Ο αναισθησιολόγος Αλέξανδρος Τσιριγώτης τα τελευταία τρία χρόνια έχει μετακινηθεί συνολικά 140 ημέρες με «εντέλλεσθε», από το Τζάνειο όπου υπηρετεί, σε νοσοκομεία νησιών για να καλύψει κενά προσωπικού. Τελευταία φορά που μετακινήθηκε ήταν στις αρχές Νοεμβρίου. «Για δύο ημέρες στο νοσοκομείο Σαντορίνης. Οι μετακινήσεις μπορεί να είναι για μία ημέρα ή έως και για ένα μήνα. Αναλόγως τις ανάγκες του εκάστοτε νοσοκομείου», αναφέρει στην «Κ».
Οι μετακινήσεις αναισθησιολόγων με «εντέλλεσθε» από τις διοικήσεις των υγειονομικών περιφερειών, από νοσοκομείο σε νοσοκομείο του ΕΣΥ, έχουν ξεκινήσει εδώ και σχεδόν μία δεκαετία, σε απόλυτη αναλογία με τις σοβαρές ελλείψεις γιατρών αυτής της ειδικότητας. «Μετανάστες αναισθησιολόγοι», «νομαδική Αναισθησιολογία» είναι ορισμένοι από τους χαρακτηρισμούς που οι ίδιοι χρησιμοποιούν με σκωπτική διάθεση. «Ενας περιοδεύων θίασος με καλή θέληση. Οταν η καλή θέληση γίνεται κανόνας, δείχνει προχειρότητα και έλλειψη προοπτικής», τονίζει στην «Κ» η πρόεδρος της Ελληνικής Αναισθησιολογικής Εταιρείας, Ελεάνα Γαρίνη. Το πρόβλημα είναι εντονότερο στις νησιωτικές περιοχές και τη Βόρεια Ελλάδα, όπου μόλις το 53% των θέσεων αναισθησιολόγων στα νοσοκομεία είναι καλυμμένες. «Αναισθησιολόγοι από το ΑΧΕΠΑ μετακινούνται συνεχώς στις Σέρρες και τη Δράμα. Και όχι μόνο. Μια συνάδελφος καλύπτει τώρα το Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης», αναφέρει στην «Κ» η αναπληρώτρια καθηγήτρια Αναισθησιολογίας και πρόεδρος της Εταιρείας Αναισθησιολογίας και Εντατικής Ιατρικής Βορείου Ελλάδος, Αικατερίνη Αμανίτη.
Τα τελευταία χρόνια με τις συνεχείς αποχωρήσεις γιατρών από το ΕΣΥ τα «εντέλλεσθε» έχουν ενταθεί και αφορούν όλο και περισσότερες ειδικότητες. Ενδεικτικά παραδείγματα: παθολόγοι των νοσοκομείων Πάτρας και Τρίπολης καλύπτουν το νοσοκομείο Πύργου. Παθολόγοι από το Βενιζέλειο Ηρακλείου καλύπτουν το νοσοκομείο Ρεθύμνου. Τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του νοσοκομείου Αγρινίου συνδράμουν εντατικολόγοι από τα Ιωάννινα. Για την κάλυψη του τμήματος Αξονικού Τομογράφου του Κρατικού Νικαίας από αύριο 20/11 έως την Παρασκευή 24/11 θα μετακινηθεί μία ακτινολόγος από το νοσοκομείο Σύρου.
«Στο άγνωστο»
Η «Κ» μίλησε με γιατρούς που έχουν λάβει «εντέλλεσθε» για να καλύψουν άλλα νοσοκομεία. Ουδείς προσπάθησε να αποφύγει την ευθύνη. Ολοι όμως αναφέρουν την ίδια δυσκολία: ότι πηγαίνουν σε ένα άγνωστο εργασιακό περιβάλλον. «Και φωτιά να πιάσει που λέει ο λόγος, δεν θα ξέρεις από πού να φύγεις», λέει στην «Κ» ο εντατικολόγος, επιμελητής Α΄ στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, Νίκος Λαγός.
