Ο αντιπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα Φιλίπ Λεκλέρκ, σχεδόν ένα τρίμηνο από την εφαρμογή της συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε. – Τουρκίας για το προσφυγικό, μιλάει στην «Κ» για τις ενστάσεις της Υπατης Αρμοστείας αλλά και τη συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση, την οποία, παρά τις διαφωνίες, χαρακτηρίζει αποδοτική. «Μπορεί όλη την ημέρα να αντιδικούμε, αλλά στο τέλος βρίσκουμε λύσεις», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Λεκλέρκ, δανειζόμενος μια φράση του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα. Για πρώτη φορά, επίσης, ο κ. Λεκλέρκ κάνει λόγο για ανθρώπους πολιτικά στρατευμένους «που χειραγωγούν εξαιρετικά ευάλωτους ανθρώπους, δίνοντας λάθος συμβουλές και βάζοντάς τους να διαδηλώνουν», και χαμηλώνει τους τόνους όσον αφορά την κριτική για τις συνθήκες στα κέντρα φιλοξενίας στην Κεντρική Μακεδονία: «Επρόκειτο για μια επείγουσα κατάσταση αρκετά περίπλοκη. Είμαστε αποφασισμένοι να βοηθήσουμε την κυβέρνηση να βελτιωθούν οι συνθήκες», τονίζει.
Η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έλαβε σαφείς αποστάσεις από τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας στις 20 Μαρτίου, η οποία προβλέπει την επιστροφή και Σύρων προσφύγων στην Τουρκία. Τελικά ποια είναι η θέση της Υπατης Αρμοστείας για τη συμφωνία; «Η Υ.Α. δεν είναι ούτε υπέρ ούτε κατά της συμφωνίας. Δεν είμαστε τμήμα αυτής της συμφωνίας, είμαστε ανεξάρτητος οργανισμός και ο ρόλος μας είναι να προστατέψουμε τα δικαιώματα των προσφύγων. Πολλά από όσα περιλαμβάνονται στη συμφωνία ήταν δικές μας θέσεις και προτάσεις. Στις 20 Μαρτίου, όμως, τα πράγματα δεν ήταν ξεκάθαρα, δεν ήταν σαφές ποια θα ήταν η διαδικασία για το άσυλο, ποιες θα ήταν οι αρμοδιότητες της αστυνομίας και της υπηρεσίας πρώτης υποδοχής. Μέσα σε μία ημέρα έπρεπε να αλλάξουν όλα, και αυτό δεν είναι λογικό. Ούτε η Τουρκία ούτε η Ελλάδα ήταν έτοιμες να προσαρμοστούν τόσο γρήγορα και θέλαμε να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι δεν θα βρεθούν αντιμέτωποι με ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Ομως τώρα είμαστε ικανοποιημένοι από τις συνθήκες που έχουν εγκαθιδρυθεί», τονίζει ο εκπρόσωπος του οργανισμού.
Οσον αφορά το εάν η Τουρκία μπορεί να θεωρηθεί «ασφαλής τρίτη χώρα», ο κ. Λεκλέρκ απαντά ότι η Συνθήκη της Γενεύης δεν περιέχει τέτοια πρόβλεψη. «Η επιστροφή Σύρων στην Τουρκία υπό τους όρους που θέτει η συμφωνία είναι δυνατή. Αρκεί να δίνεται η δυνατότητα στους ανθρώπους που επιστρέφονται να εκφράσουν αν έχουν κάποιον προσωπικό λόγο για τον οποίο θεωρούν ότι η Τουρκία δεν μπορεί να τους προσφέρει προστασία. Η διαδικασία που εφαρμόζει η ελληνική υπηρεσία Ασύλου κάνει αυτό ακριβώς. Αλλωστε, η Τουρκία φιλοξενεί 2,5 εκατ. Σύρους πρόσφυγες, είναι η χώρα που έχει δεχθεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων. Δεκάδες χιλιάδες παιδιά προσφύγων πηγαίνουν στα τουρκικά σχολεία. Βέβαια, πρέπει να συνεχίσουμε να προσπαθούμε για τη βελτίωση του καθεστώτος προστασίας των προσφύγων στην Τουρκία».
Στόχος η βελτίωση
Και στην Ελλάδα; «Το πιο σημαντικό αυτή τη στιγμή είναι η βελτίωση των συνθηκών στα κέντρα φιλοξενίας, γιατί η Ελλάδα δεν ήταν έτοιμη να προσφέρει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης σε όλους αυτούς τους ανθρώπους. Μέχρι το τέλος Ιουνίου εμείς θα έχουμε 7.000 θέσεις σε διαμερίσματα και ξενοδοχεία. Πολύ σημαντικό είναι επίσης οι πρόσφυγες να έχουν πληροφόρηση για τις επιλογές που έχουν στο εξής».
Πώς βλέπει ο κ. Λεκλέρκ τη συνέχεια; Και ακόμα τι θα συμβεί αν αποτύχει η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας; «Είμαστε προετοιμασμένοι για όλα τα σενάρια. Δεν πιστεύω όμως ότι οι ροές στα ελληνικά νησιά –κάτι που είναι θετικό– μειώθηκαν λόγω της συμφωνίας, αλλά κυρίως επειδή έκλεισαν τα σύνορα προς την Ευρώπη. Οι πρόσφυγες ξέρουν τι συμβαίνει, επικοινωνούν με τις κοινότητές τους, γνωρίζουν, λοιπόν, ότι, αν έρθουν τώρα στην Ελλάδα, δεν μπορούν να περάσουν στην Ευρώπη παρά μόνο μέσω διακινητών από πολύ επικίνδυνα μονοπάτια. Η Ελλάδα δεν είναι πλέον δρόμος ελπίδας για τους πρόσφυγες. Το 60% όσων ήρθαν ήταν οικογένειες. Αν γνώριζαν ότι δεν υπάρχει έξοδος, πολλοί δεν θα είχαν κάνει αυτό το ταξίδι. Πιστεύω, όμως, ότι πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο σενάριο και συνεργαζόμαστε με την ελληνική κυβέρνηση ώστε να υπάρχουν επιπλέον χώροι σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης».