Οι Βρυξέλλες απολαμβάνουν μια ανέλπιστα ηλιόλουστη μέρα και στο Palais d’ Afrique, το επιβλητικό μέγαρο του 19ου αιώνα, τα περίπτερα ετοιμάζονται πυρετωδώς. Οι φιάλες ανοίγουν: Αγιωργίτικα και Ξινόμαυρα, Μοσχοφίλερα και Μαλαγουζιές, Βιδιανά και Μοσχάτα, Μαυροτράγανα και Κυδωνίτσες. Σε λίγο η αίθουσα θα γεμίσει εισαγωγείς, εμπόρους, εστιάτορες, σομελιέ, οινολόγους, δημοσιογράφους, κριτές οινικών διαγωνισμών. Είναι η πρώτη εκδήλωση προβολής των κρασιών μας στο Βέλγιο, οργανωμένη από τον Σύνδεσμο Ελληνικού Οίνου, με τη συμμετοχή είκοσι έξι γνωστών οινοποιείων: Γεροβασιλείου, Κυρ-Γιάννη, Τσέλεπος, Τσιλιλής, Κεχρής, Σιγάλας, Σκούρας, Βογιατζής, Σπυρόπουλος, Λαζαρίδης κ.ά. Πρόκειται για την πρώτη προσπάθεια «ανοίγματος» σε μια περίπλοκη και δύσκολη αγορά. Και αυτό, λένε οι οινοποιοί, δεν σημαίνει απλώς τοποθέτηση των προϊόντων τους. Τους ενδιαφέρει τα κρασιά τους να μπουν στα κατάλληλα σημεία, με τους σωστούς συνεργάτες και με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Γι’ αυτό και, προηγουμένως, έχουν κάνει ενδελεχή έρευνα του νομοθετικού πλαισίου, του ανταγωνισμού, της φορολογίας και της κουλτούρας της χώρας στην οποία πρόκειται να επενδύσουν.
«Εχουμε επικαιροποιήσει το marketing plan μας έως το 2025, έχοντας κατατάξει τις χώρες ανάλογα με τις προοπτικές ανάπτυξης των πωλήσεών τους. Το Βέλγιο ανήκει στις αγορές που χαρακτηρίζουμε “mature-established”, όπου δηλαδή παρατηρείται σημαντική αύξηση των εξαγωγών κυρίως όσον αφορά την αξία τα τελευταία χρόνια. Με αυτό το δεδομένο, αλλά και επειδή αρκετά μέλη μας είχαν εκφράσει έντονο ενδιαφέρον, αποφασίσαμε να οργανώσουμε αυτή την εκδήλωση. Στόχος μας είναι να συστήσουμε το ελληνικό κρασί προς τους Βέλγους καταναλωτές, χωρίς φυσικά να αποκλείουμε την ελληνική κοινότητα», εξηγεί η Σοφία Πέρπερα, υπεύθυνη διεθνών σχέσεων και μάρκετινγκ του ΣΕΟ.
Ομως η βελγική αγορά είναι ιδιαίτερη. «Το Βέλγιο αποτελεί κέντρο της Ευρώπης, γεωγραφικά αλλά και γεωπολιτικά. Επομένως, η τοποθέτηση ελληνικών κρασιών σε δημοφιλή σημεία θα σημαίνει προβολή τους όχι μόνο σε Βέλγους αλλά και σε Γερμανούς, Γάλλους, Ισπανούς και άλλους Ευρωπαίους. Ελάχιστες χώρες έχουν αυτό το χαρακτηριστικό. Επίσης, αν και η εγχώρια παραγωγή οίνου δεν αποτελεί απειλή για το κρασί μας, μια και κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα, ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος, αφού παραγωγοί από όλο τον κόσμο στοχεύουν στο Βέλγιο για την εξαγωγή των προϊόντων τους». Ο Λεωνίδας Χατζημιχάλης, συνιδιοκτήτης του ιστορικού κτήματος της Αταλάντης, περιγράφει μια πτυχή της ιδιαιτερότητάς της.
