Στην τηλεοπτική σειρά «The Good Doctor», o Σον Μέρφι είναι ένας νεαρός χειρουργός με εξαιρετικές ικανότητες. Βρίσκει λύσεις για επεμβάσεις σε ιατρικά περιστατικά που οι άλλοι συνάδελφοί του –πολύ πιο έμπειροι– σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Ομως, όταν κάποια στιγμή το φως στον θάλαμο που βρισκόταν άρχισε να τρεμοπαίζει, εκείνος ξάπλωσε στο πάτωμα ουρλιάζοντας κάθιδρος, με αποτέλεσμα ο ασθενής που εξέταζε να κινδυνεύσει.
«Ο Σον Μέρφι ως ρόλος είναι αρκετά κοντά στην πραγματικότητα ενός ανθρώπου που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού. Πολλοί επιτυχημένοι άνθρωποι βρίσκονται στο φάσμα, όπως ο Μπιλ Γκέιτς ή ο Ελον Μασκ, αλλά, ας μη γελιόμαστε, δεν είναι έτσι όλοι οι άνθρωποι που έχουν αυτισμό», λέει η κ. Μαρία Ηλιοπούλου, ψυχολόγος και πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου για το Σύνδρομο Ασπεργκερ (άτομα στο φάσμα, που παρουσιάζουν συνήθως ιδιαίτερες ικανότητες σε έναν τομέα, λ.χ. τα μαθηματικά), ΕΛΣΣΑ.
Αλλωστε η λέξη «φάσμα» περιγράφει ακριβώς ότι ο όρος «αυτισμός» περιλαμβάνει ανθρώπους διαφορετικών ευκολιών και δυσκολιών. «Στη μία άκρη του φάσματος βρίσκονται άνθρωποι που έχουν πολλές δυσκολίες αλλά και νοητική στέρηση και στην άλλη άκρη άνθρωποι που πιθανότατα δεν θα καταλάβεις ότι έχουν κάτι και πιο πολύ δυσκολεύονται οι ίδιοι κυρίως». Ωστόσο, στο μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού των ανθρώπων που βρίσκονται στο φάσμα εντοπίζονται συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως φωτογραφική μνήμη και ιδιαίτερη προσήλωση σε εργασίες που απαιτούν λεπτομέρεια.
Σε συνέχεια της επίσκεψης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, την προηγούμενη Κυριακή, στον πολυχώρο «Παρεάκι», όπου απασχολούνται άτομα με νοητική αναπηρία ή αυτισμό, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία και Αυτισμό, η κ. Ηλιοπούλου τονίζει ότι ο αυτισμός είναι μια αόρατη αναπηρία που αντιμετωπίζεται «πιο δύσκολα, ακριβώς γιατί αφορά την κοινωνικοποίηση και επικοινωνία του ατόμου στην καθημερινότητα και σε όλους τους χώρους όπου υπάρχει αλληλεπίδραση».
Δεν είναι όμως καθόλου σπάνια: το 1%-3% παιδιών και εφήβων παγκοσμίως βρίσκεται στο φάσμα, ενώ πλέον το 1,5% του γενικού πληθυσμού έχει διαγνωστεί με αυτισμό. Μεγάλο είναι επίσης το ποσοστό των ενη-λίκων που παραμένουν αδιάγνωστοι.
«Σήμερα έχουμε πλέον πολύ καλύτερα τεστ ανίχνευσης, ενώ και το γεγονός ότι μιλάμε για τον αυτισμό βοηθά ώστε περισσότεροι άνθρωποι να ζητήσουν διάγνωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν γίνεται η διάγνωση του παιδιού, πολλοί μπαμπάδες μπαίνουν επίσης στη διαδικασία να υποβληθούν σε τεστ και ανακαλύπτουν ότι και οι ίδιοι είναι στο φάσμα. Συνειδητοποιούν τότε για πρώτη φορά πού οφείλονται τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν σε όλη τους τη ζωή», εξηγεί η κ. Ηλιοπούλου.