Οπως σημειώνει ο κ. Τσιριγώτης, αναισθησιολόγος, επιμελητής Α΄ στο Τζάνειο, «για εμάς οι μετακινήσεις έχουν δύο δυσκολίες. Η μία είναι οικογενειακή, γιατί φεύγουμε από την οικογένειά μας συνήθως απροειδοποίητα, και η άλλη επαγγελματική, γιατί πάμε σε ένα νοσοκομείο που δεν ξέρουμε, με μηχανήματα με τα οποία μπορεί να μην έχουμε εξοικειωθεί, για να συνεργαστούμε με ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε. Βέβαια βιώνουμε και ευχάριστες στιγμές, γιατί όπου πάμε μας υποδέχονται ευχάριστα και ο κόσμος και οι διοικήσεις και το προσωπικό. Είναι μια ηθική ανταμοιβή όλο αυτό». Ο κ. Τσιριγώτης τα τελευταία τρία χρόνια μετακινείται κυρίως σε Λήμνο, Νάξο και Σαντορίνη. Εχει μετακινηθεί ακόμη και μόνο για μία ημέρα από το Τζάνειο στο νοσοκομείο Σαντορίνης. «Είναι λίγο δύσκολο, αλλά, ξέρετε, η παρουσία του αναισθησιολόγου είναι αναντικατάστατη, οπότε ακόμη και μία ημέρα εάν χρειάζεται, θα πάμε», σημειώνει και συνεχίζει: «Εχει χρειαστεί να διαχειριστώ νεαρή πολυτραυματία, να την έχω διασωληνωμένη και να περιμένω το ΕΚΑΒ στο αεροδρόμιο για να διακομισθεί. Με το που επέστρεψα από το αεροδρόμιο την άλλη ημέρα, έπρεπε να κάνω ακριβώς την ίδια διαδικασία για άλλον τραυματία πάλι από τροχαίο». Ο κ. Τσιριγώτης τονίζει ότι «η δουλειά μας είναι λειτούργημα και, δυστυχώς ή ευτυχώς, είναι απαραίτητη και στα μέρη που δεν έχουν την “προτίμηση” των συναδέλφων μας και οι θέσεις αναισθησιολόγων μένουν κενές. Ομως αυτά τα μέρη κατοικούνται από ανθρώπους που έχουν κάθε δικαίωμα σε αξιοπρεπείς υπηρεσίες υγείας».
«Ενας περιοδεύων θίασος με καλή θέληση. Οταν η καλή θέληση γίνεται κανόνας, δείχνει προχειρότητα και έλλειψη προοπτικής».
Το νοσοκομείο Πύργου, μετά την παραίτηση τριών παθολόγων τον Μάρτιο του 2021, έχει μείνει με δύο παθολόγους που καλύπτουν εφημεριακά 14 ημέρες τον μήνα. Ο Χρήστος Μπίκας, παθολόγος, διευθυντής ΕΣΥ στο νοσοκομείο «Αγιος Ανδρέας» Πατρών, είναι ένας από τους γιατρούς που έχουν κληθεί να καλύψουν τις υπόλοιπες εφημερίες. Οπως περιγράφει στην «Κ», την ημέρα της μετακίνησης θα ξεκινήσει από την Πάτρα στις 7 το πρωί, είτε με δικό του μέσο είτε με όχημα και οδηγό που του έχει εξασφαλίσει το νοσοκομείο, για να βρίσκεται στον Πύργο λίγο μετά τις 8, να εργαστεί για 24 ώρες και το επόμενο πρωί να παραδώσει στον άλλον γιατρό που θα έρθει, και να επιστρέψει εξαντλημένος στην Πάτρα.
«Είναι επικίνδυνο»
«Είναι τραγικό από κάθε άποψη, αντιεπιστημονικό και επικίνδυνο», επισημαίνει, «πηγαίνουμε γιατροί εκ περιτροπής, σε 60-70 νοσηλευόμενους ασθενείς που δεν γνωρίζουμε και δεν μας ξέρουν. Σου ζητούν οι συγγενείς να τους ενημερώσεις και εσύ προσπαθείς να βγάλεις άκρη από ένα ιστορικό που έχει γράψει άλλος γιατρός. Εκτός από τους νοσηλευόμενους θα δεις 30-40 ασθενείς στα επείγοντα. Για να μη “φρακάρει” το νοσοκομείο μπορεί να χρειαστεί να πάρεις αποφάσεις για εξιτήρια σε ασθενείς που, θυμίζω, δεν γνωρίζεις. Μόνο βάσει του ιατρικού τους φακέλου». Ο κ. Μπίκας τονίζει ότι «όποιος πολιτικός λέει ότι η Ιατρική είναι παντού η ίδια, δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα».
