Ο Ηλίας μετράει από μέσα του. Φτάνει στις 10 φέτες γαλοπούλας που του ζήτησε η πελάτισσα και σταματάει. Διπλώνει με γρήγορες κινήσεις το πακέτο και της το δίνει. «Στο δικό μου το πόστο, τα τυριά και τα αλλαντικά, ο κόσμος έχει μειώσει τις ποσότητες που αγοράζει. Ιδια συμπεριφορά όμως έχουν και με τα συσκευασμένα. Αν υπάρχει επιλογή θα διαλέξουν τη μικρότερη συσκευασία. Τα περνάνε όλα από το μικροσκόπιο. Εκτός φυσικά και αν υπάρχει κάτι σε προσφορά. Οποιο προϊόν και αν είναι σε προσφορά, ό,τι και αν είναι η προσφορά, το μόνο σίγουρο είναι πως θα έχει πέραση».
Οι παρατηρήσεις του Ηλία, εργαζομένου σε μεγάλη αλυσίδα σούπερ μάρκετ, συμπίπτουν με τα ευρήματα της έρευνας που δημοσιοποίησε στις αρχές Φεβρουαρίου το Ινστιτούτο Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών. Σύμφωνα με την έρευνα, μόλις το 4% των καταναλωτών δήλωσε ότι δεν έχει λάβει κανένα απολύτως μέτρο για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων, σε αντίθεση με το 55% που δήλωσε ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές του σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου.
«Ο προγραμματισμός για εμάς είναι το παν»
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Λίνας και του συζύγου της που δουλεύουν πολλές ώρες εκτός σπιτιού, οπότε πάντα έχουν μαζί τους τάπερ με φαγητό, αλλά και επιπλέον σνακ για τη μέρα τους, ώστε να μην αγοράζουν απέξω. «Τον τελευταίο χρόνο βρισκόμαστε σε διαδικασία εξωσωματικής, τα έξοδά μας είναι αυξημένα και ο προγραμματισμός για εμάς είναι το παν. Εδώ και χρόνια έχουμε συγκεκριμένο προϋπολογισμό για το σούπερ μάρκετ. 200 με 250 ευρώ. Τους τελευταίους μήνες όμως περιοριζόμαστε αρκετά για να μην το ξεπεράσουμε. Αποφασίσαμε να πηγαίνουμε πιο συχνά, ακόμα και σε εβδομαδιαία βάση ώστε να αγοράζουμε μόνο αυτά που σίγουρα καταναλώνουμε».
Θα πάμε αλλού για χαρτικά, αλλού για απορρυπαντικά και αλλού για αλλαντικά. Δεν θα αγοράσουμε τα καθαριστικά που παίρναμε τόσα χρόνια και που πλέον έχουν αυξηθεί οι τιμές τους, αλλά θα προτιμήσουμε τη μάρκα του εκάστοτε σούπερ μάρκετ που είναι η πιο οικονομική.
Η Νίκη και ο σύζυγός της ανήκουν στο 19% των καταναλωτών που δήλωσε ότι επιλέγουν πλέον μικρότερες συσκευασίες, ενώ όταν έχουν χρόνο επισκέπτονται περισσότερα από ένα καταστήματα. «Θα πάμε αλλού για τα χαρτικά, αλλού για τα απορρυπαντικά και αλλού για τα αλλαντικά. Επίσης, δεν θα αγοράσουμε τα καθαριστικά που παίρναμε τόσα χρόνια και που πλέον έχουν αυξηθεί οι τιμές τους, αλλά θα προτιμήσουμε τη μάρκα του εκάστοτε σούπερ μάρκετ που είναι η πιο οικονομική. Και φυσικά, πάντα κοιτάμε το τι είναι σε προσφορά». Μαζί τους συμφωνεί και το 48% των καταναλωτών που δήλωσαν ότι έχουν αλλάξει μάρκα-επωνυμία στα προϊόντα που αγοράζουν –ο αντίστοιχος αριθμός για τον Ιανουάριο του 2023 ήταν 40%. Το θέμα των πλασματικών προσφορών κατόπιν ανατιμήσεων και οι σχετικές απαγορεύσεις που επέβαλε η κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχουν επηρεάσει προς το παρόν σημαντική μερίδα των καταναλωτών.
