Αγχος, ανασφάλεια και αγωνία, οργή, αγανάκτηση και απογοήτευση είναι τα κοινά στοιχεία ταυτότητας του Ελληνα το 2016, όπως καταγράφονται από μεγάλη πανελλαδική έρευνα, αφού και πέρυσι η οικονομική κρίση άφησε αρνητικό πρόσημο στην ψυχική μας κατάσταση.
Περισσότεροι από τους μισούς παραδέχονται ότι δεν ήταν καλή η ψυχική τους υγεία τον τελευταίο μήνα, τουλάχιστον τέσσερις στους δέκα έχουν μία αίσθηση «μέτριας» απόλαυσης της ζωής, και ένας στους δέκα θεωρεί ότι η ζωή έχει λίγο ή καθόλου νόημα. Ούτως ή άλλως, τα τελευταία χρόνια καταγράφεται σημαντική αύξηση της συχνότητας της κατάθλιψης μεταξύ των πολιτών από 2,6% που ήταν το 2008 σε 4,7% το 2015. Η ανασφάλεια, ο φόβος, ο θυμός και το άγχος είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα που προκαλεί η παρούσα οικονομική κατάσταση στους πολίτες, οι οποίοι, όσο βαθαίνει η κρίση, τόσο απομακρύνονται από τους γύρω τους, αφού όλο και περισσότεροι δηλώνουν ότι δεν έχουν κάποιον να στραφούν για βοήθεια…
Την ίδια στιγμή η κρίση εγείρει και σοβαρά πρακτικά προβλήματα στην καθημερινότητα των πολιτών: το 1/5 δηλώνει ότι τον τελευταίο χρόνο δεν μπόρεσε να τραφεί ικανοποιητικά ο ίδιος ή η οικογένειά του εξαιτίας οικονομικών προβλημάτων και τρεις στους δέκα Ελληνες παραδέχονται ότι ενώ είχαν πρόβλημα υγείας δεν αναζήτησαν ιατρική φροντίδα, επειδή δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν οικονομικά. Μέσα σε μία δεκαετία, οι ιατρικές υπηρεσίες έχουν γίνει πιο ακριβές για τους πολίτες αφού το 2016 μειώθηκε στο μισό το ποσοστό των Ελλήνων που έλαβαν χωρίς να πληρώσουν τίποτα πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας σε σχέση με το 2006.
Συνέδριο
Αυτή είναι η εικόνα για την υγεία και την ευεξία των Ελλήνων που καταγράφει έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα στο 12ο Συνέδριο για τη διοίκηση, τα οικονομικά και τις πολιτικές Υγείας που διοργάνωσε ο Τομέας Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ. Η έρευνα διενεργήθηκε πανελλαδικά σε δείγμα 2.005 ενηλίκων το διάστημα από 22 Μαρτίου έως 24 Απριλίου 2016 και είχε ως στόχο να διερευνήσει τις επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας στις συμπεριφορές υγείας. Αντίστοιχες έρευνες έχουν γίνει και τα προηγούμενα έτη, προκειμένου να υπάρχει μία διαχρονική ανάλυση ενδεχόμενων επιπτώσεων της κρίσης.
Το 68,2% των συμμετεχόντων στην έρευνα χαρακτηρίζει την υγεία του ως καλή και πολύ καλή, ποσοστό που παραμένει σταθερό από το 2002 έως σήμερα. Το 37% του συνόλου δήλωσε ότι κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα υπήρξαν ημέρες που η σωματική του υγεία δεν ήταν καλή. Υψηλότερο του μέσου όρου εμφανίζεται το ποσοστό στις γυναίκες (40,1%), τους νέους 18 – 24 ετών, τα άτομα άνω των 65 ετών, τους πάσχοντες από χρόνια νοσήματα και τα παχύσαρκα άτομα. Αντίθετα, περισσότεροι από τους μισούς (53,9%) είναι όσοι δήλωσαν ότι τον τελευταίο μήνα δεν ήταν καλή η ψυχική τους υγεία, λόγω άγχους ή κατάθλιψης ή προβλημάτων στον έλεγχο των συναισθημάτων. Για το 1/4 των συμμετεχόντων (24,8%) η κακή σωματική και ψυχική υγεία αποτέλεσε εμπόδιο για τις συνήθεις δραστηριότητές του, κατά μέσον όρο 12,7 ημέρες στη διάρκεια του τελευταίου μήνα.
Η δημοφιλέστερη απάντηση στην ερώτηση για την αίσθηση απόλαυσης από τη ζωή τις τελευταίες δύο εβδομάδες είναι «μέτρια», όπως δηλώνει το 42,6% των Ελλήνων. Λίγο ή καθόλου δηλώνει ότι απολαμβάνει τη ζωή του ένας στους πέντε ερωτώμενους (20,5%), ενώ αντίθετα, τη «φωτεινή πλευρά» βλέπει το 36,9% που απαντά ότι απολαμβάνει πολύ ή υπερβολικά τη ζωή του. Παρά την αίσθηση «μέτριας» απόλαυσης, οι περισσότεροι συμμετέχοντες (62,4%) αναγνωρίζουν ότι η ζωή έχει νόημα. Στον αντίποδα βρίσκεται ένας στους δέκα ερωτώμενους, που θεωρεί ότι η ζωή έχει λίγο ή καθόλου νόημα.