Ο εντατικολόγος Νίκος Λαγός σήμερα θα μετακινηθεί, για πρώτη φορά στην καριέρα του, για να καλύψει τις ανάγκες της ΜΕΘ Αγρινίου. «Πάντα ξέραμε ότι κάποια στιγμή θα χτυπήσει και η δική μας πόρτα. Απλώς όταν το “εντέλλεσθε” αφορά το δικό σου όνομα, νιώθεις λίγο περίεργα. Πάντα μέσα σου πιστεύεις ότι μπορεί να περάσει ξώφαλτσα. Να βρεθεί ένας από μηχανής θεός, μια λύση», τονίζει στην «Κ» και συνεχίζει: «Νιώθεις ότι είσαι σε δύσκολη θέση. Από τη μια λες “γιατί θα πρέπει εγώ να κάνω 140 χιλιόμετρα;”. Από την άλλη σκέφτεσαι ότι είναι δύο συνάδελφοι μόνοι σε μια κλινική που σε έχει ανάγκη». Αναφερόμενος στις δυσκολίες που περιμένει να αντιμετωπίσει σημειώνει «ξέρουμε τη δουλειά μας, αλλά όταν είσαι σε έναν ξένο χώρο σφίγγεσαι. Ειδικά στην Εντατική που έχει ιδιαιτερότητες και απαιτεί συνεννοήσεις με άλλες ειδικότητες για να έχει μια συνέχεια στη φροντίδα ο άρρωστος. Στην πρώτη μισή – μία ώρα θα πρέπει να μάθω αναπνευστήρες, μηχανήματα αιμοκάθαρσης και γενικά έναν εξοπλισμό που διαφέρει από αυτόν που έχω στο νοσοκομείο μου. Να συνεργαστώ με ανθρώπους με τους οποίους δεν έχω βρεθεί ποτέ. Οι νοσηλευτές στη ΜΕΘ είναι τα χέρια μας. Οπότε δεν ξέρεις εάν ορίζεις τα χέρια σου. Και τότε η πιθανότητα των λαθών είναι μεγαλύτερη».
Για το νοσοκομείο Αγρινίου προς το παρόν δεν έχουν προκηρυχθεί θέσεις εντατικολόγων. Στο νοσοκομείο Πύργου οι θέσεις παθολόγων προκηρύσσονται επανειλημμένως, όμως βγαίνουν άγονες. Το ίδιο ισχύει για τις θέσεις αναισθησιολόγων, κυρίως σε περιφερειακά νοσοκομεία.
Γυρίζουν την πλάτη
«Από τη στιγμή που δεν μπορούν να καλυφθούν οι θέσεις όχι επειδή δεν προκηρύσσονται, αλλά λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος αναισθησιολόγων να εργαστούν στο ΕΣΥ, ό,τι να πούμε και ό,τι να ζητήσουμε, δεν βλέπω βραχυπρόθεσμα να υπάρχει άλλη λύση από τις μετακινήσεις», τονίζει η κ. Αμανίτη. Και συνεχίζει λέγοντας ότι «βέβαια το να καλύπτονται κενά με “εντέλλεσθε” είναι δύσκολο και επικίνδυνο. Ενας αναισθησιολόγος δουλεύει με μηχανήματα και συνεργασίες, όπως ο κυβερνήτης σε ένα πιλοτήριο αεροπλάνου. Με τις μετακινήσεις είναι σαν να παίρνουμε τον κυβερνήτη και να τον βάζουμε σε άλλο αεροπλάνο. Αυτό, σε ένα κρίσιμο συμβάν, μπορεί να καταστεί επικίνδυνο. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Εμείς στο ΑΧΕΠΑ δεν έχουμε μαιευτικά περιστατικά. Οι συνάδελφοι που μετακινούνται στις Σέρρες όταν χρειαστεί να καλύψουν μια γέννα θα έχουν τη θεωρητική γνώση, αλλά όχι την εμπειρία. Δεν μιλάμε συνδικαλιστικά, ούτε για την επιθυμία μας να δουλεύουμε κοντά στο σπίτι μας. Μιλάμε για την ασφάλεια των ασθενών».
Οι συνεχείς εντολές βραχείας μετάθεσης εντείνουν το πρόβλημα των παραιτήσεων. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το παράδειγμα που αναφέρει ο κ. Μπίκας: «Η μια παθολόγος που παραιτήθηκε τον Μάρτιο του 2021 από το νοσοκομείο Πύργου, παρότι Πυργιώτισσα, δουλεύει σε νοσοκομείο ΕΣΥ της Πάτρας. Με “εντέλλεσθε” την έστελναν πίσω στον Πύργο για να καλύπτει εφημερίες. Τώρα είναι σε διαδικασία παραίτησης από το ΕΣΥ γιατί δεν αντέχει άλλο αυτή την κατάσταση».
