«H κόρη μου πέθανε το 2017, λίγους μήνες μετά τα 25α γενέθλιά της. Στην έκθεση της νεκροψίας ο θάνατός της αποδόθηκε σε κυστική ίνωση των πνευμόνων. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό που τη σκότωσε ήταν μια βακτηριακή λοίμωξη, από τον μικροοργανισμό Burkholderia cepacia που είχε γίνει ανθεκτικός στα αντιβιοτικά. Σήμερα γίνομαι η φωνή της. Αν η Μάλορι ήταν εδώ θα σας έλεγε πόσο σημαντικό είναι να ενημερώσετε τον κόσμο για τη μικροβιακή αντοχή. Οχι με τον τρόπο που το κάνετε, όμως. Πρέπει να βρείτε πιο αποτελεσματικούς τρόπους. Να γίνει η μικροβιακή αντοχή κατανοητή και αναγνωρίσιμη ακριβώς όπως και ο καρκίνος».
Η φωνή της Αμερικανίδας Νταϊάν Σμιθ «ραγίζει» καθώς αφηγείται σε γιατρούς, πανεπιστημιακούς, στελέχη οργανισμών δημόσιας υγείας και δημοσιογράφους, που συμμετέχουμε σε webinar του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), τον συγκλονιστικό αγώνα της κόρης της να κρατηθεί στη ζωή: από την ηλικία των 3 ετών μέχρι τον θάνατό της η Μάλορι νοσηλεύθηκε περισσότερες από 70 φορές –από μερικές εβδομάδες έως αρκετούς μήνες–, υποβλήθηκε σε ποικίλες θεραπείες και μεταμόσχευση πνευμόνων, αλλά το υπερμικρόβιο αποδείχθηκε ανίκητο.
Ο όρος superbugs, υπερμικρόβια, άρχισε να εμφανίζεται στον διεθνή Τύπο το 1985. Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά, οι παθογόνοι μικροοργανισμοί για τους οποίους δεν διατίθεται σχεδόν κανένα δραστικό αντιβιοτικό έχουν πληθύνει επικίνδυνα. Προκαλούν κάθε χρόνο διεθνώς περισσότερους από 700.000 θανάτους. Οι 35.000 είναι μόνο στην Ευρώπη· δηλαδή 100 Ευρωπαίοι χάνουν καθημερινά τη ζωή τους από λοιμώξεις ανθεκτικές στα φάρμακα. Κι όμως, μεγάλο ποσοστό των πολιτών σε όλο τον κόσμο δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει τον μηχανισμό μέσα από τον οποίο αυτή η απειλή για τη δημόσια υγεία γιγαντώνεται. Τα αντιβιοτικά που μας χορηγούνται για τη θεραπεία κάποιας λοίμωξης έχουν σκοπό να σκοτώσουν τα μικρόβια που την προκαλούν. Αλλά δεν σκοτώνουν μόνο αυτά. Εξουδετερώνουν και όσα είναι ευαίσθητα στο συγκεκριμένο αντιβιοτικό, συμπεριλαμβανομένων πολλών «ωφέλιμων μικροβίων», τα οποία χρειάζεται ο οργανισμός μας για την εύρυθμη λειτουργία του.
Από την άλλη πλευρά δεν μπορούν να σκοτώσουν εκείνα που φέρουν τη γενετική πληροφορία η οποία τα καθιστά ανθεκτικά στη δράση του φαρμάκου. Αυτή η πληροφορία μεταδίδεται από όσα επιβιώνουν και σε άλλα μικρόβια και έτσι η ανθεκτικότητα απέναντι στα αντιβιοτικά, δηλαδή η μικροβιακή αντοχή, εξαπλώνεται.
Δεν είναι τυχαία, λοιπόν, η απόφαση του ECDC να διοργανώσει τη διαδικτυακή ημερίδα που πραγματοποιήθηκε χθες. Ο λόγος είναι προφανής: ο ραγδαία επιταχυνόμενος ρυθμός εξάπλωσης της μικροβιακής αντοχής, λόγω της υπερβολικής και λανθασμένης χρήσης των αντιβιοτικών. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τους ανθρώπους. Η απειλή είναι πολύ πιο ευρεία και σοβαρή: αφορά τα ζώα, τα φυτά, το περιβάλλον γενικότερα. Τι πρέπει να γίνει, λοιπόν; Να σχεδιαστούν νέες στρατηγικές επικοινωνίας, να αξιοποιηθούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πλατφόρμες όπως το TikTok, να δοθεί έμφαση σε ιστορίες ασθενών όπως η Μάλορι.
«Τα μικρόβια δεν θα αλλάξουν. Εμείς πρέπει να αλλάξουμε, να σταματήσουμε να κάνουμε τις λάθος επιλογές», όπως είπε ο Μαρκ Μέντελσον, καθηγητής Λοιμωξιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν, ένας από τους ειδικούς που συμμετείχαν στην ενημέρωση.
«Το αφήγημα που χρησιμοποιούμε προφανώς δεν αποδίδει στην κοινή γνώμη. Πρέπει να επαναδιατυπώσουμε το πρόβλημα. Μιλάμε για “πόλεμο με τα υπερμικρόβια”, ενώ θα έπρεπε να μιλάμε για… ειρήνη. Ειρήνη με τον ίδιο μας τον εαυτό. Τρισεκατομμύρια μικρόβια ζουν στο σώμα μας και επηρεάζουν άμεσα την κατάσταση της υγείας μας. Στο χέρι μας είναι αυτή η συμβίωση να γίνει αρμονική…».