«Το νέο πολεοδομικό της Πάρου βάζει όρια στην ασυδοσία κάποιων μεγάλων»

Εδώ και λίγες μέρες στην Πάρο βρίσκεται σε εξέλιξη μία διαβούλευση για το μέλλον του νησιού. Τοπικοί σύλλογοι και φορείς έχουν κληθεί από τον δήμο να καταθέσουν μέχρι τα μέσα Μαρτίου τις προτάσεις τους γύρω από τη μελέτη που αφορά το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΤΠΣ) της Πάρου και το οποίο αναμένεται να καθορίσει την «τύχη» της για τις επόμενες δεκαετίες.

«Από το 2012 υπάρχει ένα Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, το οποίο σήμερα αναθεωρείται και γίνεται τοπικό. Θα αφορά κατά βάση τη χωροταξική ανάπτυξη του νησιού και την οργάνωση χρήσεων γης», λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Πάρου Κώστας Μπιζάς, δίνοντας μία πρώτη εικόνα του νέου σχεδίου. Αντικείμενό του είναι να φέρει στο νησί των Κυκλάδων την πολυπόθητη ισορροπία ανάμεσα στον τουρισμό και το περιβάλλον. 

Στην πρώτη συνάντηση που έγινε πριν από λίγες μέρες στο δημαρχείο της Πάρου μεταξύ της διοίκησης του δήμου, των τοπικών φορέων και της ομάδας που έχει αναλάβει την εκπόνηση της μελέτης, «μπήκαν» στο τραπέζι όλα τα ζητήματα τα οποία τα τελευταία χρόνια έχουν απασχολήσει έντονα τους κατοίκους του νησιού. 

«Συζητήσαμε για τις πιέσεις που δεχόμαστε. Τονίσαμε τα προβλήματα που δημιουργούνται από τον υπερτουρισμό, όπως τα συγκοινωνιακά ζητήματα, το θέμα της καθαριότητας, την έλλειψη των υδάτινων πόρων. Αυτό που ζητάμε είναι μέσω της χωροταξικής ανάπτυξης να μπουν κάποιοι φραγμοί, ώστε να μπορέσει η Πάρος να είναι βιώσιμη τα επόμενα χρόνια», επισημαίνει ο δήμαρχος του νησιού. «Αυτό σημαίνει να μπορούμε να ζούμε σε έναν τόπο ανθρώπινο και να προσφέρουμε τη φιλοξενία στους επισκέπτες μας. Να έρχονται στο νησί μας και να περνάνε όμορφα». 

Στόχος είναι το νέο σχέδιο να φέρει στο νησί των Κυκλάδων την πολυπόθητη ισορροπία ανάμεσα στον τουρισμό και το περιβάλλον.

Τη δεκαετία του ’50, όπως θυμίζει ο ίδιος, η Πάρος ήταν ένα άγονος τόπος που ανάγκαζε τους κατοίκους της να φεύγουν μακριά. Ο τουρισμός ήρθε τη δεκαετία του ’70 και μαζί του ξεκίνησε και η ανάπτυξη. Σήμερα, μισό αιώνα μετά, ο τουρισμός για το νησί είναι «ευλογία και κατάρα μαζί».

«Κάποιοι από τους “μεγάλους” που έρχονται στην Πάρο για να κάνουν τεράστιες επενδύσεις λειτουργούν ασύδοτα και δημιουργούν προβλήματα τα οποία θα είναι ανεπανόρθωτα. Πρέπει μέσα από αυτή τη μελέτη να τεθούν τα όρια, ώστε να αποφευχθεί η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος», επισημαίνει. 

Αυτό που έλεγαν κάποιοι ότι αν φτιάξουμε ένα καινούργιο χωριό θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, δεν «παίζει» πια στα νησιά μας. 

Τη μελέτη που εντάσσεται στο ευρύτερο πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» για χρηματοδότηση πολεοδομικών μελετών μείζονος σημασίας στη χώρα μας, έχει αναλάβει να εκπονήσει η σύμπραξη των εταιρειών «Σαμαράς και Συνεργάτες Α.Ε. Σύμβουλοι Μηχανικοί» και «Ρόϊκος Σύμβουλοι Μηχανικοί», έχοντας κερδίσει τον περασμένο Σεπτέμβριο τον διαγωνισμό που είχε προκηρύξει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος.

