Ηλιάνα Μάγρα
Ακούστε το άρθρο
Πάρος, εν όψει Πάσχα. Λίγα 24ωρα προτού το νησί αρχίσει να υποδέχεται χιλιάδες επισκέπτες για τις πασχαλινές διακοπές, η «Κ» καταγράφει τις προετοιμασίες για το άνοιγμα της σεζόν, αλλά και τις ανησυχίες των ντόπιων για τις «αντοχές» του. Το τρίτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων δεν βρίσκεται αντιμέτωπο μόνο με την υπερδόμηση. Πρέπει να αποκρούσει και τον υπερτουρισμό με όλες του τις επιπτώσεις.
Το περασμένο Πάσχα, στην Πάρο έφτασαν περίπου 40.000 επισκέπτες. Φέτος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί κατά 10-15%.
«Η Νάουσα κρατά τα ηνία στη διασκέδαση. Στο Μικρό Λιμάνι τέτοιες μέρες δεν υπάρχει σπιθαμή χωρίς τραπέζι, δεν χωράς καν να περάσεις», αναφέρει στην «Κ» ο Ηλίας Πετράκης, κάτοικος της Πάρου και επιχειρηματίας του τουρισμού. «Η αδελφή μου σκεφτόταν να φύγει την περίοδο του Πάσχα από το νησί, γιατί, όπως είπε, δεν αντέχει να ζήσει και φέτος τα ίδια. Μένει στο Μικρό Λιμανάκι κι έχει ένα παιδί 2,5 χρόνων. Δεν είναι εύκολο», προσθέτει.
Και στην άλλη πλευρά του νησιού, όταν το πλοίο φτάνει στο λιμάνι της Παροικιάς, η κατάσταση γίνεται δύσκολη για όσους κυκλοφορούν με αυτοκίνητο.
«Στον περιφερειακό της Παροικιάς γίνεται το “έλα να δεις”. Είναι ένα σημείο το οποίο χρησιμοποιούν όλοι όσοι έρχονται από τα νότια ή τα βόρεια του νησιού. Οταν φτάνουν τα πλοία, τα αυτοκίνητα υποχρεωτικά βγαίνουν σε αυτό το σημείο, με αποτέλεσμα όσοι έρχονται από τη Νάουσα να μην μπορούν να στρίψουν νότια και όσοι έρχονται από τα νότια να μην μπορούν να στρίψουν προς το λιμάνι. Μπλοκάρουν τα πάντα», περιγράφει ο κ. Πετράκης, ο οποίος ανήκει στην Κίνηση Πολιτών Πάρου.
Απέραντο εργοτάξιο
Ο ίδιος έχει μία ενοικιαζόμενη βίλα στην περιοχή της Αγίας Ειρήνης. Οπως όλοι οι επιχειρηματίες, έτσι κι εκείνος τους τελευταίους μήνες έκανε όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες για να υποδεχθεί τους πρώτους επισκέπτες που θα φτάσουν στην Πάρο το Πάσχα. Το νησί ήταν ένα απέραντο εργοτάξιο όλο τον τελευταίο καιρό, περιγράφει. Ακόμη κι αυτό, βέβαια, είχε τις συνέπειές του.
«Ολες αυτές οι προετοιμασίες των καταστημάτων και των οικοδομήσεων – ανακαινίσεων, μεταφράζονται σε πάρα πολλά μπάζα και πάρα πολλά σκουπίδια, τα οποία είναι αδύνατο να διαχειριστεί ο δήμος. Από την άλλη, ενώ υπήρχε οδηγία για την εναπόθεση των απορριμμάτων σε συγκεκριμένα σημεία, οι περισσότεροι, προκειμένου να μην οδηγήσουν λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, τα πέταξαν δίπλα στους κάδους, με αποτέλεσμα τα σκουπίδια να έχουν ήδη σχηματίσει λόφους σε διάφορα σημεία του νησιού».
Το δημοτικό συμβούλιο της Πάρου πήρε την απόφαση να αναθέσει σε εργολάβο την αποκομιδή των απορριμμάτων από οικισμούς και παραλίες για τους τρεις κρίσιμους μήνες του καλοκαιριού.