«Οποτε βλέπουμε συσκευασίες 1 συν 1 δώρο θα τις προτιμήσουμε και ας μην είναι απαραίτητα της μάρκας που θα θέλαμε να επιλέξουμε»
Ο Γιάννης είναι πατέρας δύο μικρών κοριτσιών. Μαζί με τη σύζυγό του κάνουν μια συνειδητή προσπάθεια να προσέχουν ιδιαιτέρως τη διατροφή των παιδιών τους. «Οταν η μεγάλη μας η κόρη ήταν νήπιο εμφάνισε ορισμένες διατροφικές αλλεργίες. Δεν ήταν κάτι ανησυχητικό, εμείς όμως ως νέοι γονείς είχαμε ταραχθεί. Εκείνη την περίοδο αρχίσαμε για πρώτη φορά να διαβάζουμε τις ετικέτες των τροφίμων, ώστε να έχουμε καλύτερη γνώση του τι καταναλώνουμε. Καταλήξαμε σε ορισμένα brands που είχαμε αποφασίσει ότι είναι πιο ποιοτικά και πως αξίζει, αν και ήταν πιο ακριβά, να τα επιλέγουμε. Πλέον όμως οι τιμές τους έχουν εκτοξευθεί και δυσκολευόμαστε να μείνουμε πιστοί στη λίστα μας».
Ως αντιστάθμισμα, και καθώς δεν έχουν συγκεκριμένο όριο εξόδων ανά μήνα, αποφάσισαν να «εκμεταλλεύονται» τις προσφορές των προϊόντων στα απορρυπαντικά, στα είδη υγιεινής, αλλά και στα τρόφιμα μακράς διάρκειας. «Οποτε βλέπουμε συσκευασίες 1 συν 1 δώρο θα τις προτιμήσουμε και ας μην είναι απαραίτητα της μάρκας που θα θέλαμε να επιλέξουμε. Το ίδιο και αν δούμε μειωμένη τιμή, για παράδειγμα μείον 2 ή 3 ευρώ στα απορρυπαντικά των πλυντηρίων ρούχων ή πιάτων. Εκεί που ακόμα δεν έχουμε κάνει “εκπτώσεις” στις προτιμήσεις μας είναι στα γαλακτοκομικά, τα κρέατα και τα βιολογικά προϊόντα, όπως τα λαχανικά, τα φρούτα και τα αυγά που τα αγοράζουμε κυρίως για τα παιδιά. Ακόμα όμως και σε αυτά έχουμε μειώσει τις ποσότητες που αγοράζουμε και κατ’ επέκταση τις ποσότητες που μαγειρεύουμε».
Τα μέτρα που προτιμάνε οι καταναλωτές
81% μείωση του ΦΠΑ σε βασικά τρόφιμα10% προϊόντα με μόνιμη δέσμευση τιμής6% market pass3% καλάθι του νοικοκυριού
Οσον αφορά το καλάθι του νοικοκυριού, σύμφωνα με την έρευνα του ΙΕΛΚΑ το 61% των συμμετεχόντων το χρησιμοποιεί, ωστόσο καταλαμβάνει την τελευταία θέση σε σχέση με τα μέτρα που θεωρούν οι ίδιοι οι καταναλωτές ότι θα τους βοηθούσαν στην αντιμετώπιση της ακρίβειας –το ποσοστό είναι μόλις 3%. Το κύριο μέτρο που επιθυμούν οι καταναλωτές είναι με διαφορά η μείωση του ΦΠΑ σε βασικά τρόφιμα σε ποσοστό 81%, ενώ ακολουθούν τα προϊόντα με μόνιμη δέσμευση τιμής με 10%. Το μέτρο του market pass συγκεντρώνει ένα ποσοστό της τάξεως 6%.