«Ο σχεδιασμός αυτός θα καθορίσει την ανάπτυξη του νησιού για τα επόμενα 20-30 χρόνια. Η σημασία του εγχειρήματος είναι πάρα πολύ μεγάλη, επομένως νιώθουμε και το αντίστοιχο βάρος της ευθύνης», τονίζει στην «Κ» ο Δημήτρης Σαμαράς, διευθύνων σύμβουλος του ομώνυμου γραφείου. «Οτιδήποτε εγκριθεί και προβλεφθεί σε αυτή τη μελέτη, θα χαρακτηρίσει το νησί για όλα αυτά τα χρόνια. Ο,τι δεν προβλέψει αυτός ο σχεδιασμός, δεν θα μπορέσει να υλοποιηθεί σε αυτό το διάστημα», ξεκαθαρίζει. 

Νέες χρήσεις γης και επέκταση οικισμών

Η μελέτη θα επιχειρήσει να αλλάξει το μοντέλο της «μονοκαλλιέργειας» του τουρισμού και να λειτουργήσει συνδυαστικά με την προστασία του ιδιαίτερου φυσικού τοπίου, των διαθέσιμων πολιτιστικών πόρων και αρχαιολογικών δεδομένων του νησιού. Ενα από τα βασικά αντικείμενά της θα είναι ο χωροταξικός σχεδιασμός και η ρύθμιση της εκτός σχεδίου δόμησης: θα δοθούν νέες χρήσεις γης, θα μελετηθεί η δυνατότητα επέκτασης των οικισμών και θα προκύψουν νέοι όροι δόμησης στο νησί. 

«Πού οικοδομείς, τι οικοδομείς, ποιες χρήσεις επιτρέπονται παράκτια, ποιες πάνω στο βουνό, ποιες είναι οι περιοχές προστασίας στις οποίες δεν επιτρέπεται η οικοδόμηση. Προτεραιότητα είναι να δώσουμε βαρύτητα στην προστασία του ιδιαίτερου φυσικού τοπίου του νησιού μας ώστε να μην αλλοιωθεί περισσότερο η φυσιογνωμία του», εξηγεί ο κ. Μπιζάς.

«Με βάση τη μελέτη, θα προκύψει σε ποια σημεία του χάρτη μία περιοχή θα ορίζεται ως τουριστική, ως περιοχή κατοικιών, ως βιομηχανική ή ως αγροτική», διευκρινίζει από την πλευρά του ο κ. Σαμαράς. «Δεν θα ανατρέψουμε τα πάντα, αλλά σίγουρα στο Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο θα αλλάξουμε κάποιες από τις υφιστάμενες χρήσεις στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης προστασίας του νησιού», προσθέτει.

Ο σχεδιασμός αυτός θα καθορίσει την ανάπτυξη του νησιού για τα επόμενα 20-30 χρόνια. Η σημασία του εγχειρήματος είναι πάρα πολύ μεγάλη, επομένως νιώθουμε και το αντίστοιχο βάρος της ευθύνης.

Τα έξι σημαντικά ζητήματα που θα αξιολογήσει η ομάδα μελέτης

Κατά τη συνάντηση που έγινε στο δημαρχείο, η ομάδα των μελετητών παρουσίασε τα έξι σημαντικά ζητήματα του νησιού που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η μελέτη:

1. Την προστασία και ανάδειξη του φυσικού, πολιτιστικού και οικιστικού περιβάλλοντος.
2. Την κυκλοφοριακή οργάνωση οικισμών (περιφερειακές οδοί, χώροι στάθμευσης κ.λπ.) με έμφαση στην Παροικιά και τη Νάουσα.
3. Την ιεράρχηση του οδικού δικτύου του νησιού (εθνικό, επαρχιακό και τοπικό δίκτυο).
4. Τον νέο επιβατικό και εμπορικό λιμένα.
5. Τις εγκαταστάσεις οργανωμένων Μονάδων ΑΠΕ (ανεμογεννήτριες).
6. Τις ανάγκες σε κοινωνικό εξοπλισμό και δίκτυα τεχνικών υποδομών.

Να διευρυνθεί η τουριστική περίοδος

Στη μελέτη θα εμπεριέχεται και η φέρουσα ικανότητα του νησιού, ώστε να βρεθούν οι κατάλληλες λύσεις για την αντιμετώπιση του υπερτουρισμού μέσα στους καλοκαιρινούς μήνες. 

