Στιγμές 2015: Χωρίς Πατρίδα

Συστάδες από φωσφοριζέ κουκκίδες μέσα σε γκρίζα κύματα. Οχι μία, όπως στη συγκλονιστική εικόνα που τράβηξε ο Ελληνας φωτογράφος Αρης Μεσσίνης έξω από τη Λέσβο, αλλά εκατοντάδες, αν κοιτούσε κάποιος το Αιγαίο από ψηλά. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες πέρασαν το 2015 στην Ευρώπη, ενώ οι 816.000 από αυτούς έφτασαν διά θαλάσσης στη χώρα μας. Πόσοι ακόμα χάθηκαν στον υγρό τάφο της Μεσογείου είναι δύσκολο να υπολογιστεί. Τέτοια η τραγωδία της οποίας έγιναν μάρτυρες όσοι βρέθηκαν στα νησιά-σταθμούς, που ακόμη και επαγγελματίες, όπως ο Μεσσίνης, έγιναν είδηση όταν παράτησαν τις φωτογραφικές μηχανές για να βγάλουν προσφυγόπουλα από τη θάλασσα. «Είμαι πατέρας και βλέπω παιδιά να πνίγονται», έλεγε ο φωτορεπόρτερ μέσα σε λυγμούς. «Πρέπει να έρθετε όλοι εδώ, να κλάψετε, να εξοργιστείτε... Μόνο έτσι θα σταματήσει». © ARIS MESSINIS/AFP/VISUAL HELLAS.GR.

Από τις πιο προβεβλημένες εικόνες της χρονιάς, αυτή του Σύρου πατέρα που προσπαθεί με νύχια και με δόντια να βγάλει τα δύο μικρά παιδιά του στη στεριά της Λέσβου. Το στιγμιότυπο που κατάφερε να συλλάβει ο διάσημος Ελληνας φωτογράφος του πρακτορείου Reuters Γιάννης Μπεχράκης έκανε το γύρο του κόσμου και, μαζί με την υπόλοιπη δουλειά του σε Λέσβο και Κω, του εξασφάλισε το βραβείο του καλύτερου φωτογράφου της χρονιάς από τη βρετανική εφημερίδα Guardian. Πιο σημαντική όμως και από τα βραβεία που πήραν οι δουλειές των Ελλήνων φωτογράφων, όπως του Μπεχράκη, είναι η επιδραστικότητα των εικόνων τους. Μέσα στη σκληρότητά τους, προσπάθησαν να αλλάξουν έστω και λίγο τον κόσμο, μεταφέροντας σε όλους τους Ευρωπαίους, που από την ασφάλεια του σπιτιού μας πασχίζαμε να αντιληφθούμε τι γινόταν, τη σκληρή πραγματικότητα. © YANNIS BEHRAKIS/REUTERS.

Οι θερμικές κουβέρτες, απαραίτητο εργαλείο πρώτων βοηθειών για τους μουσκεμένους μέχρι το κόκαλο ανθρώπους που ξεβράζονταν όλο το χρόνο στις ακτές των νησιών, φτιάχνουν μια σχεδόν παράδοξη, αλλά εντυπωσιακή εικόνα. Σαν άλλοι μάγοι με τα δώρα, που το μόνο που κουβαλάνε πια είναι τα βρεγμένα ρούχα και τις μικρές τους τσάντες, φτάνουν στη Σκάλα Συκαμιάς, στη βορειοανατολική πλευρά της Λέσβου, που στα τέλη Οκτωβρίου έσπασε κάθε ρεκόρ αφίξεων. Περισσότεροι από 9.600 άνθρωποι κατά μέσον όρο την ημέρα έφταναν εκεί από τα παράλια της Τουρκίας μέσα σε βάρκες-καρυδότσουφλα. © SANTI PALACIOS/AP PHOTO.

Το 95% των ανθρώπων που μπαίνουν στην Ελλάδα από τα νησιά καταλήγουν στην Ειδομένη, αυτό το μικρό χωριό του Κιλκίς που έμελλε να γίνει γνωστό ως μαρτυρικό πέρασμα όσων προσφύγων και μεταναστών προσπαθούν να περάσουν από την Ελλάδα προς το Βορρά της Ευρώπης. Από το συνωστισμό η περιοχή γύρω από τον σιδηροδρομικό σταθμό μετατράπηκε το φθινόπωρο σε απέραντο σκουπιδότοπο. Στις 24 Νοεμβρίου με ιδιωτική πρωτοβουλία αποφασίστηκε να μαζευτούν και να καούν τα σκουπίδια που ήταν κοντά στις σκηνές των μεταναστών. Ο καπνός και η δυσοσμία ήταν σχεδόν ανυπόφορα, αλλά για κάποιους αποδείχθηκε μια μοναδική ευκαιρία να ζεσταθούν. © ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ.

Αν σας κυνηγούσε ο πόλεμος και είχατε ήδη διανύσει εκατοντάδες χιλιόμετρα με τα πόδια στην Τουρκία, την Ελλάδα, τη Σερβία ή με σάπιες βάρκες μέσα στο Αιγαίο, για να αγγίξετε το όνειρο μιας ασφαλούς ζωής, θα σας σταματούσε ένας αγκυλωτός φράχτης; Αυτή την οικογένεια Σύρων προσφύγων στα σύνορα της Σερβίας με την Ουγγαρία, όχι, δεν μπόρεσε να τη σταματήσει, και είναι λογικό. Η Ουγγαρία δεν δίστασε το φθινόπωρο να υψώσει συρμάτινους φράχτες στα σύνορά της, για να προστατεύσει, όπως είπε ο πρωθυπουργός Ορμπαν, τα εδάφη της από τους «εισβολείς». Στην κατασκευή τους πήραν μέρος και φυλακισμένοι κι έτσι αναβίωσε μια ναζιστική πρακτική του παρελθόντος. Οι μνήμες που ξύπνησαν στοιχειώνουν ακόμα την Ευρώπη. © BERNADETT SZABO /REUTERS

Η αστυνομία συνοδεύει εκατοντάδες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, οι οποίοι σχηματίζοντας ατέλειωτες ουρές περπατούν προς κάποιον πρόχειρο καταυλισμό στα σύνορα Κροατίας - Σλοβενίας. Αντιμετωπίζοντας συνεχώς κλειστά σύνορα από χώρες της Ενωμένης Ευρώπης και της συνθήκης Σένγκεν οι οποίες υποτίθεται πως θα εξασφάλιζαν την ελεύθερη μετακίνηση, χιλιάδες ανέστιοι ελπίζουν σε μια ασφαλή δίοδο προς τις χώρες της βόρειας Ευρώπης. Και δεν είναι μόνο εκείνοι που έρχονται στην Ευρώπη από την Ανατολή. Τα 21 εκατομμύρια έφταναν μέχρι τα μέσα της χρονιάς (!) οι εκτοπισμένοι σε όλο τον κόσμο. Τόσο ώστε να θεωρείται πως ένας στους 122 ανθρώπους του πλανήτη αναγκάζεται πλέον να εγκαταλείψει την εστία του... © JURE MAKOVEC/AFP/VISUALHELLAS.GR