Εικονογράφηση: Loukia Kattis
Ακούστε το άρθρο
Η Κωνσταντίνα βγήκε στο μπαλκόνι για να καπνίσει κρυφά ένα τσιγάρο, χαζεύοντας παράλληλα στο κινητό της. Εχοντας τρία παιδιά, το καθένα με τις δικές του απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες, οι στιγμές που μπορεί να χαλαρώσει μέσα στο σπίτι της είναι ελάχιστες. «Καθώς διάβαζα τα νέα της ημέρας, είδα πως στην Πάτρα εξαρθρώθηκε μια οργάνωση που παρείχε “πειρατικές” υπηρεσίες συνδρομητικής τηλεόρασης. Πανικοβλήθηκα. Δύο απολαύσεις έχω, το κάπνισμα και το να βλέπω πριν κοιμηθώ σειρές στο “μποξάκι”. Το ειρωνικό είναι πως και οι δύο μού φέρνουν ενοχές, για διαφορετικούς φυσικά λόγους. Δεν είμαι όμως έτοιμη να τις κόψω».
Νοίκιαζα ακόμα DVD, όταν έμαθα πρώτη φορά την ύπαρξή του.
Το «μποξάκι» που αναφέρει η Κωνσταντίνα δεν είναι τίποτα άλλο από μια συσκευή που έχει συνδεθεί με την τηλεόρασή της και της δίνει παράνομη, απεριόριστη πρόσβαση σε συνδρομητικά κανάλια αλλά και σε ταινίες. «Νοίκιαζα ακόμα DVD, όταν έμαθα πρώτη φορά την ύπαρξή του. Επειδή τότε τα παιδιά ήταν μικρά, ήμουν πολλές ώρες στο σπίτι και μπορεί να έβλεπα δύο ταινίες κάθε μέρα. Συζητούσαμε λοιπόν σε μια παρέα πως το να παρακολουθείς όλες τις σειρές και τις ταινίες που θέλεις έχει καταλήξει να είναι ένα ακριβό χόμπι. Και τότε μια φίλη μας είπε “μα καλά, δεν έχετε ακούσει για αυτήν τη συσκευή που τα έχει όλα;”».
Τις συσκευές και τα αντίστοιχα λογισμικά που παρέχουν μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο τα διακινούν οργανώσεις σαν αυτή που συνελήφθη στην Πάτρα και που τα κέρδη της ξεπερνούν τα 24 εκατ. ευρώ, με τη ζημιά σε πλατφόρμες συνδρομητικών καναλιών να υπολογίζεται στα 100 εκατομμύρια ευρώ. Η παράνομη θέαση εκτιμάται όμως ότι προκαλεί ζημιά και στο Δημόσιο, με ετήσιες απώλειες εσόδων της τάξης των 35 εκατ. ευρώ. Η δικογραφία για την υπόθεση της δράσης του κυκλώματος περιλαμβάνει βαριές κατηγορίες που αφορούν εγκληματική οργάνωση, παραβίαση του νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων αλλά και νομιμοποίησης παράνομων χρημάτων.
Οι «πωλητές»
Μέσα σε λίγες μέρες από τη συζήτησή τους, η φίλη της Κωνσταντίνας την είχε φέρει σε επαφή με τον Σπύρο. «Τον πήρα τηλέφωνο και μιλήσαμε κάπως κωδικοποιημένα. Δεν θυμάμαι τι ακριβώς είπαμε, πάντως ήρθε από το σπίτι μου και μου έφερε τη συσκευή. Η συνδρομή ήταν περίπου 100 ευρώ το εξάμηνο και η συνεργασία μας κράτησε αρκετά χρόνια. Αν είχα πρόβλημα στη σύνδεση, τον έπαιρνα τηλέφωνο και το έλυνε αμέσως. Μέχρι που σε μια άλλη παρέα έμαθα πως ο Σπύρος ζητάει υπερβολικά πολλά χρήματα και δεν ανανέωσα ξανά μαζί του. Τώρα ο “πάροχός” μου είναι ο Τάκης, που με χρεώνει 75 ευρώ το εξάμηνο». Οπως αποκαλύπτει η δικογραφία που παρουσίασε η «Κ», τα μέλη του κυκλώματος που εξαρθρώθηκε λειτουργούσαν με τη μορφή της «πυραμίδας», η οποία είχε δηλαδή ιεραρχική δομή, με αρχηγό, υπαρχηγό, ταμία, πωλητές κ.λπ.
Οι τιμές που δίνουν έχουν να κάνουν με το πόσοι μεσάζοντες υπάρχουν. Οσο πιο ψηλά στην ιεραρχία είναι ένας πωλητής τόσο λιγότερα χρεώνει.
Αντίστοιχα, και οι παράνομοι συνδρομητές μοιράζονται με τους «πωλητές» μια σταθερή πλάστιγγα προσφοράς και ζήτησης, σημειώνοντας τιμολογιακά αποκλίσεις. Η Κωνσταντίνα σχολιάζει πως οι τιμές που δίνουν έχουν να κάνουν με το πόσοι μεσάζοντες υπάρχουν. «Ο Τάκης προφανώς είναι πιο υψηλά στην ιεραρχία, οπότε μπορεί να το δώσει πιο οικονομικά. Η επικοινωνία μας γίνεται μέσω Viber. Οταν είναι να λήξει το εξάμηνο, με ενημερώνει, μην τυχόν και ξεχαστώ. Τον πληρώνω με μετρητά. Είτε έρχεται από το σπίτι είτε βρισκόμαστε έξω. Είναι άνθρωπος της γειτονιάς. Δεν κάνει άλλη δουλειά, απ’ αυτό ζει».
