Υπομνήματα ενώπιον των Ευρωπαίων εντεταλμένων εισαγγελέων πρόκειται να καταθέσουν σήμερα 26 μη πολιτικά πρόσωπα που έχουν ανάμειξη στην υλοποίηση της σύμβασης «717» της ΕΡΓΟΣΕ για τη σηματοδότηση και την τηλεδιοίκηση στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας. Καλούνται να δώσουν εξηγήσεις ως ύποπτοι για πέντε αδικήματα που διώκονται σε βαθμό κακουργήματος: απάτη, ηθική αυτουργία σε απάτη, ψευδή βεβαίωση, απιστία και ηθική αυτουργία σε απιστία.
Οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς ολοκλήρωσαν την έρευνα στις αρχές καλοκαιριού αποτυπώνοντας τα συμπεράσματά τους σε σχέδιο κατηγορητηρίου 106 σελίδων. Το έγγραφο κοινοποιήθηκε τον Ιούλιο στα 26 μη πολιτικά πρόσωπα. Πρόκειται κυρίως για στελέχη της ΕΡΓΟΣΕ, υπαλλήλους της κοινοπραξίας ΤΟΜΗ – Alstom και αξιωματούχους της διαχειριστικής Αρχής του υπουργείου Μεταφορών. Τους δόθηκε προθεσμία αρχικά έως την 1η Σεπτεμβρίου. Κατόπιν αιτήματός τους ωστόσο, πήραν νέα παράταση και αναμένεται να καταθέσουν απολογητικά υπομνήματα σήμερα.
Για τους διατελέσαντες υπουργούς Μεταφορών στο διάστημα από το 2016 και μέχρι πρότινος η δικογραφία διαβιβάστηκε αμελητί στη Βουλή. Για τον μεν Χρήστο Σπίρτζη υπάρχουν υπόνοιες τέλεσης του αδικήματος της παράβασης καθήκοντος, ενώ για τον διάδοχό του Κώστα Καραμανλή αυτό της απιστίας εις βάρος της Ε.Ε.
Η έρευνα των Ευρωπαίων εντεταλμένων εισαγγελέων για τη μη υλοποίηση της σύμβασης «717» (χρηματοδοτείται σε ποσοστό 85% από κονδύλια της Ε.Ε.) ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2022, αλλά ήρθε εμφατικά στο προσκήνιο τον Μάρτιο του 2023 μετά το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, που στοίχισε τη ζωή σε 57 άτομα. Η σύμβαση ανάμεσα στην ΕΡΓΟΣΕ και την κοινοπραξία των εταιρειών ΤΟΜΗ – Alstom υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2014. Είχε προϋπολογισμό 41 εκατ. ευρώ και προθεσμία υλοποίησης δύο ετών. Μέχρι τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου 2023 ωστόσο, το αυτοματοποιημένο κεντρικό σύστημα διαχείρισης του σιδηροδρόμου, το οποίο θα μπορούσε να διορθώσει την αλυσίδα των ανθρώπινων λαθών, δεν είχε τεθεί σε λειτουργία.
Η Ευρωπαία εντεταλμένη εισαγγελέας που διεξήγαγε την έρευνα κατηγορεί αρχικά τους 26 υπόπτους ότι, ενώ δεν προσκόμιζαν όπως όφειλαν εγκεκριμένες μελέτες για την εκτέλεση του έργου, ζητούσαν και τελικά πετύχαιναν την πληρωμή τους από την αρμόδια διαχειριστική Αρχή του υπουργείου Μεταφορών.
Η έρευνα για μη υλοποίηση του έργου σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης άρχισε το καλοκαίρι του 2022, αλλά ήρθε στο προσκήνιο τον Μάρτιο του 2023 με το δυστύχημα στα Τέμπη.
Ποινικές ευθύνες εντόπισε και αναφορικά με το θέμα των παρατάσεων. Η αρχική σύμβαση προέβλεπε ότι το έργο έπρεπε να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2016, 24 μήνες μετά την υπογραφή της σύμβασης. Από τον Ιούνιο του 2016, ωστόσο, έως τον Ιανουάριο του 2021 δόθηκαν όχι μία ούτε δύο αλλά 8 παρατάσεις κατόπιν αιτήσεων της αναδόχου κοινοπραξίας. Παρότι η νομοθεσία προβλέπει την επιβολή ποινικών ρητρών στον ανάδοχο εάν με υπαιτιότητά του χαθούν οι προθεσμίες, κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Ο λόγος είναι ότι το διοικητικό συμβούλιο της ΕΡΓΟΣΕ ενέκρινε τα αιτήματα της κοινοπραξίας προχωρώντας μάλιστα σε αναθεώρηση (προς τα πάνω) των δαπανών του έργου.
Ο φάκελος στο αρχείο
Πριν από τους Ευρωπαίους εισαγγελείς, έρευνα για τη σύμβαση «717» είχε πραγματοποιήσει και η Εισαγγελία Εφετών Αθήνας, θέτοντας ωστόσο το 2021 τον φάκελο στο αρχείο.
Mετά μια ανώνυμη καταγγελία, όμως, που έφτασε το 2022 στα γραφεία των Ευρωπαίων εντεταλμένων εισαγγελέων, ο φάκελος ανασύρθηκε από το αρχείο. Στο έγγραφο με το οποίο ζητούσαν την επανέναρξη της έρευνας οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο απένταξης του έργου από τα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. έργα λόγω των πολυετών καθυστερήσεων.