Σε αυτό το ρεπορτάζ έμαθα πολλά: Eμαθα ότι η αγγελία για ένα καλό σπίτι δεν μένει στον αέρα πάνω από 2-3 ώρες. Οποιος πρόλαβε τον «Κύριο είδε». Eμαθα για τα σπίτια – κράχτες. Σπίτια που δεν υπάρχουν στην αγορά διαθέσιμα, αλλά βγαίνουν σε αγγελίες ως δόλωμα για να τσιμπήσει ο ενδιαφερόμενος. «Αχ, μόλις το νοίκιασα, έλα να σου δείξω όμως κάτι άλλες ευκαιρίες».
Aκουσα για υποψήφιους ενοικιαστές που πηγαίνουν να δουν σπίτια κρατώντας φακέλους με μετρητά – μην τυχόν χάσουν την ευκαιρία. Για μεσίτες (συνηθέστερα πρόκειται για τους λεγόμενους παραμεσίτες, που δεν φαίνονται πουθενά) που επιτρέπουν να εξελίσσονται μπροστά τους άτυποι πλειστηριασμοί: «Δίνω 700», «δίνω 720», «δίνω 750». Οι παραμεσίτες, ακόμη και αν έχεις συμφωνήσει, αν πάρουν καλύτερη προσφορά μέχρι την τελική υπογραφή, δεν σου σηκώνουν καν το τηλέφωνο. Aκουσα για μεσίτες που σταμάτησαν να ζητούν μεσιτική αμοιβή από τους ιδιοκτήτες μετακυλίοντας το έξοδο στους ενοικιαστές. «Μου είπε ότι θα ζητήσω ένα ενοίκιο από τον ενοικιαστή και θα μου δώσει 100 ευρώ».
Aκουσα για μεσίτες που δείχνουν σπίτια όσο ακόμη μένουν οι προηγούμενοι νοικάρηδες. «Ενα σπίτι που είδαμε ζούσαν μέσα οι άνθρωποι, είχαν κι ένα μωρό επτά μηνών, ντραπήκαμε πολύ», μου είπε κάποιος που άρχισε να αναζητά στέγη όταν η σπιτονοικοκυρά του αποφάσισε να αυξήσει υπερβολικά το ενοίκιο. «Και σε μας έμπαιναν μέσα και άνοιγαν τα συρτάρια μας». Ακουσα για νέους που νοικιάζουν δωμάτιο σε διαμέρισμα, για εργαζομένους που κινδυνεύουν να μείνουν στον δρόμο, για παιδιά που δεν αντέχουν οικονομικά να ανοίξουν τα φτερά τους και παραμένουν στην πατρική στέγη.
Κι όμως, άκουσα μεσίτες απελπισμένους. «Τα χρήματα που ζητάνε πια είναι κραυγαλέα. Ακόμη και για μη ανακαινισμένα σπίτια. Ζητάμε από τους ιδιοκτήτες να το βάψουν έστω, αλλά λένε “ας το βάψει μόνος του”. Πώς να μη μας βρίζει ο κόσμος;».
Aκουσα και ιδιοκτήτες απελπισμένους. «Ξέρω ότι με θεωρούν τον κακό της υπόθεσης, αλλά δεν είναι έτσι. Εγώ τα δηλώνω όλα γιατί έτσι έχω μάθει να κάνω. Ο φόρος εισοδήματος στα ενοίκια (σ.σ. ο ανώτατος συντελεστής) είναι 45%. Και oι αντικειμενικές έφτασαν τα 2.200», μου είπε γυναίκα άνεργη που κληρονόμησε διαμερίσματα σε πολυκατοικία της Νεάπολης. «Χρειάστηκα πάνω από 10.000 στο κάθε ένα μόνο για να το συνεφέρω. Δεν θα ζητήσω 10 ευρώ το τετραγωνικό; Εχω ακούσει τόσο βρισίδι, δεν φαντάζεστε. Είμαι έτοιμη να τα πουλήσω».
