Δεν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα σε παιδιά που μεγαλώνουν από ομόφυλα ζευγάρια σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά, σημειώνει έκθεση του ΚΕΦΙΜ, η οποία έλαβε υπόψη μία σειρά διεθνών ερευνών και μελετών με χρονικό βάθος τουλάχιστον 20ετίας.
Μιλώντας στην «Κ» ο εκ των συντακτών της έκθεσης, καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ, Αριστείδης Χατζής, σημειώνει ότι και ο ίδιος έβαζε κατά το παρελθόν έναν αστερίσκο αναφορικά με την τεκνοθεσία των ομόφυλων ζευγαριών, καθώς δεν υπήρχαν επαρκή επιστημονικά στοιχεία, συνεπώς είχε επιλέξει μια στάση αναμονής. Τώρα υπάρχουν.
Χαρακτηρίζει εύλογο τον φόβο κάποιων ανθρώπων, καθώς «στο Οικογενειακό Δίκαιο παγκοσμίως και ειδικά στη φιλελεύθερη δημοκρατία το βασικό αγαθό που θέλουμε να προστατεύσουμε είναι αυτό που ονομάζεται το καλύτερο συμφέρον του παιδιού. Γι’ αυτό και είναι σημαντικότερο σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και από την ελευθερία των ατόμων, να επιλέξουν πώς θα δομήσουν την οικογένειά τους».
Τι συμβαίνει σήμερα; Ο κ. Χατζής σημειώνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των ερευνών καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα: Τα παιδιά με γονείς ομοφυλόφιλους άντρες ή λεσβίες γυναίκες δεν διαφέρουν από τα υπόλοιπα παιδιά, ως προς τη συναισθηματική τους ανάπτυξη και τη σχέση τους με συνομήλικους και ενήλικες. «Η ανάπτυξη των παιδιών δηλαδή δεν επηρεάζεται από τον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων, αλλά το κρίσιμο είναι η ποιότητα της σχέσης γονέα-παιδιού».
- Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ψυχιάτρων Παιδιού και Εφήβου, η σύγχρονη έρευνα καταδεικνύει ότι τα παιδιά με γονείς ομοφυλόφιλους άνδρες ή λεσβίες γυναίκες δεν διαφέρουν από τα υπόλοιπα παιδιά ως προς τη συναισθηματική τους ανάπτυξη και τη σχέση τους με συνομηλίκους τους και ενήλικες. Η ανάπτυξη των παιδιών δεν επηρεάζεται από τον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων τους, αλλά από την ποιότητα της σχέσης γονέων/παιδιού.
Ο κ. Χατζής λέει ότι οι σχετικές έρευνες πάνε πίσω ακόμα και 40 χρόνια, αλλά μεγάλο δείγμα έχουμε τα τελευταία τουλάχιστον 20 έτη. «Εκεί λοιπόν που αρχίζουν να υπάρχουν μεγάλοι αριθμοί, μπορείς να είσαι και πιο σίγουρος».
«Η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής, εξίσου ειδική, λέει ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν από ομοφυλόφιλους άντρες και λεσβίες γυναίκες επιδεικνύουν ανθεκτικότητα όσον αφορά την κοινωνική, ψυχολογική και σεξουαλική τους υγεία, παρά τις οικονομικές ανισότητες και τον κοινωνικό στιγματισμό που αντιμετωπίζουν».
Σε πολλές χώρες υπάρχουν αυτού του είδους οι οικογένειες –όπως στην Ελλάδα– που δεν είναι αναγνωρισμένες. Παρά ταύτα τα πορίσματα της έρευνας είναι θετικά: «Εκεί όπου αναγνωρίζονται, πολλά από τα προβλήματα έχουν εξαφανιστεί πια, έχουν εξατμιστεί. Δηλαδή δεν υπάρχει το στίγμα το οποίο υπήρχε πριν από κάποια χρόνια».
Αυτές οι μεταρρυθμίσεις, σταδιακά, εσωτερικοποιούνται. «Η δε ελληνική κοινωνία έχει το εξής προσόν, όπως δείχνει η Ιστορία: Τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, όλες, χωρίς καμία εξαίρεση, τις εσωτερικοποιεί με μεγάλη ταχύτητα».
Ο Αρ. Χατζής θυμίζει τη δεκαετία του ’80, όταν μεγάλο μέρος του πληθυσμού αντιμετώπιζε με δυσπιστία –ή ακόμα και με εχθρότητα– τις αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο. «Κι όμως, εσωτερικοποιήθηκαν σε χρόνο μηδέν».