Το θέμα της καθαριότητας, πάντως, έχει τεθεί ως μία από τις βασικές προτεραιότητες της νέας δημοτικής αρχής του νησιού, ειδικά σε περιόδους όπως το Πάσχα και το καλοκαίρι, που τα απορρίμματα πολλαπλασιάζονται λόγω της αύξησης των επισκεπτών. Πριν από 15 μέρες, το δημοτικό συμβούλιο της Πάρου πήρε την απόφαση να αναθέσει σε εργολάβο την αποκομιδή των απορριμμάτων από οικισμούς και παραλίες για τους τρεις κρίσιμους μήνες του καλοκαιριού. Επιπλέον, ύστερα από αίτημα της δημοτικής αρχής εγκρίθηκε η πρόσληψη 50 εργαζομένων σε ανταποδοτικές υπηρεσίες καθαριότητας, με οκτάμηνη διάρκεια.
«Ηδη εργάζονται 60 στελέχη στον τομέα της καθαριότητας, οπότε με τις 50 νέες προσλήψεις πιστεύουμε ότι θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις αυξημένες ανάγκες που θα προκύψουν», τονίζει στην «Κ» ο δήμαρχος Πάρου Κώστας Μπιζάς, ενώ αναφέρεται και σε άλλο ένα μεγάλο πρόβλημα του νησιού, αυτό της έλλειψης πάρκινγκ.
«Προσπαθούμε να καθαρίσουμε τους χώρους που ήδη διαθέτει ο δήμος και παράλληλα βρισκόμαστε στη διαδικασία να δημοσιεύσουμε διαγωνισμό για νέα πάρκινγκ, ώστε να μπορούν να εξυπηρετηθούν τα χιλιάδες οχήματα που φτάνουν στο νησί μας».
Δυσκολίες στη διαχείριση της καθημερινότητας
Το περασμένο Πάσχα, στην Πάρο έφτασαν περίπου 40.000 επισκέπτες. Φέτος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί κατά 10-15%.
«Υπάρχουν σημάδια υπερτουρισμού. Οι κάτοικοι και οι επιχειρηματίες στενάζουν και αντεπεξέρχονται οριακά, καθώς το νησί τέτοιες περιόδους αντιμετωπίζει αρκετές δυσκολίες στη διαχείριση της καθημερινότητας. Αυτό μας βάζει σε σκέψεις να ξαναδούμε τη φέρουσα ικανότητα της Πάρου, με αφορμή και το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο που καταρτίζεται αυτό το διάστημα, ώστε να μπορέσουμε να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα για τα επόμενα χρόνια στο νησί μας», αναφέρει ο κ. Μπιζάς, ο οποίος στέκεται στο θέμα της άναρχης δόμησης.
Εάν καταστραφούν οι Κυκλάδες, θα χάσει συνολικά η Ελλάδα και κατά συνέπεια ο τουρισμός μας.
«Είναι ορατός ο κίνδυνος, με την τόση μεγάλη δόμηση που παρατηρείται, η Πάρος τα επόμενα χρόνια να παρουσιάσει έντονα προβλήματα στη διαχείριση όλου αυτού του τουριστικού ρεύματος. Δεν θέλουμε να μετατραπούμε σε ένα τουριστικό mall. Θέλουμε να ζούμε σε ένα νησί που οι κάτοικοί του θα είναι ευχαριστημένοι και θα απολαμβάνουν υπηρεσίες όλο τον χρόνο», λέει ο δήμαρχος Πάρου, τονίζοντας παράλληλα το διακύβευμα.
«Η Πάρος όπως και όλες οι Κυκλάδες είναι τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και προορισμοί τους οποίους πρέπει να διαφυλάξουμε. Θα πρέπει να υπάρξουν όρια στη δόμηση, ώστε να προστατευτούν. Γιατί αυτό είναι που “πουλάμε” στο διά ταύτα και αυτό που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες. Εάν καταστραφούν οι Κυκλάδες, θα χάσει συνολικά η Ελλάδα και κατά συνέπεια ο τουρισμός μας».
Το βαρύ φορτίο του τοπικού πολεοδομικού γραφείου
Ηδη, στην Πάρο λειτουργεί από πέρυσι ένα πολεοδομικό γραφείο το οποίο, αν και υποστελεχωμένο, σηκώνει ένα βαρύ «φορτίο».