Μία είναι η ερώτηση. Πώς γίνεται το ελάχιστο ενοίκιο να είναι ακριβότερο από τον βασικό μισθό; Ποιος μπορεί να πληρώσει αυτές τις τιμές στην Ελλάδα σήμερα; Τα νούμερα δεν βγαίνουν.
Ζαχαρίας ∆ημητρίου 42 ετών, υπάλληλος ναυτιλιακής
Μπάτζετ: 700€
Περιοχές: Καλλιθέα, Νέος Κόσμος, Κουκάκι, Πετράλωνα
«Εμενα επτά χρόνια σε ένα σπίτι 90 τ.μ. σε μια πολυκατοικία του ’60 πάνω στου Φιλοπάππου, με ξύλινα παντζούρια και πατώματα που περπατούσες και έκαναν τρύπες, και μια ιδιοκτήτρια που νόμιζε ότι έχει σπίτι στη Μονμάρτρη. Από τα 20 διαμερίσματα της πολυκατοικίας, τα 12 είχαν γίνει Airbnb. Οι ιδιοκτήτες δεν πλήρωναν κοινόχρηστα και τα τελευταία τρία χρόνια δεν έβαζαν πετρέλαιο. Eδινα 500 ευρώ. Μου ζήτησε 900, της είπα αποκλείεται. Ξεκινάω να ψάχνω σαν τη Νικολούλη. Καλλιθέα, Νέο Κόσμο, Κουκάκι, Πετράλωνα. Το τι είδα πρέπει να γίνει ταινία. Το αποκορύφωμα: Ενα σπίτι 90 τ.μ. στο Κουκάκι που το έδινε 750 ευρώ και είχε κατεβασμένα τα ντουλάπια, σπασμένα τα μπάνια, χάλια. «Τι είναι αυτό;», του λέω. «Είναι του ενοικιαστή έξοδα», λέει. Εψαχνα εντατικά, έγινα premium member στη «Χρυσή Ευκαιρία», ξεποδαριαζόμουν ρωτώντας σε ψιλικατζίδικα και σούπερ μάρκετ. Είδα πάνω από 30 σπίτια, το 80% των οποίων ήταν απαράδεκτο. Οι μεσίτες έχουν ξεφύγει. Μια φορά σε ένα διαμέρισμα ήμασταν μέσα πολλοί υποψήφιοι και ο καθένας έλεγε λίγο ψηλότερη τιμή, όπως σε πλειστηριασμό. Εφυγα άρον άρον. Ενα άλλο σπίτι το είχα δει 750 σε αγγελία ιδιώτη και κατόπιν 800 ευρώ από μεσίτη. Κάλεσα την ιδιοκτήτρια και μου είπε ότι ήρθε μεσίτης και της είπε ότι το δίνει χαμηλά. Οτι δεν θέλει από εκείνη αμοιβή, ότι θα πάρει από τον ενοικιαστή ένα ενοίκιο και θα της δώσει 100 ευρώ. Η ζήτηση είναι τρομερή. Οι αγγελίες για καλά σπίτια κατεβαίνουν σε 5 ώρες το πολύ. Εχω δει κόσμο να πηγαίνει με φακέλους με λεφτά να δει σπίτι για να το καπαρώσει. Και οι ιδιοκτήτες έχουν αποθρασυνθεί. Με έχουν ρωτήσει αν θα παντρευτώ και ποιος θα έρχεται να μου καθαρίζει αφού είμαι εργένης. Ενας μου είχε πει ότι θα κρατήσει κλειδί του σπιτιού. “Σπίτι μου είναι”, λέει, “άμα συμβεί κάτι και λείπεις, τι θα γίνει;”. Ευτυχώς πριν από τρεις εβδομάδες βγήκε μια αγγελία για ένα σπίτι 105 τ.μ. κοντά στο Φιξ με θέα Ακρόπολη και μόλις 700 ευρώ. Είδα 12 άτομα να περιμένουν απ’ έξω. Στάθηκα τυχερός και το ‘κλεισα».