«Τον πήχυ της δυσκολίας ανεβάζουν οι διαφορές μεταξύ του εγχώριου πληθυσμού: από περιοχή σε περιοχή δεν αλλάζει μόνο η γλώσσα, αλλά και η κουλτούρα, καθώς και οι γαστρονομικές και οινικές συνήθειες. Στον Νότο, για παράδειγμα, λόγω της γειτνίασης με τη Γαλλία, η κυριαρχία του γαλλικού κρασιού είναι αδιαμφισβήτητη. Αποτελεί πρόκληση για μια άλλη χώρα να βρει τρόπο να σπάσει αυτό το φράγμα», συμπληρώνει ο Αρης Σπαϊδιώτης, διευθυντής εξαγωγών του Κτήματος Σκούρα. «Οι πολιτιστικές, γλωσσικές και ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των Βαλλόνων και των Φλαμανδών επιβάλλουν διαφορετικές προσεγγίσεις, ίσως και στόχους. Επειδή, όμως, πρόκειται για μια αγορά ιδιαίτερα ανεπτυγμένη, με ισχυρή οικονομία υψηλών εισοδημάτων, το στοίχημα για εμάς είναι να “ανοιχτούμε” και εκτός της ελληνικής παροικίας. Και αυτό προϋποθέτει πολλή δουλειά και στοχευμένες ενέργειες».
Ο Νεκτάριος Μπιλέρης από τη Santo Wines συμφωνεί. «Η βελγική αγορά στο μεγαλύτερο μέρος της αποτελεί προέκταση της γαλλικής. Στα σούπερ μάρκετ δύσκολα θα δείτε ετικέτες από άλλες χώρες». Το Ασύρτικο της Σαντορίνης, πάντως, φαίνεται να έχει το “πασπαρτού” που ξεκλειδώνει τις διεθνείς αγορές. Δεν ισχύει αυτό στη συγκεκριμένη περίπτωση; «Πράγματι, εμείς ξεκινάμε με μεγαλύτερη… φόρα. Οι Βέλγοι είναι φαν των Chablis –υψηλές οξύτητες, δροσερά, τραγανά κρασιά– καθώς και των Chardonnay, που έχουν δυνατότητες παλαίωσης. Το Ασύρτικο έχει αυτές τις αρετές, οπότε έχουμε λόγους να αισιοδοξούμε». Την ίδια αισιοδοξία μοιράζεται ο Απόστολος Αλεξάκης, του ομώνυμου κρητικού οινοποιείου, ενός από τα πιο παλιά στο νησί. «Και για εμάς το Ασύρτικο, από τα αμπέλια μας στις Δαφνές Ηρακλείου, ανοίγει τον δρόμο. Δεν έχει τη μεταλλικότητα του θηραϊκού, αλλά είναι πιο φρουτώδες. Μαζί με το Βιδιανό, που παρουσιάζει ραγδαία άνοδο, είναι η ναυαρχίδα μας».
«Τον πήχυ της δυσκολίας ανεβάζουν οι διαφορές μεταξύ του εγχώριου πληθυσμού στο Βέλγιο: από περιοχή σε περιοχή αλλάζουν οι γαστρονομικές και οι οινικές συνήθειες».
Μαραθώνιος, όχι σπριντ
«Σε χώρες όπως το Βέλγιο υπάρχουν πολλά wine clubs· τα μέλη τους ψάχνουν το διαφορετικό, το μοναδικό, το προϊόν που έχει πίσω του ένα ελκυστικό storytelling και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για να έχουν αυτή την εμπειρία. Το ζητούμενο είναι κάθε φορά που ένας μη εξοικειωμένος με το ελληνικό κρασί καταναλωτής θα δοκιμάζει το κρασί μας, να ξαφνιάζεται ευχάριστα. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Με ένα ποιοτικό κρασί, σε καλή τιμή, με καλαίσθητη ετικέτα, σωστή συσκευασία και αποτελεσματική προώθηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η νέα τάξη πραγμάτων απαιτεί όλες αυτές τις προϋποθέσεις», επισημαίνει η Κυριακή Παναγιώτου από το Noema, το καινούργιο οινοποιείο του Περικλή Δράκου, μέχρι πρόσφατα διευθυντή εξαγωγών της εταιρείας Τσάνταλη.