«Υπάρχει αυξημένη ζήτηση για έκδοση νέων αδειών. Κατατίθενται καθημερινά αιτήσεις που αφορούν επενδύσεις μέσω ΕΣΠΑ ή επενδύσεις ιδιωτών που θέλουν να κατασκευάσουν είτε μία κατοικία είτε ένα τουριστικό κατάλυμα. Ομως, είναι απαραίτητο να τεθούν όρια για το πού θα πρέπει να γίνουν οι επεκτάσεις οικισμών. Υπάρχουν περιοχές που ακόμη και σήμερα δεν έχουν βιολογικό καθαρισμό. Θα πρέπει να χωροθετηθούν αυτά τα σημεία ή κάποιες άλλες υποδομές που έχει ανάγκη να υλοποιήσει το νησί», τονίζει ο κ. Μπιζάς.
Για τον δήμαρχο της Πάρου, ένα άλλο μεγάλο ζήτημα αποτελεί και η επέκταση του διαδρόμου του νέου αεροδρομίου από 1.400 σε 1.800 μέτρα, που αναμένεται να πολλαπλασιάσει μετά από δυο ή τρία χρόνια τις αφίξεις των επισκεπτών στο νησί, με απευθείας πτήσεις από το εξωτερικό.
«Εμείς θέλουμε το αεροδρόμιο για να διευρύνουμε την τουριστική μας περίοδο. Δεν μπορούμε να δεχτούμε περισσότερο κόσμο το Πάσχα ή τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Ομως, το νησί θα μπορούσε να ξεκινάει να δουλεύει από τον Απρίλιο και να φτάνει μέχρι τον Νοέμβριο, κάτι που δυστυχώς δεν γίνεται τώρα».
«Θα πηγαινοέρχονται μόνο με κότερα;»
Τα θέματα της υπερδόμησης και του υπερτουρισμού, καθώς και της προοπτικής να στραφούν οι κάτοικοι του νησιού σε άλλους πιθανούς πόρους, όπως στην παραγωγή, συζητήθηκαν πρόσφατα σε μια εκδήλωση που διοργάνωσε ο «Αρχίλοχος», ο πολιτιστικός σύλλογος που πέρυσι πρωτοστάτησε στο κίνημα υπέρ των ελεύθερων παραλιών. Σήμερα, το μέτρο στη δόμηση αποτελεί βασικό αίτημα της πλειονότητας του νησιού, μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί τα επόμενα χρόνια ο τουρισμός.
«Δεν γίνεται να συνεχίζουμε το χτίσιμο και, μέσα σε μία κατάσταση που είναι ήδη αβίωτη, να επιβαρύνεται το νησί με νέες στρατηγικές επενδύσεις, όπως αυτή στο Μοναστήρι. Σχεδιάζεται ένας οικισμός στο τέλος ενός δρόμου που δεν εξυπηρετεί τους επισκέπτες. Δεν μπορώ να καταλάβω τι σκέφτονται: ότι οι άνθρωποι θα πηγαινοέρχονται μόνο με κότερα; Γιατί στο σημείο εκείνο δεν υπάρχει περιθώριο να ανοίξουν άλλοι δρόμοι», αναφέρει ο Ηλίας Πετράκης. Και καταλήγει: «Εάν δεν κάνουμε κάτι, το προϊόν μας θα υποβαθμίζεται συνεχώς και στο τέλος θα μείνουμε μόνο με τα κτίρια, χωρίς υποδομές και χωρίς επισκέπτες».
«Είμαστε εκπαιδευτικοί και μας αντιμετωπίζουν σαν να είμαστε σκουπίδια»
Οταν είδε ότι την είχαν προσλάβει στη Μύκονο, η πρώτη της σκέψη δεν ήταν ο ήλιος και η θάλασσα. Δεν ήταν οι άνεμοι με τους οποίους το νησί είναι συνώνυμο. Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε ήταν το σπίτι. «Το μόνο μας άγχος με το νησί είναι η στέγαση», δηλώνει στην «Κ» η 29χρονη αναπληρώτρια δασκάλα ειδικής αγωγής. «Οταν είδα ότι θα είμαι στη Μύκονο έκλαιγα», λέει, «έλεγα “πώς θα τα βγάλω πέρα;”»
Η 29χρονη πρέπει να φύγει από το σπίτι που νοικιάζει την 1η Μαΐου. «Το σπίτι το βρήκα τυχαία από Airbnb. Χαριστικά μου το έδωσε η ιδιοκτήτρια γιατί καταλαβαίνει τι περνάμε ως εκπαιδευτικοί, λέγοντάς μου εξ αρχής ότι θα πρέπει να φύγω τότε. Το δέχτηκα, γιατί οι περισσότεροι πρέπει να βγουν από τα σπίτια τους πριν από το Πάσχα», τονίζει.