Νέστορας 22 ετών, υπάλληλος εταιρείας επικοινωνίας
Μπάτζετ: 350€
Περιοχές: Εξάρχεια, Κυψέλη, Αττική, Βικτώρια, Μουσείο
«Εδώ και δύο χρόνια προσπαθώ να μείνω μόνος μου, να φύγω από το σπίτι των γονιών μου. Ψάχνω ακόμη πιο εντατικά από τον Σεπτέμβριο μετά από σεζόν που είχα μαζέψει λεφτά. Απέτυχα παταγωδώς γιατί αυτό που μπορούσα να δώσω ήταν 350 ευρώ και σε αυτές τις τιμές έβρισκα είτε πολύ μικρά, τύπου 15 τ.μ., είτε χρέπια. Κοιτάω κέντρο, Εξάρχεια, Κυψέλη, Αττική, Βικτώρια, Μουσείο, δεν με βολεύει κάπου αλλού. Είναι όλα πανάκριβα και σε κακή κατάσταση. Παλιά, χωρίς κουφώματα, με υγρασία, παλιές κουζίνες, παλιά μπάνια, χωρίς θέρμανση. Πριν από λίγες ημέρες είδα ένα σπίτι στην Κυψέλη, γκαρσονιέρα 40 τ.μ., στα 600 ευρώ. Τα Εξάρχεια είναι απλησίαστα πλέον. Ειδικά τα σπίτια με ένα υπνοδωμάτιο τα βαράνε, γιατί οι περισσότεροι θέλουν να μείνουν μόνοι τους. Αν θες 100 τ.μ. με συγκάτοικο συμφέρει. Εχω φίλους που μένουν σε 180 τ.μ. στο κέντρο και δίνουν 200 ευρώ ο καθένας. Το να μείνεις μόνος σου είναι το πρόβλημα. Να φύγεις από το πατρικό σπίτι. Είμαι στο δίλημμα αν αξίζει τα λίγα λεφτά που βγάζω να τα δώσω για να μείνω μόνος μου ή να τα κάνω μασούρι και να φύγω στο εξωτερικό. Κι εκεί ακριβά θα είναι, αλλά θα είναι καλύτεροι και οι μισθοί. Εδώ το ενοίκιο είναι πάνω από τον βασικό μισθό».
Νίκος Καρανικόλας, Φωτογράφος
Μπάτζετ: 600€
Περιοχές: Παλαιό Φάληρο, Καλλιθέα
«Μόλις γυρίσαμε από ένα σπίτι που είδαμε στο Παλαιό Φάληρο. Συγκριτικά με άλλα που έχουμε δει, αυτό άξιζε τα λεφτά του. Το θέμα είναι ότι από τα 550 που δίνουμε στο σπίτι μας στην Καλλιθέα, θα πρέπει να δώσουμε 700 για κάτι αντίστοιχο. Ψάχνουμε από τον Φλεβάρη, από τότε που μας είπε η ιδιοκτήτρια ότι αποφάσισε να το πουλήσει. Ηταν ένα σοκ, έρχονταν υποψήφιοι να το δουν ενώ ήμασταν μέσα, άνοιγαν τα ντουλάπια, νιώσαμε παραβίαση. Η διαδικασία ανεύρεσης σπιτιού έχει υπάρξει πιο δύσκολη από ό,τι περιμέναμε. Είχαμε βρει ένα που μας άρεσε στα 80-85 τ.μ. στην ίδια περιοχή, το είδαμε Παρασκευή βράδυ, λέμε το κλείνουμε Σάββατο πρωί και είχε δοθεί. Τα ανακαινισμένα του ’95 νοικιάζονται το ίδιο λεπτό. Εχουν μείνει διαθέσιμα μόνο παλαιότερα σπίτια, αλλά στα ίδια λεφτά, 11-12 ευρώ το τ.μ. Εχουμε δει διαμέρισμα με σπασμένους τοίχους και η ιδιοκτήτρια ήταν σε στυλ “αν σας αρέσει”. Καμία συζήτηση για καλύτερη τιμή. Στα 85 τ.μ. που ψάχνουμε τα 700 ευρώ θεωρούνται ευκαιρία. Τα περισσότερα είναι 750-800 ευρώ και πάνω. Οσα είναι 650-700 έχουν ξύλινα παντζούρια. Το δικό μας το είχαμε βρει 550 ευρώ με πάρκινγκ, αποθήκη, ηλιακό, εντοιχισμένες συσκευές. Πέρυσι θα το έδινε 700. Φέτος τουλάχιστον 900 ευρώ. Εχουμε δει 15 σπίτια συνολικά μετά από εκείνο το καλό που χάσαμε, κανένα δεν ήταν ανακαινισμένο ή έστω επισκευασμένο. Σε δύο περιπτώσεις ήταν οι ενοικιαστές ακόμη μέσα. Ντραπήκαμε. Σε ένα άλλο ήμασταν μέσα τρεις υποψήφιοι ταυτόχρονα».