Ο πρωθυπουργός ζήτησε τη γνώμη των γονιών που συνάντησε στο «Παρεάκι» για τις πολιτικές που θα βοηθούσαν την ένταξη των ανθρώπων με νοητική στέρηση ή αυτισμό. Με τη σημείωση ότι ο αυτισμός δεν συνδέεται απαραίτητα με νοητική στέρηση, συχνά μάλιστα συνδέεται με υψηλές νοητικές ικανότητες, η κ. Ηλιοπούλου αναφέρει πέντε πολύ σημαντικές παρεμβάσεις:
• Συστηματική και έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση.
• Αναβάθμιση της παράλληλης στήριξης στο σχολείο έτσι ώστε να εξελιχθεί σε συνεκπαίδευση, συνοδευόμενη από εκπαίδευση των δασκάλων και καθηγητών.
• Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού.
• Υιοθέτηση μέτρων που βοηθούν τους ανθρώπους με αυτισμό.
• Υποστήριξη σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και στην εργασία.
Ενας άνθρωπος στο φάσμα, μόλις αποφοιτήσει από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν αποκτά ξαφνικά κοινωνικές δεξιότητες, πιθανότατα χρειάζεται υποστήριξη και στη συνέχεια.
Σε αυτή την κατεύθυνση, εδώ και ενάμιση χρόνο ο ΕΛΣΣΑ έχει δημιουργήσει την πλατφόρμα «jobslink», που συνδέει εταιρείες οι οποίες αναζητούν υπαλλήλους με άτομα στο φάσμα που αναζητούν εργασία και έχουν τα απαιτούμενα προσόντα.
Το πρόγραμμα υποστήριξης για την εργασία περιλαμβάνει επίσης τη διαδικασία mentoring, την ανάθεση δηλαδή κάθε αιτούντος σε συγκεκριμένο άτομο το οποίο μπορεί να τον κατευθύνει και να τον υποστηρίξει.
Ο στόχος είναι να έχουν κέρδος και οι δύο πλευρές. «Πολλοί άνθρωποι στο φάσμα έχουν ιδιαίτερες γνώσεις και νοημοσύνη και κατέχουν πτυχία σε ειδικούς και περιζήτητους τομείς, αλλά δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με τους κοινωνικούς κανόνες και την επικοινωνία», εξηγεί η κ. Ηλιοπούλου. Ηδη στην πλατφόρμα έχουν εγγραφεί 280 υποψήφιοι, ενώ από την πλευρά των εργοδοτών βρίσκονται μεγάλες εταιρείες.
Σήμερα ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Αδωνις Γεωργιάδης θα βρεθεί στα εγκαίνια του χώρου που «απέκτησε» πρόσφατα ο ΕΛΣΣΑ με δωρεά της ΔΥΠΑ (Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης) στο κέντρο της Αθήνας. Τη δράση του νέου χώρου στηρίζουν το Ιδρυμα Λάτση, η ΕΤΜΕΠ και η ΙΚΕΑ.
Προσβασιμότητα στον πολιτισμό
του Νικόλα Ζώη
Δράσεις και έργα που διευκολύνουν τη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην πολιτιστική διαδικασία υλοποιεί το υπουργείο Πολιτισμού, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Ατομα με Αναπηρία. Ενδεικτικά –και με την προτεραιότητα να δίνεται σε μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και σε μουσεία– η προσβασιμότητα στην Ακρόπολη Αθηνών έχει διασφαλιστεί για όλες τις ειδικές κατηγορίες κοινού (με τη συνεισφορά του Ιδρύματος Ωνάση), ενώ πλήρως προσπελάσιμος είναι και ο αρχαιολογικός χώρος του Σουνίου, με την Αρχαία Αγορά, το Ολυμπιείο και την Ελευσίνα να ακολουθούν.
Ράμπες ή άλλα μέσα πρόσβασης έχουν εγκατασταθεί στη Γιτάνη Θεσπρωτίας, στη Ζώνη Εβρου, στις μονές των Μετεώρων κ.α., καθώς και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών κ.λπ. Ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο διαθέτει η Αρχαία Μεσσήνη, ενώ υποδομές σχεδιάζονται και υλοποιούνται μεταξύ άλλων σε Μυστρά και Ιδαίο Αντρο. Ανελκυστήρα διαθέτουν το Μπούρτζι, το Παλαιό Φρούριο Κέρκυρας κ.ά.