Ανάγλυφη αναδεικνύεται η πραγματικότητα της δραματικής υποβάθμισης του σιδηροδρόμου στην Ελλάδα σε σχέση με τους αυτοκινητοδρόμους από μεγάλη έρευνα της Greenpeace, η οποία διεξήχθη σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σύμφωνα με αυτήν, η Ελλάδα επένδυσε πάνω από τρεις φορές περισσότερο σε δρόμους από ό,τι σε σιδηροδρόμους από το 1995 μέχρι και το 2021, παρότι το τρένο είναι το πιο φιλικό μέσο για το περιβάλλον και το κλίμα.
Σύμφωνα με την έκθεση, το δίκτυο των αυτοκινητοδρόμων στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 410%, ενώ το σιδηροδρομικό δίκτυο συρρικνώθηκε κατά 5%. Τέσσερις μεγάλες επιβατικές σιδηροδρομικές γραμμές μήκους 389 χιλιομέτρων έχουν κλείσει προσωρινά ή μόνιμα, μαζί με 97 σιδηροδρομικούς σταθμούς. Το αποτέλεσμα ήταν πως χιλιάδες άνθρωποι έπαψαν να εξυπηρετούνται από τα τρένα. Την έρευνα πραγματοποίησε το Wuppertal Institut und T3 Transportation Think Tank, ύστερα από ανάθεση της Greenpeace Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Μεταξύ 1995 και 2021 η Ελλάδα δαπάνησε 41,1 δισ. ευρώ για αυτοκινητοδρόμους και μόνο 12,6 δισ. ευρώ για σιδηροδρόμους. Οφείλουμε βεβαίως να υπογραμμίσουμε ότι όπως έδειξε και το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, η διαχείριση και αυτών των ποσών δεν ήταν η ενδεδειγμένη. Μάλιστα, τα τέσσερα τελευταία χρόνια, για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα εθνικά στοιχεία (2018-2021), η αναλογία δαπανών σε δρόμους σε σχέση με τα τρένα έχει επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο, με τις επενδύσεις για δρόμους να είναι υπερδεκαπλάσιες.
Αν και η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε. που πριμοδοτούν ειδικά τα έργα σε οδικές μεταφορές, αυτή η τάση κυριαρχεί στις χώρες που εξετάστηκαν (Ε.Ε.-27, Νορβηγία, Ελβετία και Ηνωμένο Βασίλειο), βεβαίως σε πολύ χαμηλότερη κλίμακα. Σύμφωνα με την έρευνα, οι δαπάνες για οδικές υποδομές στις 30 χώρες ήταν 66% μεγαλύτερες από τους σιδηροδρόμους: 1,5 τρισ. ευρώ για δρόμους και μόνο 930 δισ. ευρώ για γραμμές τρένων, κυρίως υψηλής ταχύτητας. Το αποτέλεσμα είναι η συρρίκνωση του ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού δικτύου κατά 6,5%.
Και αυτό παρότι το τρένο είναι πολύ πιο αποδοτικό όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας και τις επιπτώσεις συνολικά στο περιβάλλον και το κλίμα. Υπολογίζεται πως ένα μέσο ταξίδι με τρένο στην Ευρώπη παράγει 77% λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ό,τι το αντίστοιχο ταξίδι με αυτοκίνητο ανά επιβατικό χιλιόμετρο. Σήμερα το 70% των εκπομπών αερίων στις μεταφορές προέρχεται από αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία, ενώ το μερίδιο του σιδηροδρόμου είναι μόλις 0,4%.
«Η Ελλάδα αφαίμαξε συστηματικά το περιφερειακό και το τοπικό σιδηροδρομικό της δίκτυο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, αφήνοντάς το ερημωμένο σε πολλές περιοχές, ενώ παράλληλα διοχέτευσε τεράστια ποσά σε δρόμους για αυτοκίνητα που καταναλώνουν πετρέλαιο και τροφοδοτούν την κλιματική κρίση», σχολιάζει ο Κωστής Γριμάνης, υπεύθυνος για θέματα κλίματος και ενέργειας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace. «Αν η Ελλάδα θέλει να έχει ένα βιώσιμο και δίκαιο μέλλον, η κυβέρνηση πρέπει να επαναλειτουργήσει τις εγκαταλελειμμένες σιδηροδρομικές υποδομές και να μεταφέρει μαζικά τη χρηματοδότηση από το οδικό στο σιδηροδρομικό δίκτυο, ώστε να διασφαλίσει τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την ισότιμη πρόσβαση σε βιώσιμη κινητικότητα για όλους», συμπλήρωσε.
Προτάσεις
Η περιβαλλοντική οργάνωση προτείνει στους νέους εθνικούς προϋπολογισμούς και τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό να περιλαμβάνονται κονδύλια για καλύτερες σιδηροδρομικές υποδομές, αλλά και χρηματοδότηση για οικονομικά προσιτά «εισιτήρια για το κλίμα» για τα τρένα και τις δημόσιες συγκοινωνίες, τα οποία θα είναι διαθέσιμα για εγχώρια και διασυνοριακά ταξίδια σε όλη την Ευρώπη. Η Greenpeace προτείνει να σταματήσουν οι δημόσιες χρηματοδοτήσεις σε ορυκτά καύσιμα και σε τομείς που τα προωθούν (π.χ. οδικές μεταφορές) και να ενισχυθεί ένα δίκαιο και βιώσιμο σύστημα μετακινήσεων.
Οι αριθμοί
300% περισσότερα κονδύλια δόθηκαν για αυτοκινητοδρόμους σε σχέση με τους σιδηροδρόμους από το 1995 έως το 2021.
1.724 χιλιόμετρα επεκτάθηκε το ελληνικό δίκτυο αυτοκινητοδρόμων (410%) από το 1995.
389 χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών έχουν κλείσει προσωρινά ή μόνιμα.
77% λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου παράγει ανά επιβατικό χιλιόμετρο το ταξίδι με τρένο σε σχέση με το αντίστοιχο με αυτοκίνητο.