Ο Πόρος πρόκειται να γίνει το τρίτο πράσινο νησί στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας GR-eco Islands, μετά τη Χάλκη και την Αστυπάλαια. Ομως, πόσο πράσινα είναι στην πραγματικότητα τα πράσινα νησιά; Η πρωτοβουλία εστιάζει προς το παρόν σε ενεργειακά ζητήματα και σε λιγότερο ρυπογόνες μεταφορές, δεν καλύπτει ωστόσο απορρίμματα, λύματα, αλλά και την «παραγωγή» νερού. Σε επικοινωνιακό επίπεδο δείχνει να λειτουργεί εξαιρετικά, αυξάνοντας κατακόρυφα την επισκεψιμότητα των νησιών, μια εξέλιξη που όμως δεν λειτουργεί απαραίτητα προς όφελος της βιωσιμότητας των μικρών νησιωτικών τόπων.
Την Παρασκευή, το υπουργείο Περιβάλλοντος υπέγραψε στο Ντουμπάι συμφωνία με την Abu Dhabi Future Energy Cοmpany – Masdar, ώστε η τελευταία να χρηματοδοτήσει έργα πράσινης υποδομής στον Πόρο. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου, το πεδίο της συνεργασίας αφορά την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος 7 MW, την εισαγωγή ηλεκτρικού πλοίου και τη μετατροπή των υφιστάμενων επιβατηγών σκαφών σε ηλεκτρικά, τον πράσινο μετασχηματισμό του στόλου οχημάτων του νησιού και την εφαρμογή ενός μοντέλου μηδενικών αποβλήτων.
Ο Πόρος είναι το τρίτο νησί στην Ελλάδα που εντάσσεται σε αυτή την πρωτοβουλία, η οποία ονομάστηκε GR-eco Islands και επικεντρώνεται στην απανθρακοποίηση της ηλεκτρικής παραγωγής μικρών νησιών και στην υλοποίηση βασικών έργων υποδομής. Τα πρώτα δύο ήταν η Αστυπάλαια (σε συνεργασία με τη Volkswagen) και κατόπιν η Χάλκη (με τη Citroën και άλλες εταιρείες). Στην Αστυπάλαια (που δεν είναι διασυνδεδεμένη με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα) το πρόγραμμα μέχρι στιγμής εστίασε στην κινητικότητα. Οπως αναφέρει ο δήμαρχος του νησιού Νίκος Κομηνέας, η «διπλή» επιδότηση (από πλευράς υπουργείου Περιβάλλοντος και VW) της αγοράς ηλεκτρικού οχήματος έχει οδηγήσει μέχρι στιγμής στην απόκτηση 110 ηλεκτρικών οχημάτων στο νησί. «Από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα δεν έχει αγοραστεί κανένα συμβατικό όχημα στο νησί», εξηγεί.
Στην Αστυπάλαια, το πρόγραμμα περιλάμβανε την αντικατάσταση των οχημάτων των κρατικών υπηρεσιών, την τοποθέτηση φορτιστών και την ανάπτυξη ενός συστήματος βιώσιμης μεταφοράς, που περιλαμβάνει ένα λεωφορείο που κινείται κατ’ απαίτηση όσων χρησιμοποιούν τη σχετική εφαρμογή και τον διαμοιρασμό διαδρομών (car sharing).
Στον Πόρο προβλέπονται: εγκατάσταση φωτοβολταϊκών 7 MW, ηλεκτρικό πλοίο, μετατροπή των επιβατηγών σκαφών σε ηλεκτρικά, πράσινος στόλος οχημάτων.