Η συντριπτική πλειονότητα των μελετών λέει «ναι»
Διερωτώμαι εάν υπάρχουν αντίστοιχες έρευνες με διαφορετικά αποτελέσματα. Η έκθεση του ΚΕΦΙΜ επικαλείται τη μετα-ανάλυση 79 μελετών από το Πανεπιστήμιο Cornell, που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών δεν βλάπτονται από το γεγονός ότι οι γονείς τους είναι άτομα του ίδιου φύλου.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με 75 από τις 79 μελέτες (ποσοστό 95%) τα παιδιά ομόφυλων γονέων δεν διαφέρουν από τα υπόλοιπα παιδιά, ενώ στις υπόλοιπες 4 (ποσοστό 5%) καταγράφονται ορισμένες αρνητικές συνέπειες. «Προφανώς θα υπάρχουν και αρνητικές. Και μάλιστα μία μορφή θα ήθελα να τη συζητήσουμε για να ξεπεράσουμε μία αντίρρηση που ακούγεται, που επίσης είναι εύλογη, αυτή του bullying ή του στίγματος».
Αφού τονίζει ότι δεν ζούμε σε μια κοινωνία αγγέλων, προσθέτει: «Θα υπάρχουν και κακοί γονείς που είναι ομόφυλα ζευγάρια. Αλλά παρατηρούμε και το εξής: Στις περισσότερες έρευνες φαίνεται ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με ομόφυλα ζευγάρια, σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται σε καλύτερη θέση από τα υπόλοιπα που ζουν σε κλασικές οικογένειες. Επιδεικνύουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, έχουμε μικρότερους δείκτες σεξιστικής συμπεριφοράς, αντιλαμβάνονται τους ρόλους, κ.τ.λ.».
Γιατί όμως ισχύει αυτό; «Οχι γιατί τα ομόφυλα ζευγάρια είναι καλύτερα από τα ετερόφυλα, αλλά γιατί όσα περνάνε αυτή τη διαδικασία και αποκτούν παιδιά, καταλαβαίνετε από τι κόσκινα έχουν περάσει». Είναι άνθρωποι που έχουν πείσει δικαστήρια, υπηρεσίες, γιατρούς, ψυχολόγους, ότι είναι ικανοί. Κάτι που δεν συμβαίνει με τα ετερόφυλα ζευγάρια. «Καλός, κακός, κακοποιητής ή όχι, δεν ελέγχεται από κανέναν. Ενώ αυτές οι οικογένειες βρίσκονται συνέχεια κάτω από το spotlight».
- Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συμπεραίνει πως, βάσει ερευνητικών δεδομένων που ξεπερνούν τα 30 έτη, τα παιδιά που μεγαλώνουν από ομοφυλόφιλους άνδρες και λεσβίες γυναίκες επιδεικνύουν ανθεκτικότητα όσον αφορά την κοινωνική, ψυχολογική και σεξουαλική τους υγεία, παρά τις οικονομικές και νομικές ανισότητες και τον κοινωνικό στιγματισμό που μερικές φορές αντιμετωπίζουν.
Το «ανήθικο» επιχείρημα
Κληθείς να σχολιάσει το επιχείρημα περί bullying για τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών, φέρνει στο τραπέζι τον ορισμό που έδωσε ο Αμερικανός συνταγματολόγος, Harry Kalven, ο οποίος μίλησε για «το βέτο του τραμπούκου».
Αφού επισημαίνει ότι το bullying θα υπάρχει, όπως υπάρχει σε πάρα πολλά άλλα ζητήματα –θυμίζει συμπεριφορές παλαιότερων δεκαετιών όταν συνέβαινε σε παιδιά διαζευγμένων γονέων ή παιδιών από τεχνητή γονιμοποίηση– σημειώνει ότι αυτό ξεπερνιέται με τη νομιμοποίηση και προσθέτει με τρόπο κατηγορηματικό: «Είναι ανήθικο να χρησιμοποιούμε το επιχείρημα του bullying».
Αναφέρεται στον αμερικάνικο Νότο, όταν οι μαύροι ξεσηκώνονταν και έκαναν διαδηλώσεις. Για να τους εμποδίσουν εκεί οι λευκοί, δημιουργούσαν αντιδιαδηλώσεις στις οποίες πήγαιναν μέλη της Κου Κλουξ Κλαν και προκαλούσαν επεισόδια. «Χρησιμοποιούσαν ως επιχείρημα οι αρχές ότι δεν θα επιτρέψουμε σε εσάς τους μαύρους να κάνετε διαδήλωση διότι δημιουργείται κοινωνική αναταραχή». Το βέτο του τραμπούκου, με άλλα λόγια.
«Είναι σαν να δίνουμε το ίδιο βέτο στους τραμπούκους στο σχολείο, που θα κάνουν bullying στο παιδί το οποίο θα προέρχεται από μια τέτοια οικογένεια», λέει και συμπληρώνει: «Αυτό το επιχείρημα δεν είναι μόνο λανθασμένο και ξεπερνιέται, γιατί ο νόμος έχει πολύ ισχυρή παιδαγωγική λειτουργία, αλλά είναι και ανήθικο».