«Το νησί δεν μπορεί να αντέξει μαζικό τουρισμό. Η θερινή περίοδος έχει ζητήματα ακρίβειας, αλλά και δύσκολες συνθήκες με διαχρονικά προβλήματα, όπως το υποστελεχωμένο κέντρο υγείας. Επίσης, αυτήν την περίοδο κατασκευάζεται το νέο αεροδρόμιο που σημαίνει ότι θα επεκταθεί ο χώρος και θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο ο τουρισμός», λέει ο κ. Μπιζάς και προσθέτει: «Το ζητούμενο για εμάς είναι να διευρυνθεί η τουριστική περίοδος στους 6 έως 8 μήνες αντί για τέσσερις που είναι σήμερα, ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τις ροές των επισκεπτών».

Το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο καλείται επίσης να αντιμετωπίσει θέματα υποδομών της Πάρου, κυκλοφοριακά ζητήματα, θέματα ύδρευσης, διαχείρισης απορριμμάτων και αξιοποίησης νέων τεχνολογιών. Επίσης λύσεις θα αναζητηθούν για ζητήματα που αφορούν τη γεωργική παραγωγή και άλλες πηγές οικονομίας, τις βιομηχανικές ανεμογεννήτριες, αλλά και το θέμα της κοινωνικής κατοικίας που απασχολεί έντονα το νησί ιδιαίτερα την περίοδο της υψηλής τουριστικής ζήτησης, από τον Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο. 

Το ζητούμενο για εμάς είναι να διευρυνθεί η τουριστική περίοδος στους 6-8 μήνες αντί για τέσσερις που είναι σήμερα, ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τις ροές των επισκεπτών.

«Κάθε χρόνο προκρίνονται 4-5 άτομα μέσω ΑΣΕΠ για τον Δήμο Πάρου και καταλήγουμε να μην μπορούν να έρθουν να εργαστούν εδώ γιατί δεν βρίσκουν στέγη. Το ίδιο πρόβλημα έχουμε με τους γιατρούς, με τους εκπαιδευτικούς, με τα σώματα ασφαλείας», λέει ο δήμαρχος του νησιού και προσθέτει: «Αυτό που έλεγαν κάποιοι ότι αν φτιάξουμε ένα καινούργιο χωριό θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, δεν “παίζει” πια στα νησιά μας». 

Το δύσκολο στοίχημα

Με δεδομένο ότι το περιβάλλον βρίσκεται στην «πρώτη γραμμή», η κλιματική κρίση λαμβάνεται υπόψη και εντάσσεται στον σχεδιασμό των μελετητών με στόχο τη βιωσιμότητα. «Δεν έχουμε σκοπό να πάμε στα άκρα γιατί τα άκρα δεν φέρνουν ποτέ κάτι καλό», τονίζει ο κ. Σαμαράς και εξηγεί: «Δεν θέλουμε την άκρατη ανάπτυξη –να πάμε να χτίσουμε όλο το νησί– ούτε θέλουμε να πάμε να περιορίσουμε τα πάντα. Ο τουρισμός ούτως ή άλλως είναι το κύριο προϊόν στις Κυκλάδες, δεν γίνεται να τον καταργήσουμε. Θα πρέπει να επέλθει μία ισορροπία και αυτό είναι το δύσκολο στοίχημα για εμάς τους μελετητές: έχουμε ανάγκη και τον τουρισμό, και τις αγροτικές περιοχές, και τις περιοχές προστασίας, και το πολιτιστικό απόθεμα». 

Η ομάδα των μηχανικών που έχει αναλάβει τη μελέτη, βρέθηκε τους προηγούμενους μήνες στο νησί, καταγράφοντας τα πρώτα απαραίτητα δεδομένα για την εκπόνησή της. Πρόκειται για ένα σύνθετο έργο στο οποίο θα κληθούν να συνεισφέρουν με στοιχεία περισσότεροι από εκατό φορείς. Η εκπόνηση της μελέτης περιλαμβάνει διαδικασίες έγκρισης των μελετών από μία μεγάλη «αλυσίδα» φορέων και οργανισμών, καθώς και συμμετοχικές διαδικασίες κοινωνικής διαβούλευσης. Βάσει χρονοδιαγράμματος, η οριστική έγκριση της μελέτης εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο του 2025, ενώ αμέσως μετά θα ακολουθήσουν οι προβλεπόμενες διαδικασίες που περιλαμβάνουν γνωμοδότηση του ΣτΕ και έκδοση Προεδρικού Διατάγματος.