Οι μετακινήσεις θα συνεχιστούν μέχρι να γίνουν οι προσλήψεις
Για το υπουργείο Υγείας, οι μετακινήσεις είναι ένα «αναγκαίο κακό» έως ότου γίνουν προσλήψεις προσωπικού που θα αποκαταστήσουν τη λειτουργία των κλινικών. Οπως δήλωσε στην «Κ» ο υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους, «οι μετακινήσεις θα γίνονται έως ότου λυθεί το θέμα του προσωπικού. Αυτό εκτιμούμε ότι θα γίνει με τις προσλήψεις των επόμενων ετών». Σύμφωνα με τον υφυπουργό, είναι σε εξέλιξη οι διαδικασίες για τον διορισμό 800 μόνιμων γιατρών από την προκήρυξη του περασμένου Απριλίου, ενώ για το 2024 προγραμματίζονται συνολικά στο ΕΣΥ 6.500 προσλήψεις εκ των οποίων οι 1.500 θα είναι ιατρικού προσωπικού. Η προκήρυξη για τις νέες προσλήψεις αναμένεται να δημοσιευθεί στις αρχές του 2024, με στόχο στο τέλος του πρώτου τριμήνου να έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για τον διορισμό των γιατρών. Προκειμένου δε να γίνουν πιο «ελκυστικές» θέσεις για τις οποίες οι προκηρύξεις είναι άγονες, το υπουργείο εξετάζει το ενδεχόμενο να δοθούν επιπλέον κίνητρα μεταξύ των οποίων και μισθολογικά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας, σήμερα στο ΕΣΥ εργάζονται 21.493 γιατροί. «Ο αριθμός του ιατρικού προσωπικού στο ΕΣΥ δεν είναι μικρός, παρά τις αποχωρήσεις. Λόγω της πανδημίας έγινε μία μεγάλη αύξηση του προσωπικού. Απλώς λείπουν ειδικότητες που δημιουργούν πρόβλημα». Στην ερώτηση πόσοι γιατροί τελικά λείπουν από το ΕΣΥ, ο κ. Θεμιστοκλέους σημειώνει ότι «δεν είναι ένας αριθμός. Λείπουν συγκεκριμένες ειδικότητες σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας. Λείπουν αναισθησιολόγοι και στην επαρχία αλλά και στα αστικά κέντρα. Λείπουν παθολόγοι. Λείπουν ακτινολόγοι και έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ελλείψεις και σε άλλες ειδικότητες του εργαστηριακού τομέα, π.χ. παθολογοανατόμου. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι ορισμένες από αυτές τις ειδικότητες είναι καίριες για τα νοσοκομεία. Εάν δεν έχεις αναισθησιολόγους σταματάει το μισό νοσοκομείο. Ούτε νοσοκομείο χωρίς παθολόγο γίνεται».
Η πρόεδρος της Ελληνικής Αναισθησιολογικής Εταιρείας, Ελεάνα Γαρίνη, εκτιμά ότι για να αυξηθεί το ενδιαφέρον των αναισθησιολόγων να εργαστούν στην Ελλάδα και στο ΕΣΥ, θα πρέπει να δοθούν κίνητρα, οικονομικά, και μάλιστα «γενναία» (το μηνιαίο επίδομα των 400 ευρώ που δίνεται στους αναισθησιολόγους από το 2021 πλέον φορολογείται και στην πράξη δεν ξεπερνάει τα 250 ευρώ) αλλά και θεσμικά. «Συζητάμε για ταυτόχρονη προκήρυξη πολλών θέσεων. Η προκήρυξη μιας μόνο θέσης σε ένα υποστελεχωμένο νοσοκομείο είναι αποτρεπτική. Επίσης χρειάζεται βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Μετά την πανδημία υπήρξε μεγάλη πίεση για περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις που είχαν μείνει πίσω λόγω COVID-19, που έχει οδηγήσει σε ένταση και πολλούς καβγάδες. Χρειάζεται βελτίωση της εκπαίδευσης των αναισθησιολόγων και επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου για την ασφάλεια στην αναισθησία (το υφιστάμενο είναι από το 1997). Και χρειάζεται ρύθμιση για τα ιατρεία πόνου τα οποία δουλεύουμε σαν να είμαστε “κρυφό σχολειό”. Ούτε εξετάσεις στους ασθενείς δεν μπορούμε να συνταγογραφήσουμε».