Τέλος στις «ξαπλωτές πολυκατοικίες» στην Αμοργό έβαλε το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το ΣτΕ έκανε δεκτή προσφυγή και ακύρωσε απόφαση του υφυπουργού Περιβάλλοντος Νίκου Ταγαρά, με την οποία το ύψος του κτιρίου έπρεπε να μετρηθεί με βάση τις διατάξεις του οικοδομικού κανονισμού και όχι με το ειδικό πλαίσιο που ισχύει για την Αμοργό. Η απόφαση κλείνει ένα «παράθυρο» υπέρβασης της δόμησης σε νησιά που προστατεύονται από ειδικά διατάγματα. Περαιτέρω, εκθέτει για ακόμα μια φορά τον τρόπο που κινείται τα τελευταία πέντε χρόνια το υπουργείο Περιβάλλοντος και το Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΚΕΣΥΠΟΘΑ), με αμφιλεγόμενες ερμηνείες της νομοθεσίας.
Η απόφαση του Ε΄ τμήματος (αρ. 860/2024) του ΣτΕ έρχεται ύστερα από προσφυγή των Δήμων Αμοργού και Νάξου (έδρα της πολεοδομίας που εξυπηρετεί την Αμοργό). Το ζήτημα στο οποίο συγκρούονται οι δύο πλευρές αφορά το πώς μετριέται τελικά το ανώτατο επιτρεπόμενο ύψος ενός κτιρίου, που στην Αμοργό (λόγω ειδικού προεδρικού διατάγματος, που ισχύει από το 2003) είναι 8,5 μέτρα: οι δήμοι υποστηρίζουν ότι αυτό επί δύο δεκαετίες μετριέται σε προβολή στην όψη του κτιρίου, ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος υποστηρίζει ότι αυτό μετριέται σε κάθε σημείο της τομής του κτιρίου με το φυσικό έδαφος (κάτι που εμμέσως μπορεί να οδηγήσει σε ένα υψηλότερο κτίριο, ιδίως σε σημεία με μεγάλη κλίση, αυτό που οι δήμοι ονόμασαν «ξαπλωτές πολυκατοικίες»).
Η συγκεκριμένη υπόθεση ξεκίνησε το 2018 με την προσφυγή δύο πολιτών κατά οικοδομικής άδειας δύο κτιρίων με υπόγειο στην περιοχή Ξυλοκερατίδι Καταπόλων.
Η υπόθεση έφθασε μέχρι το Εφετείο Πειραιά που δικαίωσε τους προσφεύγοντες και ακύρωσε τις άδειες. Και ενώ η υπόθεση φαινόταν να έχει λήξει, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς επανέφερε το 2022 το θέμα στο Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΚΕΣΥΠΟΘΑ). Αγνοώντας τη δικαστική απόφαση, το ΚΕΣΥΠΟΘΑ γνωμοδότησε υπέρ των ιδιοκτητών και ο κ. Ταγαράς με απόφασή του έκρινε ότι το ύψος των κτιρίων πρέπει να μετριέται με βάση τον οικοδομικό κανονισμό, δηλαδή σε κάθε σημείο της τομής του κτιρίου με το έδαφος.
Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε ότι η απόφαση αυτή ήταν αντισυνταγματική. «Ναι μεν, η κατασκευή κλιμακωτών κτιρίων μπορεί, από αρχιτεκτονική άποψη, να είναι ενδεδειγμένη, ιδίως σε περιοχές με ειδικό καθεστώς προστασίας, αποκλειστικό, όμως, τρόπο της κλιμάκωσης αυτής δεν αποτελεί η κατασκευή των κτιρίων με βάση πολλαπλές αφετηρίες μέτρησης υψών, οι οποίες οδηγούν σε μεγαλύτερο τελικό ύψος. Περαιτέρω, σε εδάφη με έντονη κλίση (άνω του 25%), η κατ’ εφαρμογήν των γενικών διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού μέτρηση του ύψους του κτιρίου σε κάθε σημείο του περιγράμματός του θα είχε ως συνέπεια την ανοικοδόμηση κλιμακωτών κτιριακών όγκων με μέγιστο ύψος, το οποίο θα μπορούσε να υπερβαίνει τα 8,5 μέτρα, με αποτέλεσμα την ανέγερση υψηλών, πολυώροφων κατ’ ουσίαν, κτισμάτων και την ανεπίτρεπτη από το Σύνταγμα επιδείνωση του οικιστικού περιβάλλοντος», αναφέρει η απόφαση του ΣτΕ.
Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο σημειώνει τις επιπτώσεις που έχει η απόφαση του ΥΠΕΝ στα μικρά νησιά. «Η εφαρμογή της ερμηνείας (σ.σ. του ΥΠΕΝ) θα έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις στον τρόπο δόμησης των παραδοσιακών οικισμών των Κυκλάδων, οι οποίοι ευρίσκονται σε ζώνες με έντονες κλίσεις, αλλοιώνοντας ουσιαστικά τη φυσιογνωμία και την ογκομετρική τους οργάνωση, στοιχεία τα οποία αποτελούν βασικά συστατικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που προστατεύεται από το Σύνταγμα», αναφέρει το δικαστήριο.