Θα ενταχθεί και πάλι η Ελλάδα στον Κανονισμό του Δουβλίνου; Και αν αυτό συμβεί, υπάρχει πιθανότητα να επιστραφούν οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που πέρασαν από τα ελληνικά νησιά το 2015 και έως τις 20 Μαρτίου 2016 (οπότε και υπογράφηκε η Συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας);
Την προσεχή Τετάρτη αναμένεται να δημοσιοποιηθεί το progress report (έκθεση προόδου) για την Ελλάδα όσον αφορά την τήρηση των κανόνων της σύμβασης για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις συνθήκες απόδοσης ασύλου στη χώρα. Ανάλογα με τα δεδομένα της έκθεσης, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης θα αποφανθεί για τον αν θα γίνει άρση της αναστολής του Κανονισμού Δουβλίνου που έχει επιβληθεί στη χώρα μας.
Υπενθυμίζεται ότι με βάση τον Κανονισμό Δουβλίνου, οι αιτούντες άσυλο που εισέρχονται στην Ευρώπη επιβάλλεται να υποβάλουν αίτημα ασύλου στην πρώτη χώρα εισόδου, πρακτικά υπό τις παρούσες συνθήκες στην Ελλάδα ή την Ιταλία. Ωστόσο, η εφαρμογή του έχει ανασταλεί για την Ελλάδα από τον Ιανουάριο του 2011, καθώς η χώρα παραβίαζε συστηματικά τη σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου σύμφωνα με τις διεθνείς εκθέσεις. Παρά το γεγονός ότι η αναστολή δεν αποτελεί «παράσημο τιμής» για την Ελλάδα –κάθε άλλο–, ήταν και είναι μια βολική εξέλιξη ειδικά με τις υφιστάμενες συνθήκες και τις ροές προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία. «Την Ελλάδα δεν τη συμφέρει καθόλου να γίνει άρση της αναστολής, γιατί αυτό σημαίνει ότι τα κράτη-μέλη θα μπορούσαν να επιστρέψουν όσους αιτούντες καταγράφηκαν στα νησιά, δηλαδή πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, ζητώντας μας να εξετάσουμε εμείς όλες τις αιτήσεις ασύλου», αναφέρει στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών. Παρά τις φωνές στην Ευρώπη που ζητούν από την Ελλάδα να «εφαρμόσει τη Συνθήκη του Δουβλίνου», δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό, ακόμα και αν η χώρα λάβει «καλό βαθμό» στην έκθεση προόδου, να σταλούν πίσω όσοι αιτούντες άσυλο πέρασαν και καταγράφηκαν στα ελληνικά νησιά το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Ομως είναι σίγουρο ότι η συζήτηση «τι κάνουμε με το Δουβλίνο και την Ελλάδα» έχει ανοίξει και μπορεί, για παράδειγμα, να επιλεγεί μια σταδιακή ή και μερική εφαρμογή όσων προβλέπονται υπό την πίεση των αντιδράσεων που έχουν εκδηλωθεί.
Η επίκληση επίσης του Κανονισμού από αξιωματούχους, τόσο της Ευρωπαϊκής Ενωσης όσο και των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, φανερώνει την τάση να αντιμετωπιστεί το προσφυγικό πρόβλημα με δραστικά και αυστηρά μέτρα.
Στην ίδια κατεύθυνση, άλλωστε, κινείται και η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναμόρφωση του κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ, ώστε να περάσουμε στο Δουβλίνο IV – διαδικασία που, σύμφωνα με τις πλέον αισιόδοξες προβλέψεις, δεν θα ολοκληρωθεί πριν από το τέλος του 2017. Προτείνεται, για αιτούντες άσυλο που προέρχονται από ασφαλή τρίτη χώρα ή από χώρα όπου θα μπορούσε να εξεταστεί το αίτημά τους, να απορρίπτονται χωρίς άλλη διαδικασία. Επίσης, όσον αφορά την εξέταση αιτημάτων ασύλου, κάθε ευρωπαϊκή χώρα, σύμφωνα πάντα με την πρόταση, θα μπορεί να εξετάζει συγκεκριμένο αριθμό αιτήσεων ασύλου, ανάλογα με το ΑΕΠ, τον πληθυσμό και άλλες παραμέτρους. Ωστόσο όταν οι αιτήσεις ασύλου σε ένα κράτος-μέλος φθάσουν το 150%, τότε οι αιτούντες θα ανακατανέμονται στα κράτη-μέλη.