«Οι εξαγωγές είναι ζόρικο άθλημα. Δεν κερδίζεις αμέσως, πρέπει να κοπιάσεις, και αυτό δεν ταιριάζει στην ελληνική νοοτροπία. Εμείς το κάνουμε από τη δεκαετία του 1990. Χρόνο με τον χρόνο, η δυναμική μεγαλώνει. Το εμπόριο θέλει εμπιστοσύνη. Οι ξένοι συχνά βλέπουν από συμπατριώτες μας το μοτίβο “μία έτσι, μία αλλιώς». Για τις ΗΠΑ, την Κεντρική Ευρώπη και τη Μεγάλη Βρετανία η έλλειψη συνέπειας θεωρείται κόκκινο πανί, οπότε εύλογα είναι δύσπιστοι απέναντί μας. Καλό προϊόν και συνέπεια θέλει η Δύση για να σε εμπιστευθεί», τονίζει ο Λέων Καράτσαλος, συνιδρυτής της Gaia Wines. «Ας είμαστε ρεαλιστές. Αν εξαιρέσουμε το Ασύρτικο, που αποτελεί την εμπροσθοφυλακή των εξαγωγών μας, είμαστε κάτω από το ραντάρ του ανταγωνισμού σε πολλές χώρες. Αυτό δεν σημαίνει ότι σταματάμε τις προσπάθειες, αξιοποιώντας το συγκριτικό πλεονέκτημα της αναγνωρισιμότητας της πατρίδας μας. Για εμάς, το πρώτο μάρκετινγκ το έκαναν οι αρχαίοι Ελληνες»! Μαραθώνιος, λοιπόν, οι εξαγωγές και όχι σπριντ. Για την οινολόγο Καλλιόπη Βολιτάκη ξεκίνησε από το 2000, όταν με τον σύζυγό της ίδρυσαν την Ιδαία Οινοποιητική στο Ηράκλειο Κρήτης. «Εστιάσαμε εξαρχής στις τοπικές ποικιλίες –Βιδιανό, Θραψαθήρι, Λιάτικο– βλέποντας τη δυναμική τους στο εξωτερικό. Δεν διαψευστήκαμε. Το Βιδιανό είναι πλέον πολύ δημοφιλές. Το Θραψαθήρι έχει κάνει την έκπληξη. Ειδικά οι Βρετανοί το αγαπούν πολύ. Μπορεί να δυσκολεύονται να το προφέρουν, όμως το προτιμούν για τη δροσερή οξύτητα και τη μεταλλικότητά του». Τι προσδοκούν από τη βελγική αγορά; «Μια ζεστή υποδοχή. Οι Βέλγοι εκτιμούν τα ποιοτικά κρασιά. Υπάρχει δηλαδή γόνιμο έδαφος».
Πριν φύγω από τον χώρο της εκδήλωσης, περνώ από το περίπτερο του Σαμιώτη Νίκου Βακάκη. Το ομώνυμο οινοποιείο, αν και ιδρύθηκε το 2011, στα χρόνια της κρίσης, έχει ήδη κάνει αισθητή την παρουσία του. Ζητώ να δοκιμάσω το γλυκό κρασί τους από λιαστά Μοσχάτα σταφύλια. «Βερίκοκο, σταφίδα, λουκούμι τριαντάφυλλο και τόσα άλλα αρώματα. Εξαιρετικό! Θα έχει, άραγε, τύχη με τους Βέλγους οινόφιλους;» τον ρωτώ. «Για να είμαι ειλικρινής, καθόλου δεν αγχωνόμαστε», απαντά, γελώντας, «εξάγεται σχεδόν όλο στην Κίνα!».
Χωρίς επιδοτήσεις
Το ίδιο βράδυ, με τον πρόεδρο του ΣΕΟ, Γιάννη Βογιατζή, και μερικούς από τους οινοποιούς που συμμετείχαν στην εκδήλωση, βρισκόμαστε στο γαλλικό εστιατόριο Lola. Eίναι όλοι κουρασμένοι αλλά πολύ ικανοποιημένοι. «Η εικόνα που δώσαμε ήταν εξαιρετική. Υπήρχε καλή ροή επισκεπτών, προλαβαίναμε να μιλήσουμε αρκετά μαζί τους, το σεμινάριό μας για τον ελληνικό αμπελώνα είχε μεγάλη συμμετοχή. Κάθε αγορά είναι διαφορετική και στη συγκεκριμένη, μία από τις δυσκολότερες που έχουμε αντιμετωπίσει, στόχος μας είναι να επανασυστήσουμε το ελληνικό κρασί, να το βάλουμε σε χώρους εστίασης και κάβες», λέει ο κ. Βογιατζής. «Η προσπάθειά μας γίνεται χωρίς να έχουμε πάρει ούτε ένα ευρώ από το κράτος. Δεν λέμε ότι δεν χρειαζόμαστε την κρατική στήριξη, απλώς, για να είναι αποτελεσματικές οι ενέργειές μας, προϋπόθεση είναι να είμαστε απαλλαγμένοι από τα συνήθη “βαρίδια”. Δεν γίνονται με επιδοτήσεις οι εξαγωγές. Είμαστε άνθρωποι της δουλειάς, της παραγωγής. Δεν περιμένουμε από τα υπουργεία…».