«Εγώ που είμαι από το Αφγανιστάν και δεν μπορώ να πάω στην Ευρώπη, ποιος θα με προστατέψει;» αναρωτιέται μια καλοβαλμένη κυρία γύρω τα πενήντα, περιμένοντας στο στεγασμένο υπόστεγο τη σειρά της για να συμμετάσχει στη διαδικασία προκαταγραφής που έχει ξεκινήσει στο Ελληνικό. Μια μεταφράστρια μεταφέρει στα αγγλικά την αγωνία της Αφγανής κυρίας σε υπάλληλο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασύλου (EASO), όπως φαίνεται από τα διακριτικά του, ο οποίος της εξηγεί ότι μπορεί η πρόσφυγας να υποβάλει αίτημα ασύλου στην Ελλάδα. Εκείνη επιμένει. «Εγώ δεν είμαι υπεύθυνος να αποφασίσω, απλώς εξηγώ τη διαδικασία», της απαντά.
«Μπορούμε να δηλώσουμε και παιδιά έστω και αν δεν είναι δικά μας;» ρωτά ένας κύριος από το βάθος. «Δηλαδή, πώς δεν είναι δικά σας;» αναρωτιέται ο υπάλληλος, προσπαθώντας να καταλάβει. «Είναι τα παιδιά του αδελφού μου, δεν είναι εδώ, δεν ξέρω πού είναι» εξηγεί ο νεαρός άνδρας πάντα με τη διαμεσολάβηση της μεταφράστριας.
Από το υπόστεγο, οι άνθρωποι προωθούνται στην είσοδο της εγκατάστασης, η οποία αποτελείται από σύμπλεγμα κοντέινερ, όπου ένας υπάλληλος τσεκάρει τα χαρτιά ταυτοποίησης από τα νησιά. Χαρτιά που έχουν πλέον λήξει, αφού η διάρκεια ισχύος για τους Σύρους ήταν έξι μήνες και για τις άλλες εθνικότητες ένας μήνας, ωστόσο αναφέρουν βασικές πληροφορίες για την ταυτότητα των κατόχων τους. Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες στη συνέχεια μπαίνουν στην ουρά για την κυρίως διαδικασία, η οποία προχωρά σχετικά γρήγορα. Χρειάζεται περίπου 12 λεπτά η κάθε συνέντευξη εξηγεί η διευθύντρια της υπηρεσίας Ασύλου Μαρία Σταυροπούλου και περίπου πέντε επιπλέον λεπτά για κάθε ένα μέλος της οικογένειας. Οι ίδιοι οι παραμένοντες στο Ελληνικό είναι ικανοποιημένοι που επιτέλους κάτι αλλάζει, κάποιος τους δίνει σημασία.
Από την Τετάρτη που ξεκίνησε η διαδικασία προκαταγραφής (η οποία πραγματοποιείται με ευρωπαϊκά κονδύλια) 1.200 άτομα έχουν γραφτεί επισήμως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και έχουν λάβει ένα τρίπτυχο που καθιστά νόμιμη τη διαμονή τους στην Ελλάδα για ένα χρόνο. Πρόκειται για την κάρτα αιτούντος άσυλο, που τους εξασφαλίζει ένα ραντεβού τους επόμενους μήνες στην υπηρεσία ασύλου για την πραγματοποίηση προσωπικής συνέντευξης.
Η ενημέρωση και στη συνέχεια ο διαχωρισμός των ανθρώπων σε ομάδες ανάλογα με την εθνικότητα και τις επιλογές που παρέχονται από τη νομοθεσία είναι ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της προκαταγραφής που ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα από την Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου σε συνεργασία με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου. Αφορά ουσιαστικά τρεις βασικές ομάδες, εκείνους που μπορούν να φύγουν για την Ευρώπη εφόσον έχουν κάποιο συγγενή σε ευρωπαϊκή χώρα μέσω του προγράμματος οικογενειακής επανένωσης, εκείνους που θα μπουν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης (Σύροι και Ιρακινοί) και εκείνους που θα καταθέσουν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα.
Το πρόγραμμα θα διαρκέσει δύο μήνες και έχει ως στόχο να προκαταγράψει όλους τους αιτούντες που εισήλθαν στη χώρα από την 1η Ιανουαρίου 2015 μέχρι και τις 19 Μαρτίου 2016.