Δαιδαλώδες και με αρκετές ασάφειες, το νομοσχέδιο για το προσφυγικό, που συζητείται στη Βουλή με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, δεν διευκολύνει την εφαρμογή της συμφωνίας της 20ής Μαρτίου της Ε.Ε. Η κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε ένα επιπλέον πρόβλημα, επιχειρώντας να εφαρμόσει όσα αποφασίστηκαν –και τα οποία συνυπέγραψε–, κατευνάζοντας ταυτόχρονα τις αντιδράσεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Στο νομοσχέδιο δεν αναγνωρίζεται σαφώς η Τουρκία ως «τρίτη χώρα ασφαλούς διέλευσης», όπως είχε ζητήσει επισταμένως η Ε.Ε. Ωστόσο η επεξεργασία του άρθρου 60 του νομοσχεδίου (πρόκειται για το βασικό άρθρο που περιλαμβάνει ρυθμίσεις εφαρμογής της συμφωνίας, με το οποίο προβλέπονται διαδικασίες fast track στην εξέταση του ασύλου για όσους μετανάστες έφθασαν στα νησιά μετά τη συμφωνία) προκάλεσε την αποχώρηση δύο τουλάχιστον ατόμων από το στελεχικό δυναμικό του γραφείου του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα, οι οποίοι είχαν προσληφθεί επί εποχής της πρώην υπουργού Τασίας Χριστοδουλοπούλου.
Οι διαδικασίες fast track, που περιλαμβάνουν και την εξέταση της ένστασης που μπορεί σε δεύτερο βαθμό να υποβάλλει ο αιτούμενος, θα πρέπει να ολοκληρώνονται μέσα σε 14 ημέρες το πολύ, ενώ ο μέγιστος χρόνος παραμονής στα πρώην hotspots στα νησιά, που πλέον έχουν μετατραπεί σε κλειστές δομές (κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης), μπορεί να φτάσει τον ένα μήνα. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι έως τώρα, το μικρότερο χρονικό διάστημα για την εξέταση αιτήματος ασύλου ήταν τρεις μήνες, ωστόσο το νομοσχέδιο προβλέπει την ανάπτυξη της υπηρεσίας Ασύλου και την πρόσληψη υπαλλήλων. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η σύσταση και στελέχωση 12 περιφερειακών Γραφείων Ασύλου σε όλη τη χώρα. Ακόμη:
• Η σύσταση της αυτοτελούς υπηρεσίας «Αρχή Προσφυγών» (η οποία εκκρεμούσε εδώ και ένα χρόνο) που θα εξετάζει σε β΄ βαθμό τις αιτήσεις ασύλου.
• Η σύσταση Γενικής Γραμματείας Υποδοχής στην οποία θα υπάγεται η υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης (εξέλιξη της υφιστάμενης υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής) όπου προβλέπονται πάνω από 500 οργανικές θέσεις. Στα κέντρα υποδοχής (άρθρο 11, παρ. 9) υπάρχει η δυνατότητα κάποιες εργασίες να ανατίθενται σε τρίτους μέσω συμβάσεων.
• Η αλλαγή της ονομασίας της Γ.Γ. Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής σε Γενική Γραμματεία Μεταναστευτικής Πολιτικής.
• Η εικοσιτετράωρη και επταήμερη λειτουργία των υπηρεσιών Ασύλου και Υποδοχής.
• Η χρηματοδότηση της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης θα επιβαρύνει το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων.
• Η φύλαξη των εγκαταστάσεων της υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης ανατίθεται στην αστυνομία ή σε ιδιωτική εταιρεία.
• Η δυνατότητα παράτασης του χρόνου παραμονής με περιορισμό της ελευθερίας στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης με συγκεκριμένη νομική αιτιολόγηση.
• Ο τρόπος λειτουργίας των δομών φιλοξενίας που θα παραμείνουν ανοιχτές δομές υπό προϋποθέσεις.
• Για την εγκατάσταση κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης και δομών φιλοξενίας επιτρέπεται η αλλαγή χρήσης γης σε εκτός σχεδίου περιοχές αλλά και η παραχώρηση στρατοπέδων.
• Οι ΟΤΑ θα έχουν τη δυνατότητα σύναψης συμβάσεων για εκτέλεση έργων, προμήθεια αγαθών ή μισθώσεων ακινήτων για την υποδοχή προσφύγων.
• Στο άρθρο 41 προβλέπεται ότι για τους αιτούντες άσυλο, όσο καιρό εξετάζεται η αίτησή τους μπορεί με απόφαση του διευθυντή της υπηρεσίας Ασύλου να τους επιβληθεί περιορισμός της κυκλοφορίας σε τμήμα της επικράτειας.