Ο Παναγιώτης εργάζεται ως οδηγός σε μεγάλο, κεντρικό κατάστημα σούπερ μάρκετ της Αθήνας. Οπως λέει, αν και οι online παραγγελίες σημειώνουν διαρκώς αυξητική τάση, δεν ισχύει το ίδιο για τον αριθμό των προϊόντων που βάζουν στο καλάθι τους –ηλεκτρονικό ή μη. «Δουλεύω 15 χρόνια σε σούπερ μάρκετ. Εχω αλλάξει διάφορα πόστα και έχω προλάβει τις εποχές που βλέπαμε τις οικογένειες να έρχονται για τα ψώνια του μήνα και να γεμίζουν με ευκολία και δύο και τρία καρότσια. Τώρα όταν εμφανίζεται κάποιος με δύο καρότσια στο ταμείο οι άλλοι πελάτες τον κοιτάνε διακριτικά, να δούνε ποιος είναι και τι ψώνισε. Αντίστοιχα, ούτε στις online παραγγελίες θα γεμίσουμε πολλές σακούλες».
«Στις online αγορές κάνω καλύτερη σύγκριση τιμών»
Σύμφωνα με την Convert Group το 2023 η μέση αξία του online καλαθιού σούπερ μάρκετ διαμορφώθηκε στα 80,6 ευρώ ανά παραγγελία, ενώ οι καταναλωτές αγόρασαν κατά μέσο όρο 32,7 προϊόντα, δηλαδή 5% λιγότερα σε σχέση με το 2022. Συνολικά, το 2023 σημειώθηκε αύξηση της τάξεως του 15% στις πωλήσεις των online σούπερ μάρκετ. «Ζω μόνος μου, έχω έναν μισθό αρκετά πάνω από τον βασικό, ωστόσο στο τέλος του μήνα ζορίζομαι. Αρχισα να καταγράφω τα έξοδα μου σε excel. Διαπίστωσα πως ξοδεύω περίπου 150 ευρώ τον μήνα στο σούπερ μάρκετ, ενώ παράλληλα έπαιρνα αρκετές φορές την εβδομάδα μαγειρευτό φαγητό απ’ έξω. Αποφάσισα πως με συνέφερε περισσότερο να μειώσω τα έξοδα του σούπερ μάρκετ, παρά το έτοιμο μαγειρευτό που κάποιες φορές μου βγαίνει πιο οικονομικό από το να αγοράσω τα υλικά και να το φτιάξω μόνος μου».
Το έτοιμο μαγειρευτό φαγητό κάποιες φορές μου βγαίνει πιο οικονομικό από το να αγοράσω τα υλικά και να το φτιάξω μόνος μου.
Ο Τάσος γρήγορα κατάλαβε πως οι επισκέψεις στο σούπερ μάρκετ τον παρέσερναν σε αχρείαστες αγορές, οπότε αποφάσισε να παραγγέλνει online, προκειμένου να έχει καλύτερο έλεγχο. «Βλέπω ποια προϊόντα είναι σε προσφορά, παράλληλα όμως μπορώ να κάνω και πραγματική σύγκριση τιμών, π.χ. ανά λίτρο». Οσες εκπτώσεις και αν κάνουν πάντως οι καταναλωτές, ο Παναγιώτης που πολλές φορές παραδίδει ο ίδιος τα ψώνια στις πόρτες τους, διευκρινίζει πως το πουρμπουάρ παραμένει μια σταθερή αξία. «Συνήθως κυμαίνεται γύρω στα 1-2 ευρώ. Οσο και αν είναι, ξέρουμε πως ο κόσμος στριμώχνεται, οπότε το εκτιμάμε διπλά και τριπλά».