Η ταυτόχρονη εκδήλωση πυρκαγιών στις περισσότερες νότιες χώρες της Ε.Ε. και ο υψηλός κίνδυνος νέων εστιών φωτιάς στην ευρύτερη περιοχή συνέβαλαν στη μη ανταπόκριση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας στην προσφυγή της Ελλάδας για βοήθεια προχθές.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας έχει γίνει αποδέκτης οκτώ αιτημάτων για συνδρομή στην καταπολέμηση πυρκαγιών αυτό το καλοκαίρι: από την Πορτογαλία (δύο φορές), την Ιταλία (δύο), τη Γαλλία, το Μαυροβούνιο, την Αλβανία και την Ελλάδα. Το ελληνικό αίτημα για εναέρια μέσα, όπως εξηγούν στην «Κ» πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήλθε σε μία συγκυρία που η Πορτογαλία, η οποία ούτως ή άλλως βρίσκεται πολύ μακριά για να στείλει αεροπλάνα, αντιμετώπιζε 176 ενεργά πύρινα μέτωπα. Τα πυροσβεστικά αεροπλάνα της Γαλλίας και της Ιταλίας ήταν κι αυτά σε πλήρη κινητοποίηση για την αντιμετώπιση μεγάλου αριθμού πυρκαγιών στις χώρες τους.
Η Κύπρος, εν τω μεταξύ, σε διμερές επίπεδο, με επικοινωνία του Κύπριου υπουργού Δικαιοσύνης Ιωνά Νικολάου με τον Νίκο Τόσκα, δεσμεύτηκε να στείλει πεζοπόρο τμήμα 60 ατόμων μαζί με έξι οχήματα. Ωστόσο, όπως αναφέρει στην «Κ» ο διευθυντής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κύπρου, Μάρκος Τράγκολας, αφού κατέφθασε στη Λάρνακα το ελληνικό C-130 για να παραλάβει τους 60 Κύπριους (20 πυροσβέστες, 20 στελέχη του τμήματος Δασών, 20 της Πολιτικής Αμυνας), παρουσίασε βλάβη και δεν μπόρεσε να απογειωθεί.
«Αυτό ήταν γύρω στις 8.30 το βράδυ της Τρίτης, όταν και ζητήσαμε να έλθει άλλο αεροσκάφος», σημειώνει ο κ. Τράγκολας. Κατά τις 10, όπως αφηγείται, η Αθήνα έστειλε μήνυμα ότι το άλλο αεροσκάφος θα έφτανε στις 7 το πρωί της επομένης (χθες). Απουσία δεύτερου αεροσκάφους, εν τω μεταξύ, ελήφθη η απόφαση να μην αποσταλούν τα έξι οχήματα. «Τα μέλη του πεζοπόρου τμήματος έφτασαν στον πυροσβεστικό σταθμό του αεροδρομίου γύρω στις 6 το πρωί», λέει ο διευθυντής της κυπριακής πυροσβεστικής, «αλλά λίγο πριν από τις 9 μας ενημέρωσαν ότι κατόπιν αξιολόγησης από την Αθήνα, κρίθηκε ότι δεν ήταν απαραίτητη πια η συνδρομή». «Εκφράζουμε πάντως την ετοιμότητά μας, όποτε χρειαστεί, να είμαστε παρόντες», προσθέτει ο κ. Τράγκολας.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας συστάθηκε το 2001. Αποτελείται από 34 χώρες – τις 28 της Ε.Ε. συν τη Νορβηγία, την Ισλανδία, τη Σερβία, την ΠΓΔΜ, το Μαυροβούνιο και την Τουρκία. Αίτημα για βοήθεια μπορεί να καταθέσει, στο Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ERCC), οποιαδήποτε χώρα του κόσμου.
Η Ε.Ε. σε ρόλο συντονιστή
Το Κέντρο Συντονισμού συλλέγει πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για απειλές και καταστροφές που εκδηλώνονται, σχεδιάζοντας την αποστολή πόρων, υλικών και ανθρώπινου δυναμικού στις χώρες που τα χρειάζονται. Στο πεδίο της αντιμετώπισης πυρκαγιών διοργανώνει καθημερινά τηλεδιασκέψεις μεταξύ των εθνικών αρχών πολιτικής προστασίας. Στις περιπτώσεις μεγάλων αποστολών, στέλνει έναν συντονιστή για τη διευκόλυνση της επαφής μεταξύ της ομάδας βοήθειας και των εθνικών αρχών, ενώ αποζημιώνει τη χώρα που στέλνει βοήθεια για το 85% του μεταφορικού κόστους που καταβάλλει.
Ωστόσο η Ε.Ε. περιορίζεται και εδώ στον ρόλο του συντονιστή. Η αρμόδια γενική διεύθυνση (Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας) επιχειρεί να ενισχύσει την «εθελοντική δεξαμενή» πόρων που συστάθηκε το 2014 υπό την ονομασία «Επάρκεια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών» (EERC). Οπως εξηγούν στην «Κ» οι ίδιες κοινοτικές πηγές, τα μέσα που αποτελούν μέρος του EERC είναι άμεσα διαθέσιμα για τη βοήθεια χωρών – αλλά παραμένουν υπό τον έλεγχο των κρατών-μελών.
Η συντριπτική πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτών (92%) πιστεύει ότι δεν έχουν όλες οι χώρες επαρκή εθνικά μέσα για να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη καταστροφή, ενώ το 82% συμφωνεί ότι η συντονισμένη δράση της Ε.Ε. στην αντιμετώπιση των καταστροφών είναι πιο αποτελεσματική (έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για την πολιτική προστασία, 2012). Στην πράξη όμως η πρόταση για μία ευρωπαϊκή πυροσβεστική υπηρεσία θα προσέκρουε στις ενστάσεις των βόρειων χωρών (που δεν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της Ν. Ευρώπης με τις δασικές πυρκαγιές), ειδικά δεδομένου ότι οι δυνάμεις θα έπρεπε να συντηρούνται όλο τον χρόνο για να δρουν περίπου τρεις μήνες.