Η κατάσταση με τη στέγαση των εκπαιδευτικών είναι πολύ δύσκολη, αναφέρει, σημειώνοντας ότι όσοι νοικιάζουν τα σπίτια τους μέχρι τέλη Ιουνίου –όταν τελειώνει η σχολική χρονιά και το νησί έχει ήδη γεμίσει με το προσωπικό των τουριστικών επιχειρήσεων, και τουρίστες– ζητούν «εξωφρενικά ποσά για τον μισθό ενός εκπαιδευτικού. Μόνο έναν εκπαιδευτικό έχω γνωρίσει σε όλο το νησί που να έχει συμβόλαιο για το σπίτι», δηλώνει.
Σε εκείνη, οι ιδιοκτήτες έχουν πει ότι μπορεί να μείνει στο σπίτι και μετά το Πάσχα, με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχουν κάποια κράτηση. Κάθε μέρα μπαίνει στο Airbnb, ελέγχοντας αν το σπίτι κλείστηκε. «Μου δημιουργεί τρομερή αβεβαιότητα και άγχος», εξηγεί. «Σκέφτομαι ότι αν δεν βρεθεί κάποιο σπίτι να μείνω, μπορεί να χρειαστεί να πάρω άδεια, την οποία εμείς οι αναπληρωτές δεν πληρωνόμαστε, γιατί αν δεν έχεις κάπου να μείνεις, δεν μπορείς να πληρώσεις ξενοδοχείο στη Μύκονο».
Προς το παρόν μένει στη Χώρα και για να πάει στη δουλειά της, παίρνει το σχολικό λεωφορείο. Καθώς όμως ο μισθός της δεν
της αφήνει το περιθώριο να έχει αυτοκίνητο, αν βρει να μείνει κάπου πιο μακριά τον Μάιο και τον Ιούνιο, δεν ξέρει πώς θα μετακινείται. «Ο δήμος μας έδωσε 80 ευρώ τον μήνα, από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Νοέμβριο. Τους κατανοώ και τους ιδιοκτήτες, αλλά θα έπρεπε ο δήμος να κάνει κάτι παραπάνω για αυτό το θέμα. Για όλους τους άλλους υπάρχει μέριμνα στα νησιά, οι εκπαιδευτικοί είναι τελευταίοι», τονίζει. «Είμαστε εκπαιδευτικοί και μας αντιμετωπίζουν σαν να είμαστε σκουπίδια», δηλώνει, συμπληρώνοντας πως έχει τύχει να αμφισβητήσει ιδιοκτήτης το αν ήταν δασκάλα ή όχι, ζητώντας της αποδεικτικά στοιχεία. «Εχω εργαστεί και σε άλλα νησιά», σημειώνει, «αλλά τέτοια αντιμετώπιση είδα πρώτη φορά».
«Σε Σύρο, Τήνο και Μύκονο η κατάσταση είναι αρκετά δύσκολη»
Εκπρόσωπος του Συλλόγου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σύρου, Τήνου, και Μυκόνου λέει ότι η κατάσταση και στα τρία νησιά είναι αρκετά δύσκολη, τόσο όσον αφορά την εύρεση σπιτιού, όσο και τις τιμές των ενοικίων. «Στη Μύκονο ειδικά οι ιδιοκτήτες θέλουν οι εκπαιδευτικοί να φύγουν πριν από το τέλος της σχολικής χρονιάς. Είναι πολύ δύσκολο για έναν εκπαιδευτικό να νοικιάσει ένα σπίτι για 12 μήνες», τονίζει,
λέγοντας πως ακόμα και αν θέλει να το κρατήσει και για την επόμενη χρονιά το σπίτι, δεν το δίνουν οι ιδιοκτήτες. Μεσολαβεί η καλοκαιρινή σεζόν.
