Εικονογράφηση: Michael Kirki
Ακούστε το άρθρο
Μια δράση που θα δώσει δύναμη και ένα χαμόγελο έρχεται στο «Θεαγένειο». Στον ένατο όροφο του αντικαρκινικού νοσοκομείου Θεσσαλονίκης θα φιλοξενηθεί ένα εικαστικό δωμάτιο με φωτογραφίες και ταινίες. Το «Art Break – Διάλειμμα Τέχνης», είναι η καλλιτεχνική απόδραση που όλοι χρειάζονται.
Κάτι που ετοίμασε με ιδιαίτερη φροντίδα η Εταιρεία Ερευνας και Εκπαίδευσης Κλινικών Δεξιοτήτων, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Γενικής Ιατρικής και Ερευνας Υπηρεσιών Υγείας του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, το ΜΟΜus – Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, τη Σχολή Κινηματογραφικών Τεχνών του Πανεπιστημίου Νότιας Καλιφόρνιας. Στη δράση συνέβαλε το Κέντρο Καθοδήγησης Καρκινοπαθών – Κ3.
«Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια επιθυμία εξωστρέφειας, με το μουσείο να θέλει να βγει από τον φυσικό του χώρο και να εισχωρήσει και αλλού», λέει στην «Κ» ο Μανόλης Σμυρνάκης, αναπληρωτής καθηγητής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και ιατρικής εκπαίδευσης στην Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ. «Με τον τρόπο αυτό, θέλουμε η τέχνη να υπηρετήσει και να βοηθήσει κατά το δυνατόν στον τομέα της υγείας».
«Οι εικόνες που θα προβάλλονται μέσω VR αντλούν τη θεματική τους από την ανθρώπινη παρουσία και μορφή, τη σχέση και επαφή του ανθρώπου με το περιβάλλον, αστικό και φυσικό».
Από την 1η μέχρι την 29η Φεβρουαρίου, ο τελευταίος όροφος του κτιρίου μετατρέπεται σε ένα «εικαστικό δωμάτιο» με δύο συλλογές έργων. Η πρώτη περιλαμβάνει φωτογραφίες από το MOMus που θα προβάλλονται μέσω εικονικής πραγματικότητας (VR), με τη δυνατότητα διάδρασης. «Οι εικόνες που θα προβάλλονται μέσω VR αντλούν τη θεματική τους από την ανθρώπινη παρουσία και μορφή, τη σχέση και επαφή του ανθρώπου με το περιβάλλον, αστικό και φυσικό», εξηγεί η Μαρία Κοκορότσκου, μουσειολόγος – εκπαιδευτικός θεάτρου/δράματος και επιμελήτρια εκπαίδευσης στο MOMus, τονίζοντας ότι «η προσπάθεια να γίνει κάποια δράση στον χώρο του Θεαγενείου ξεκίνησε από πλευράς του Μουσείου Φωτογραφίας στα τέλη του 2022». Εκτοτε και μέχρι σήμερα συνέβαλαν σημαντικά όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς αλλά και οι εξωτερικοί συνεργάτες.
Η δεύτερη συλλογή αποτελείται από ταινίες κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους που επέλεξε η Μαριεντίνα Γκότση, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (USC) και καλλιτεχνική συνεπιμελήτρια του «Art Break». «Τα φιλμ που προέρχονται από το πανεπιστήμιο αλλά και ανεξάρτητους Ευρωπαίους δημιουργούς, σχετίζονται με τις φωτογραφίες και οι θεματικές αφορούν την έννοια της απόδρασης», λέει η κ. Κοκορότσκου.
Οι επισκέπτες θα μπορέσουν να τις παρακολουθήσουν με ακουστικά, ενώ για τις εικόνες θα χρειαστούν ειδικά γυαλιά εικονικής πραγματικότητας. «Σε αυτό θα έχουν βοήθεια γιατί, όπως καταλάβαμε από την πρώτη στιγμή, δεν μπορεί να φορέσει αυτά τα γυαλιά ο οποιοσδήποτε», αναφέρει ο κ. Σμυρνάκης.
Μιλώντας για τις προκλήσεις του εγχειρήματος, ο καθηγητής λέει ότι υπήρξαν αρκετές. «Το πιο δύσκολο και κρίσιμο σημείο ήταν ο πολύ περιορισμένος προϋπολογισμός που είχαμε στη διάθεσή μας. Τα έργα που χρησιμοποιήθηκαν, παραχωρήθηκαν από το MOMus. Αλλά καταφέραμε να το λύσουμε». Μια δεύτερη πρόκληση ήταν ο συντονισμός της ομάδας από το εξωτερικό λόγω της διαφοράς στην ώρα, ωστόσο, η συνεργασία αποδείχθηκε αποτελεσματική.
Δεν πηγαίνουμε για να ωραιοποιήσουμε μια κατάσταση, αλλά να “σπάσουμε” έστω και για λίγο τη μονοτονία των ασθενών.
Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλά παρόμοια παραδείγματα συνομιλίας της τέχνης με τον κλάδο της υγείας στον κόσμο. «Εχουμε δει από απλές διοργανώσεις εκθέσεων σε τέτοιους χώρους μέχρι διακοσμήσεις έργων. Αλλά εδώ μιλάμε για κάτι περισσότερο. Δεν πρόκειται απλά για κάποια έργα σε τοίχους».
