξανά ασβέστη κ.ο.κ. Στη δική μας ενότητα εργάζονται 30 άνθρωποι μέσα σε βάρκες, ενώ στο πεδίο βρίσκονται και 10 μηχανήματα/φορτηγά τα οποία έχει μισθώσει η Περιφέρεια. Συνδράμει και ο δήμος Τρικκαίων με εργάτες».
Για μια δύσκολη τεχνικά εργασία κάνει λόγο και ο Απόστολος Μπίλης, θεματικός Αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενούς Τομέα στη Θεσσαλία. «Οπου υπάρχει η προσβασιμότητα να συλλέξουμε τα νεκρά ζώα, το έχουμε κάνει σε βαθμό 80%. Στο 50% όμως, η προσβασιμότητα εξαιτίας των νερών ή της λάσπης που φτάνει τα δύο μέτρα, είναι ακόμα πολύ δύσκολη» εξηγεί.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης από την Πολιτική Προστασία, έως σήμερα το πρωί στον ΕΛΓΑ (Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων) είχαν δηλωθεί 38.000 νεκρά αιγοπρόβατα στη Θεσσαλία. Από αυτά έχουν συλλεχθεί τα 15.750. Οσον αφορά τους νεκρούς χοίρους έχουν δηλωθεί 7.000 και έχουν συλλεχθεί 3.600.