«Γίνεται μια καταγραφή για να δούμε ποιοι είναι οι εκπαιδευτικοί που πρέπει να αποχωρήσουν από τα σπίτια τους, και πότε, για να φιλοξενηθούν από εμάς», λέει στην «Κ» η Μαρσούλα Χανιώτη, αντιδήμαρχος Παιδείας του Δήμου Μυκόνου. Το μακροπρόθεσμο πλάνο τους είναι να φτιάξουν κατοικίες μόνο για τους εκπαιδευτικούς. Αλλά προς το παρόν, ο δήμος έχει νοικιάσει ένα κτίριο όπου μένουν εκπαιδευτικοί, και έχουν γίνει «κινήσεις», όπως λέει η κ. Χανιώτη, να νοικιάσουν επιπλέον καταλύματα για εκπαιδευτικούς που θα μπορέσουν μέχρι να τελειώσει το έτος να φιλοξενηθούν εκεί με έξοδα του δήμου. «Βλ
έπω ότι έχουν ανοίξει οι άνθρωποι τα σπίτια τους. Δεν νομίζω ότι το πρόβλημα φέτος είναι όσο μεγάλο ήταν πέρυσι. Η γνήσια Μύκονος είναι αυτή που άνοιξε τα σπίτια της», τονίζει.
Το πρόβλημα της στέγασης δεν το αντιμετωπίζουν μόνο εκπαιδευτικοί, αλλά και άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι που εργάζονται στη Μύκονο, αναφέρει η κ. Χανιώτη. «Ερχονται 30.000 άτομα προσωπικό για να δουλέψουν σε επιχειρήσεις της Μυκόνου για σεζόν – σερβιτόροι, υπάλληλοι σε μαγαζιά, διευθυντές. Αυτοί οι άνθρωποι κάπου πρέπει να μείνουν», υπογραμμίζει η ίδια.
Μία εξ αυτών είναι η 29χρονη Πωλίνα Αποστολίδου (φωτό), η οποία έφυγε πριν από λίγες μέρες για τη Μύκονο, όπου θα εργαστεί για τρίτη συνεχόμενη σεζόν σε ένα μαγαζί οπτικών. «Γενικά υπάρχει δυσκολία με το θέμα της διαμονής στο νησί», δηλώνει στην «Κ». Για τη διαμονή των περισσότερων υπαλλήλων φροντίζουν οι εργοδότες τους, εξηγεί, τονίζοντας πως οι συνθήκες ποικίλλουν. «Πολλοί που εργάζονται στην εστίαση μένουν σε ξενοδοχεία, κοιμούνται σε κουκέτες πάνω κάτω. Κάποιες επιχειρήσεις δίνουν αξιοπρεπή σπίτια, σε άλλα οι εγκαταστάσεις είναι άθλιες. Βάζουν περισσότερα άτομα μέσα από όσα θα έπρεπε», αναφέρει.
Η ίδια έχει υπάρξει τυχερή. Τον πρώτο χρόνο, έμεινε μαζί με άλλα δύο άτομα σε ένα σπίτι που έκλεισε ο εργοδότης της στον Πλατύ Γιαλό. Από πέρυσι, νοικιάζει με το αγόρι της, ο οποίος εργάζεται ως μπάρμαν στο νησί, ένα σπίτι στο Μαράθι,από τέλη Απρίλη μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου. Το βρήκαν από έναν φίλο που ασχολείται με τις ενοικιάσεις καταλυμάτων στη Μύκονο, και το περιγράφει ως «αξιοπρεπέστατο». «Είναι 30 τ.μ.», λέει η κ. Αποστολίδου, και για το 6μηνο πληρώνουν 7.000 ευρώ, με ένα μέρος του ποσού να καλύπτεται από τους εργοδότες τους.
Πέρα από τις υψηλές τιμές, η καθημερινότητα στη Μύκονο είναι δύσκολη. «Εχει πάρα πολύ κόσμο, πράγμα που δυσκολεύει και τις μετακινήσεις, από το πρωί μέχρι το βράδυ οπλίζεσαι με υπομονή», τονίζει. Δεν το αφήνει όμως το νησί. «Εχει τρομερή αύρα η Μύκονος», δηλώνει στην «Κ» η κ. Αποστολίδου. «Είναι υπέροχο νησί».