Οι έρευνες έχουν καταδείξει ότι τα παιδιά με γονείς ΛΟΑΤ+ σε σύγκριση με τα παιδιά ετερόφυλων γονέων:
- δεν έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν ΛΟΑΤ+ προσανατολισμό,
- δεν έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να κακοποιηθούν σεξουαλικά,
- δεν αντιλαμβάνονται την ταυτότητα φύλου με διαφορετικό τρόπο, και
- δεν συμπεριφέρονται με διαφορετικό τρόπο ως άνδρες ή γυναίκες (gender role behavior).
Τα γονεϊκά πρότυπα
Βάζω στο τραπέζι το ζήτημα των προτύπων: Το πατρικό και το μητρικό και την έλλειψή τους σε περίπτωση οικογένειας ομόφυλου ζευγαριού. Ο κ. Χατζής τονίζει ότι αυτό ήδη υπάρχει καθώς είναι πάρα πολλές οι μονογονεϊκές οικογένειες.
«Οπως έχουν δείξει οι παιδοψυχολόγοι, τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν πρότυπα όχι μόνο από τον πατέρα ή από τη μητέρα, αλλά και από πολλά άλλα άτομα στο οικογενειακό και στο φιλικό τους περιβάλλον και επίσης στο σχολείο. Δηλαδή, σε αυτό το θέμα που είναι σημαντικό, είναι καλό τα παιδιά να έχουν καλά πρότυπα».
Το μητρικό και το πατρικό πρότυπο μπορεί να αντιγραφεί; «Το ανδρικό και το γυναικείο, ας το πω έτσι. Τώρα, το μητρικό και το πατρικό, όταν υπάρχει, εγώ το είχα, το έχουν και τα παιδιά μου, είναι θετικό. Σε καμιά περίπτωση δεν το υποτιμώ. Αλλά δεν υπάρχει μόνο αυτό».
Δεν βλέπουμε κάποιο πρόβλημα πίσω; «Δεν θέλω να κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου. Αλλά δεν είναι το μοναδικό πρότυπο που υπάρχει στη ζωή και δεν είναι πάντοτε απαραιτήτως το καλύτερο. Μπορεί να έχεις πολύ καλύτερα πρότυπα στο ευρύτερο οικογενειακό σου περιβάλλον. Μπορεί οι γονείς σου να μην είναι τα καλύτερα πρότυπα. Μπορεί να έχεις έναν θείο, ο οποίος είναι πολύ καλύτερος από τον πατέρα σου. Να έχεις και πατέρα και μητέρα, αλλά να έχεις έναν δάσκαλο ο οποίος σε επηρεάζει».
Η μεγιστοποίηση της ελευθερίας
Ο καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ, υπογραμμίζει ότι «δεν είναι ποτέ κακό να μεγιστοποιείς την ελευθερία των ανθρώπων, καθώς οδηγεί σε μεγαλύτερη ευτυχία – όσο αυξάνουμε την ευτυχία, αυξάνεται και η ευημερία. Οι χώρες που ευημερούν είναι αυτές που και οι άνθρωποι τους είναι πιο ελεύθεροι».
Κληθείς να σχολιάσει τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης για το νομοσχέδιο περί του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, δηλώνει διπλά ευχαριστημένος, «γιατί είναι αναγνώριση δικαιωμάτων και γιατί το κάνει μία κυβέρνηση, η οποία βασίζεται σε ένα κόμμα συντηρητικό και αυτό είναι πολύ δύσκολο. Δεν πρέπει να είμαστε μίζεροι και γκρινιάρηδες».
Πριν κλείσουμε, επισημαίνει τη διάκριση στα ομόφυλα ζευγάρια ανδρών, που «είναι άδικη και άχρηστη».
«Καταλαβαίνω την πολιτική του χρήση, ότι είναι ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση για να πείσει τους πιο συντηρητικούς βουλευτές», παρατηρεί και σχολιάζει ότι αυτό δημιουργεί διάφορες ταχύτητες, καθώς οι πιο πλούσιοι θα έχουν τη δυνατότητα να πάνε σε μια χώρα που θα επιτρέπεται η παρένθετη μητρότητα και θα φέρουν το παιδί τους που θα αναγνωριστεί.
«Γιατί λοιπόν όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αποκτήσουν παιδί, να μην αποκτούν και όσοι έχουν να μπορούν να το κάνουν με αναπαραγωγικό τουρισμό;». Εκτιμά πάντως ότι σύντομα θα βγουν δικαστικές αποφάσεις, καθώς πρόκειται για θέμα ισότητας.
Διαβάστε αναλυτικά την έκθεση του ΚΕΦΙΜ