«Σε γενικές γραμμές οι περισσότερες δυσκολίες αντιμετωπίστηκαν. Οι προσδοκίες είναι πολλές και υψηλές, το πρότζεκτ το παρακολουθούμε με αρκετή προσοχή», λέει ο κ. Σμυρνάκης. «Και αυτό γιατί πρόκειται για έναν ευαίσθητο χώρο, οι άνθρωποι βιώνουν καθημερινά τον δικό τους πόνο, υπάρχουν σημαντικά ζητήματα στο σύστημα υγείας αυτή τη στιγμή. Λίγοι άνθρωποι εργάζονται για πολλούς. Δεν πηγαίνουμε για να ωραιοποιήσουμε μια κατάσταση, αλλά να “σπάσουμε” έστω και για λίγο τη μονοτονία των ασθενών».
Οσο για τη διαδικασία προετοιμασίας, ο ίδιος αναφέρει ότι η διοίκηση του νοσοκομείου ήταν «ανοιχτή» και φιλική σε αυτό που διοργανώναμε. Εκτός αυτού, η ομάδα είχε και δικούς της ανθρώπους που εργάζονται στο Θεαγένειο και στήριζαν με κάθε τρόπο την ανάπτυξη της δράσης.
Η δύναμη της τέχνης στην υγεία
Μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχουν δείξει ότι η τέχνη μπορεί να συμβάλει στην πορεία αντιμετώπισης μιας ασθένειας ή ενός τραυματισμού, την επεξεργασία συναισθημάτων σε περιόδους έκτακτης ανάγκης και άσχημων γεγονότων. H δημιουργία και η παρακολούθηση ενός έργου τέχνης αποτελούν σε αρκετές περιπτώσεις κίνητρο για ανάκαμψη και ελπίδα. Επιπλέον, μία καλλιτεχνική δραστηριότητα μεταφέρει μηνύματα μεταξύ πολιτισμικών απόψεων για την κατανόηση του κινδύνου που κρύβουν ορισμένες ασθένειες ή συμπεριφορές παρέχοντας ταυτόχρονα συμβουλές για βελτίωση και ευημερία.
«Η επαφή με την τέχνη βοηθά στη μείωση του άγχους, το οποίο επηρεάζει την αντίληψη του πόνου. Μας προσφέρει, επίσης, την ευκαιρία να αποδράσουμε κατά κάποιον τρόπο από την ασθένεια, καθώς η προσοχή του ασθενή εστιάζεται στο ερέθισμα και αποσπάται από τον πόνο».
«Για τους ογκολογικούς ασθενείς η ψυχολογία διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Εχει αποδειχτεί ότι η κακή διάθεση σε συνδυασμό με τον πόνο και την κόπωση μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Η θετική στάση απέναντι στη ζωή, η ελπίδα, η αισιοδοξία και η ευτυχία ενισχύουν σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθούν τον ασθενή να αντιμετωπίσει αυτό από το οποίο πάσχει», σημειώνει η κ. Κοκορότσκου. «Η επαφή με την τέχνη βοηθά στη μείωση του άγχους, το οποίο επηρεάζει την αντίληψη του πόνου. Μας προσφέρει, επίσης, την ευκαιρία να αποδράσουμε κατά κάποιον τρόπο από την ασθένεια, καθώς η προσοχή του ασθενή εστιάζεται στο ερέθισμα και αποσπάται από τον πόνο».
Ο κ. Σμυρνάκης συμπληρώνει ότι η βιβλιογραφία υποστηρίζει πολύ αυτή την πρωτοβουλία. «Υπάρχει αρκετή γνώση ότι κάτι τέτοιο έχει ευεργετική επίδραση στους νοσούντες, το υγειονομικό προσωπικό αλλά και σε εμάς. Οπότε, τα αποτελέσματα αυτής της πιλοτικής, ενός μηνός δράσης, είναι σημαντικά επειδή δεν είχε προϋπάρξει στη χώρα μας κάτι αντίστοιχο».
Αν και είναι ακόμα νωρίς να αναφερθούμε στον αντίκτυπο που θα έχει το «Art Break – Διάλειμμα Τέχνης», η έκθεση θα μπορούσε ενδεχομένως να μεταφερθεί στο μέλλον και σε κάποιο άλλο νοσοκομείο ή ιατρικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, ακόμα και της χώρας. «Επειδή έχουμε προετοιμαστεί καλά. Για να “τρέξει” όμως, χρειάζεται υποστήριξη», τονίζει ο καθηγητής. «Μακάρι αυτό το εγχείρημα να δώσει το έναυσμα για να γίνουν ανάλογες δράσεις που δεν θα είναι προσωρινές, αλλά θα έχουν έναν πιο μόνιμο χαρακτήρα».
____________________________________________________________________________
Info
Ενα Διάλειμμα Τέχνης
Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης
1-29 Φεβρουαρίου 2024
Η δράση υλοποιείται με δωρεά από το Κοινωφελές Ιδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Εργου ΚΙΚΠΕ στο πλαίσιο του προγράμματος «Σημεία Στήριξης» που συγχρηματοδοτούν δέκα κοινωφελείς οργανισμοί.
Ωρες Λειτουργίας: Δευτέρα – Τρίτη – Πέμπτη – Παρασκευή 9:00 – 13:00, Τετάρτη 13:00 – 17:00