Η κυβέρνηση με τα δύο νομοσχέδια που κατέθεσε αντιμετωπίζει δύο μεγάλα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των Ελληνίδων και των Ελλήνων. Επιτέλους θα θεσμοθετηθεί η ισότητα στον γάμο και τη γονεϊκότητα και θα μπει στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας μια παρωχημένη και αυταρχική συνταγματική διάταξη, το άρθρο 16. Ελπίζω η κυβέρνηση να βελτιώσει τις επιδόσεις της συνολικά στα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τις «ανησυχητικές εξελίξεις στην Ελλάδα που απειλούν το κράτος δικαίου», όπως μας θύμισε το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Αλλά προς το παρόν ας μείνουμε στα δύο ζητήματα που απασχολούν τώρα τον δημόσιο διάλογο και συνδέονται με τις ατομικές ελευθερίες. Η κυβέρνηση φαίνεται πως έχει αποφασίσει να προχωρήσει, παρά τις λυσσαλέες αντιδράσεις των υπερασπιστών του στάτους κβο, δηλαδή όσων δεν ενοχλούνται καθόλου από τον περιορισμό των δικαιωμάτων και των ελευθεριών παρά μόνο αν αυτός ο περιορισμός τους αφορά.
Επί μισό αιώνα ανεχόμαστε την ύπαρξη ενός συνταγματικού άρθρου χουντικής έμπνευσης (όπως έδειξε ο Νίκος Αλιβιζάτος), που συμπυκνώνει τον αυταρχικό πατερναλισμό της μετεμφυλιακής Ελλάδας, την ιδεολογία του «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια». Ενα θεσμικό απολίθωμα που λατρεύεται σήμερα ως τοτέμ από τα αρτηριοσκληρωτικά ιερατεία της Αριστεράς. Ομολογώ ότι δεν θα ικανοποιηθώ πλήρως αν δεν καταργηθεί το ίδιο το άρθρο, το οποίο αποτελεί ντροπή για ευρωπαϊκή χώρα, για φιλελεύθερη δημοκρατία, για ανοικτή κοινωνία. Αλλά προς το παρόν είμαι ευχαριστημένος που μια κυβέρνηση τολμά να σεβαστεί το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Χαίρομαι γιατί συμφωνούν σ’ αυτό οι κορυφαίοι Ελληνες συνταγματολόγοι αλλά και η πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας.
Οι προϋποθέσεις ίδρυσης ιδιωτικών, μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ ακούγονται εύλογες, αλλά ορισμένες δεν πληρούνται σήμερα, ούτε από τα δημόσια πανεπιστήμια. Για φανταστείτε να ελέγχει η επιτροπή του υπουργείου την ποιότητα των κτιριακών εγκαταστάσεων, τις συνθήκες μέσα στις αίθουσες (καθαριότητα, θέρμανση), την ασφάλεια φοιτητριών/τών, ή τη συμπεριφορά απέναντί τους όσων εργάζονται στα ΑΕΙ (εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό).
Ο υπουργός τόνισε ότι η ενίσχυση του δημόσιου πανεπιστημίου αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα. Μακάρι. Διότι τα ποσά που δίνει διαχρονικά το ελληνικό κράτος για την Παιδεία και την Ερευνα είναι απαράδεκτα χαμηλά. Από εδώ και πέρα θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τα νέα φορολογικά έσοδα αποκλειστικά για τους σκοπούς αυτούς, να φτάσει και να ξεπεράσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, γιατί αυτή είναι η αποδοτικότερη επένδυση που μπορεί να κάνει μια κοινωνία: σε ανθρώπινο κεφάλαιο, σε γνώση και καινοτομία. Τώρα είναι ευκαιρία να υλοποιηθεί, επιτέλους, το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων. Ελπίζω η κυβέρνηση να μην υποχωρήσει, όπως έκαναν στο παρελθόν όσοι δεν τόλμησαν να προχωρήσουν όταν αντιμετώπισαν τις βίαιες αντιδράσεις και φοβήθηκαν το πολιτικό κόστος. Αλλά ελπίζω, κυρίως, η κυβέρνηση να τηρήσει τις υποσχέσεις της απέναντι στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Γιατί αυτό είναι που αφορά την ελληνική κοινωνία.
* Ο κ. Αριστείδης Χατζής είναι καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.