Τέλος, βρίσκεται πλέον υπό κατασκευήν, από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες, υβριδικός σταθμός παραγωγής ενέργειας που σε πρώτη φάση θα περιλαμβάνει ένα φωτοβολταϊκό 3 MW και μπαταρίες για την αποθήκευση ενέργειας. «Σε πρώτη φάση θα καλύπτει το 50% των αναγκών του νησιού, σε δεύτερη φάση, με την προσθήκη μιας ανεμογεννήτριας, θα καλύψει το 80%-90% της περιόδου αιχμής», λέει ο κ. Κομηνέας. Αυτό, ωστόσο, που θα ήθελε ο δήμος θα ήταν να συμμετάσχει στην παραγωγή ενέργειας μέσω ενεργειακής κοινότητας. «Δυστυχώς το αίτημά μας δεν έγινε δεκτό», εξηγεί.
Αντιθέτως στη Χάλκη, το φωτοβολταϊκό που τοποθετήθηκε στο νησί έγινε στο πλαίσιο ενεργειακής κοινότητας (ChalkiΟn), με αποτέλεσμα να επωφελείται μέρος της τοπικής κοινωνίας με μείωση ή μηδενισμό του λογαριασμού. Στο πλαίσιο του προγράμματος αντικαταστάθηκαν τα κρατικά οχήματα με ηλεκτρικά από τη Citroën, εγκαταστάθηκαν φορτιστές, ενώ δημιουργήθηκε δίκτυο 5G. «Τώρα ο δήμος ολοκληρώνει μελέτη για την παραγωγή ενέργειας από τα κύματα με κοινοτική χρηματοδότηση», λέει ο δήμαρχος Βαγγέλης Φραγκάκης. «Επιθυμία μας θα ήταν να είμαστε πλήρως αυτόνομοι ενεργειακά μέσω της αποθήκευσης ενέργειας, γιατί αυτή τη στιγμή είμαστε διασυνδεδεμένοι με τη Ρόδο».
Αρκούν όμως αυτά για να χαρακτηριστεί ένα νησί «πράσινο»; Και τα δύο νησιά υστερούν σε σύγχρονες μεθόδους διαχείρισης απορριμμάτων. «Βάσει του περιφερειακού σχεδιασμού, η Χάλκη στέλνει όλα της τα απορρίμματα στη Ρόδο. Κάνουμε προσπάθειες ανακύκλωσης με ένα σύστημα με χωριστές σακούλες και ημέρες αποκομιδής, αλλά το καλοκαίρι είναι αδύνατο να γίνει σωστή δουλειά με έναν υπάλληλο στην καθαριότητα και έναν οδηγό», εξηγεί ο κ. Φραγκάκης. «Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είχε υποσχεθεί ότι θα κάνει δέκα νησιά μηδενικών απορριμμάτων. Δεν είναι όμως απλό όταν μιλάς για μικρούς νησιωτικούς δήμους με περιορισμένα έσοδα. Το σύστημα που έχει η Τήλος, το οποίο ανέπτυξε ιδιωτική εταιρεία, είναι πάρα πολύ δαπανηρή ιστορία, η Αστυπάλαια δεν έχει τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσει κάτι τέτοιο», λέει ο κ. Κομηνέας.
Η Χάλκη έχει πλέον ένα επιπρόσθετο πρόβλημα: την απότομη αύξηση του τουρισμού. «Το 2019 είχαμε 20.000 επισκέπτες, φέτος 100.000. Μεγάλος αριθμός έρχεται με ημερήσιες εκδρομές. Δεν είναι δυνατόν να διαχειριστούμε τόσο κόσμο», λέει ο κ. Φραγκάκης. Οσον αφορά την παρατήρηση του πρωθυπουργού κατά την έναρξη του προγράμματος, ότι η Χάλκη έπρεπε να γίνει νησί χωρίς αυτοκίνητο, ο κ. Φραγκάκης δεν είναι αισιόδοξος. «Δεν είναι εύκολο να πεις στον πολίτη να μην έχει αμάξι. Θα έπρεπε ωστόσο να περιοριστεί η χρήση Ι.Χ. από τους επισκέπτες, δεν χρειάζεται αυτοκίνητο το νησί».