Η Κωνσταντίνα μπορεί να είναι πανευτυχής με τις άπειρες επιλογές που της προσφέρει η αγαπημένη της συσκευή, δεν ίσχυσε όμως το ίδιο για ένα νεαρό ζευγάρι, την Αθηνά και τον Δημήτρη, που ένιωσαν να χάνονται μέσα στις άπειρες δυνατότητες θέασης. Στη δική τους περίπτωση δεν υπήρξε «κουτί». Ακολούθησαν κάποιες οδηγίες που τους έδωσαν, συμπλήρωσαν τους αντίστοιχους κωδικούς στη smart TV τους και απέκτησαν πρόσβαση στο αντίστοιχο περιεχόμενο. «Η επαφή με τον άνθρωπο που μας καθοδήγησε έγινε μέσω ενός κοινού φίλου. Τον πληρώσαμε 60-70 ευρώ για το εξάμηνο. Η εικόνα κάποιες φορές “έσπαγε”, οι επιλογές ήταν άπειρες και μπερδευόμασταν. Πέρασαν οι έξι μήνες και δεν ανανεώσαμε. Δεν μας πήρε να μας ρωτήσει “γιατί”. Η πελατεία του στο μεταξύ είχε εξαπλωθεί λόγω του lockdown, γιατί να ασχοληθεί μαζί μας; Νομίζω πως οι περισσότεροι από την παρέα το κράτησαν μέχρι και σήμερα, για να έχουν πρόσβαση στα αθλητικά, τα οποία εμάς δεν μας ενδιέφεραν τόσο».
«Φοβάμαι πως θα μου κοστίσει ψυχολογικά»
Η Κωνσταντίνα, με το που διάβασε την είδηση για την εγκληματική οργάνωση που εξαρθρώθηκε, μετά από διεξοδική έρευνα της Υποδιεύθυνσης Ασφαλείας Πατρών, μπήκε φουριόζα στο σαλόνι και άνοιξε την τηλεόραση. Ξεφύσηξε με ανακούφιση, το «κουτί» λειτουργούσε κανονικά. «Πριν από λίγα χρόνια είχε γίνει πάλι ένα συμβάν με συλλήψεις και για λίγο καιρό η συσκευή δεν λειτουργούσε. Αν συμβεί ξανά κάτι παρόμοιο, φοβάμαι πως θα μου κοστίσει ψυχολογικά. Είναι η ηρεμία μου. Για την περίοδο του lockdown δεν το συζητώ, ήταν το γιατρικό μου. Μακάρι να μην ήταν παράνομο, με ενοχλεί συνειδησιακά».
Το ζήτημα της παρανομίας περνάει σχετικά αδιάφορο σε έναν άλλον «πειρατή» συνδρομητή, τον Αχιλλέα, που όπως λέει «οι συλλήψεις αφορούν τους παράνομους διακομιστές, και όχι τους παράνομους συνδρομητές». Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι παράνομες συνδρομές έχουν επιπτώσεις και για τους χρήστες, που όχι μόνο κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με τον νόμο, αλλά δημοσιοποιούν άθελά τους τα στοιχεία τους, προσωπικά και οικονομικά, σε χάκερ. Ο Αχιλλέας είναι παράνομος συνδρομητής τα τελευταία δύο χρόνια και η επαφή του με το «κουτί» δεν σημειώνει κάποια πρωτοτυπία, καθώς και στη δική του περίπτωση έγινε μέσω κοινών φίλων. «Πληρώνουμε 120 ευρώ τον χρόνο και δώσαμε 25 ευρώ εφάπαξ για την εφαρμογή. Η επικοινωνία με τον “πάροχο” γίνεται μέσω messenger και η πληρωμή μέσω paypal. Δεν ξέρω αν αυτή είναι η μοναδική του απασχόληση, αν όμως κρίνω από την ταχύτητα με την οποία μου απαντάει σε ό,τι προκύψει καταλαβαίνω πως είναι πλήρως αφοσιωμένος σε αυτή την ενασχόληση». Ο Αχιλλέας θεωρεί πως η συνδρομή του έχει κάνει πλήρη απόσβεση, καθώς παρακολουθεί τόσο ποδοσφαιρικούς αγώνες με τους φίλους του όσο και σειρές ή ταινίες με την οικογένειά του.
Ενοχη απόλαυση
Η τηλεόραση κυριαρχεί άλλωστε και στην οικογενειακή ζωή της Κωνσταντίνας, που συχνά έχει να κάνει τον διαιτητή στο αιώνιο πρόβλημα του «ποιος θα διαλέξει τι θα δούμε;». «Τα δύο μικρότερα παιδιά μου είναι περίπου 12 ετών και τα έχω αφήσει να πιστεύουν πως έχουμε κανονικά συνδρομητική τηλεόραση. Με ρωτάνε καμιά φορά, γιατί δεν μπορούν να παρακολουθήσουν όπως κάποιοι συμμαθητές τους στο κινητό, και τους λέω διάφορες δικαιολογίες. Ο μεγάλος μου ο γιος που είναι 15 ξέρει την αλήθεια. Κάθε Σάββατο έχουμε καθιερώσει να βλέπουμε όλοι μαζί οικογενειακώς μια ταινία. Αν παίζει κάτι καλό στον κινηματογράφο, φυσικά και θα πάμε. Τα παιδιά τα ενθαρρύνω να πηγαίνουν και μόνα τους. Δεν νιώθω τόσο πως είμαστε δέσμιοι του “κουτιού”. Απλώς καμιά φορά νιώθω πως είμαστε δέσμιοι της ανέχειας, που μας έχει οδηγήσει στην παρανομία».