Μαργαρίτα Τοκατλίδου 34 ετών, βοηθός σκηνοθέτη
Μπάτζετ: 500€
Περιοχές: Εξάρχεια, Κουκάκι, Νέος Κόσμος, Νέα Σμύρνη
«Με πέτυχες να συμπληρώνω την αίτηση επιδόματος στέγασης. Μετακομίσαμε σε αυτό το σπίτι πέρυσι όσο ήμουν έγκυος. Μέναμε Εξάρχεια, δίναμε 310 ευρώ για 64 τ.μ. Οταν μας είπε ότι θα μας το κάνει 400 και δεδομένου ότι δεν χωρούσαμε, αποφασίσαμε να φύγουμε. Τελικά τα 400 ήταν ευκαιρία κι ας ήταν χωρίς ασανσέρ η πολυκατοικία. Βρήκαμε στη Νέα Σμύρνη 92 τ.μ. για 600 ευρώ σε πολυκατοικία του ’70. Ηταν το μόνο σε λογική τιμή που βρήκαμε ψάχνοντας Εξάρχεια, Κουκάκι, Νέο Κόσμο, Νέα Σμύρνη, με δύο υπνοδωμάτια και σε καλή κατάσταση. Πολλά δεν είχαν ασανσέρ και τα απορρίπταμε γιατί περιμέναμε δίδυμα. Και αν είχαν ασανσέρ, δεν είχαν καλοριφέρ. Και τα δύο μαζί δεν γίνεται. Δεν μπορεί να θεωρείται η θέρμανση πολυτέλεια. Και η δική μας η είσοδος έχει σκάλες και με δυσκολεύει στο μπες – βγες. Ισιωμα βρίσκεις μόνο στις καινούργιες πολυκατοικίες που τα ενοίκια είναι απλησίαστα. Οσο ψάχναμε ανεβάζαμε το όριο του ενοικίου που ήμασταν έτοιμοι να δεχθούμε. Ξεκινήσαμε με 450 και φτάσαμε να κοιτάμε σπίτια των 650 ευρώ. Στην αρχή μας λέγανε ότι είναι μια φούσκα και θα πέσουν οι τιμές, αλλά έχουν γίνει ακόμη χειρότερα. Δίνουμε 600 ευρώ, εγώ δεν δουλεύω αυτόν τον καιρό και παίρνει ο άντρας μου 1.000 καθαρά. Δεν βγαίνει. Ο λόγος που επιβιώνουμε είναι οι γονείς μου, που πάει ο πατέρας μου λαϊκή και η μαμά σούπερ μάρκετ. Αν δεν είχα τους γονείς μου, θα μέναμε σε υπόγειο δυάρι χωρίς θέρμανση. Και να σκεφθείς ότι όταν ήμουν 24 ετών, βοηθούσα εγώ τους γονείς μου».