Αγανάκτηση
Η ανασφάλεια, ο φόβος, ο θυμός, η αγανάκτηση και το άγχος είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα που προκαλεί η παρούσα οικονομική κατάσταση της χώρας στην πλειονότητα των πολιτών. Το 15% δηλώνει ότι αισθάνεται ανασφάλεια, αγωνία και φόβο, το 14% θυμό και αγανάκτηση, το 9,7% απογοήτευση και θλίψη, το 8,2% άγχος και το 44,6% όλα αυτά τα αρνητικά μαζί. Αλλωστε, ένας στους τρεις (28,8%) δήλωνε την άνοιξη του 2016 ότι έχει συχνά αδυναμία να αντεπεξέλθει οικονομικά στις υποχρεώσεις του (κυρίως λογαριασμούς κοινής ωφελείας, εφορία και καθημερινά έξοδα). Ακόμα χειρότερα, το 1/5 των Ελλήνων (20,4%) δήλωσε ότι τον τελευταίο χρόνο ένοιωσε ότι δεν μπόρεσε να τραφεί ικανοποιητικά ο ίδιος ή η οικογένειά του εξαιτίας οικονομικών προβλημάτων. Ενα σοβαρό ποσοστό των Ελλήνων (3,4% του δείγματος) δήλωσε ότι περισσότερες από τις μισές ημέρες του τελευταίου μήνα είχε μη επαρκή τροφή.
Αποξένωση
Η κρίση δεν φαίνεται να μας φέρνει πιο κοντά. Το 2016, έναντι του 2015, διπλασιάστηκε το ποσοστό (από 3,4% σε 7%) όσων δηλώνουν πως δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος στον οποίο να μπορούν να βασιστούν όταν αντιμετωπίζουν σοβαρά προσωπικά προβλήματα.
Σημαντικά οξυμένο παρουσιάζεται το πρόβλημα της απομόνωσης στην ηλικιακή ομάδα 55 – 64 ετών, στην οποία το 13,8% δηλώνει ότι δεν έχει κανένα άτομο να το βοηθήσει.
Πάντως, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αρχικές προβλέψεις ότι λόγω κρίσης θα υπάρξουν μεγάλες επιπτώσεις στο επίπεδο υγείας του ελληνικού λαού δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται. Το ποσοστό όσων αυτοχαρακτηρίζουν ως καλή την κατάσταση της υγείας τους παραμένει στα ίδια επίπεδα με την προ κρίσης εποχή, ενώ και άλλοι δείκτες όπως π.χ. το προσδόκιμο επιβίωσης των Ελλήνων συνεχίζει να αυξάνει, αν και σε χαμηλότερους ρυθμούς. Οπως σχολιάζει στην «Κ» ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας κ. Γιάννης Κυριόπουλος, «τα ευρήματα της έρευνας είναι προφανώς σε απόσταση από τις δυσμενέστατες προβλέψεις, δεδομένου ότι διαπιστώνεται απλώς μία επιβράδυνση της βελτίωσης των δεικτών υγείας – πράγμα το οποίο χαρακτηρίζει και την προηγούμενη χρονική περίοδο. Ομως σε ορισμένες νοσολογικές καταστάσεις, όπως είναι η ισχαιμική καρδιοπάθεια και η κατάθλιψη, υπάρχει αύξηση του επιπολασμού». Σύμφωνα με τον κ. Κυριόπουλο, το ποσοστό όσων έχουν υποστεί οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ήταν το 2015 2,1%, έναντι 1,4% το 2008, και η συχνότητα της κατάθλιψης 4,7% έναντι 2,6% το 2008. Οπως αναφέρει ο ίδιος, και οι δύο αυτές νοσολογικές καταστάσεις σχετίζονται με την κρίση. Και συνεχίζει: «Η κατανομή των πληγμάτων της οικονομικής κρίσης στην υγεία είναι άνιση, εις βάρος των χρονίως πασχόντων, των φτωχών και των ανέργων, οι οποίοι ταυτόχρονα εμφανίζουν δυσκολίες πρόσβασης και ανεκπλήρωτες ανάγκες υγείας».
Αδυναμία
Είναι ενδεικτικό ότι –σύμφωνα με την έρευνα του 2016– τρεις στους δέκα Ελληνες (29,9%) δήλωσαν ότι υπήρξαν περιπτώσεις τον τελευταίο χρόνο που δεν αναζήτησαν ιατρική φροντίδα επειδή δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν οικονομικά.
Ενας στους τρεις ερωτώμενους (32,8%) δήλωσε ότι κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα απευθύνθηκε σε υπηρεσία υγείας (το ποσοστό αυτό παραμένει σταθερό από το 2006 έως σήμερα). Το 2006, το 52,6% όσων επισκέπτονταν κάποια υπηρεσία πρωτοβάθμιας φροντίδας Υγείας δεν πλήρωνε τίποτα από την τσέπη του. Το αντίστοιχο ποσοστό σήμερα βρίσκεται μόλις στο 25,8%. Οι μισοί συμμετέχοντες στην έρευνα του 2016 πληρώνουν έως 50 ευρώ (49,7% έναντι 15,2% το 2006), ενώ αυξημένο σε σχέση με το 2006 είναι το ποσοστό όσων πληρώνουν από 51 έως 150 ευρώ (από 15,1% σε 18%). Δύο στους δέκα Ελληνες που αγόρασαν φάρμακα τον τελευταίο μήνα, δεν αναζήτησαν ιατρική συνταγή, είτε επειδή δεν καλύπτονταν από το ασφαλιστικό ταμείο είτε επειδή το κόστος τους ήταν μικρότερο από το κόστος της επίσκεψης σε γιατρό.