Αλεξάνδρα 28 ετών, δημοσιογράφος
Μπάτζετ: 450€
Περιοχές: όπου γης
«Μετακόμισα πριν από πέντε ημέρες. Από κέντρο Αθήνας πήγα Πατήσια. Από 400 ευρώ για 40 τ.μ. και εσωτερικό διαμέρισμα πήγα σε 450 ευρώ για 140 τ.μ. και ευάερο και ευήλιο οροφοδιαμέρισμα. Το πρώτο σπίτι το είχα βρει πριν από δύο χρόνια μέσω αγγελίας, το τωρινό είναι συγγενούς μου. Εχουμε κάνει συμφωνία να κρατάει κάποιους χώρους σαν αποθηκευτικούς. Είναι πολύ πιο αποδοτικό να ψάχνεις μέσω γνωστών και να κάνεις μια συμφωνία που κάπως βολεύονται και οι δύο πλευρές, παρά να ψάχνεις τις θριλερικές αγγελίες που ζητάνε τον μισό σου μισθό».
Mίνα 35 ετών, μεταφράστρια
Μπάτζετ: 650€
«Ψάχνω εδώ και περίπου τρεις μήνες, διότι με έχει ειδοποιήσει ο ιδιοκτήτης να φύγω έως το καλοκαίρι που θέλει να το κάνει Airbnb. Μένω πίσω από το Καλλιμάρμαρο. Εδώ δεν υπάρχει περίπτωση να βρω σπίτι, το έχω ήδη ξεχάσει. Οσα έχουν απομείνει για ενοικίαση ζητάνε τη μάνα τους και τον πατέρα τους. Εγώ ψάχνω από 65-70 τ.μ. και πάνω διότι δουλεύω από το σπίτι και χρειάζομαι ειδικό χώρο. O,τι βρίσκω στα 75 τ.μ. είναι από 550 και πάνω και μιλάμε για άθλια σπίτια, ενεργειακή κλάση ωμέγα, χωρίς πόρτες ασφαλείας, με κάτι μπάνια και κουζίνες κακοδιατηρημένα, σπίτια χωρίς φροντίδα που απλώς περνάνε από τον έναν ενοικιαστή στον άλλον.
«Πολλά δεν είχαν ασανσέρ και τα απορρίπταμε γιατί περιμέναμε δίδυμα. Και αν είχαν ασανσέρ, δεν είχαν καλοριφέρ. Και τα δύο μαζί δεν γίνεται. Δεν μπορεί να θεωρείται η θέρμανση πολυτέλεια». Μαργαρίτα Τοκατλίδου «Είναι πολύ πιο αποδοτικό να ψάχνεις μέσω γνωστών και να κάνεις μια συμφωνία που κάπως βολεύονται και οι δύο πλευρές, παρά να ψάχνεις τις θριλερικές αγγελίες που ζητάνε τον μισό σου μισθό». Αλεξάνδρα «Ως γυναίκα μόνη έχω ακούσει τρομερά πράγματα. “Είσαι μόνη σου;”, ρώτησε κάποιος στον ενικό. “Και δηλαδή τώρα εσύ θα μπορείς να το πληρώνεις μόνη σου;”». Μίνα
Είμαι απελπισμένη. Το Παγκράτι το ξεχνάω, έχω προσπαθήσει Κυψέλη, Κυπριάδου, που είναι λίγο καλύτερα από Παγκράτι, αλλά και πάλι ακριβά. Κουκάκι και Εξάρχεια είναι σαν Παγκράτι. Ως μόνη γυναίκα που ψάχνει, έχω ακούσει τρομερά πράγματα. “Μόνη σας; Ε, θα είστε νοικοκυρά”. “Είσαι μόνη σου;”, ρώτησε άλλος στον ενικό. “Και δηλαδή τώρα εσύ θα μπορείς να το πληρώνεις μόνη σου;”. Η αλήθεια είναι ότι επειδή είμαι μόνη υπάρχουν κάποιες περιοχές φθηνότερες, αλλά απαγορευτικές από άποψη ασφάλειας. Eχει γίνει σοβαρό θέμα για μένα το να μην μπορείς να ζήσεις σε ένα αξιοπρεπές σπίτι και να πρέπει να πουλήσεις νεφρό για ένα τριάρι».