Η σχέση του ανθρώπου με το άλογο μετριέται σε… χιλιετίες. Η εξημέρωση του υπερήφανου ζώου εκτιμάται ότι έγινε πριν από, περίπου, 5.500 χρόνια. Μέσο μετακίνησης, «εργαλείο πολέμου», και αθλητής στο άθλημά του, το άλογο έχει υμνηθεί από τους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών όσο κανένα άλλο ζώο. Η συνεργασία του ανθρώπου με το άλογο, μέσα από το άθλημα της ιππασίας, αποτελεί έναν μυστηριώδη συνδυασμό που η γοητεία του αγγίζει τον θεατή. Η ιππασία αποτελεί μία δραστηριότητα χωρίς ηλικιακό περιορισμό και, στην εποχή του νέου κορωνοϊού, συγκαταλέγεται στα Covid Free αθλήματα.
Το άθλημα της ιππασίας υπήρχε στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες. Στους σύγχρονους, διεξήχθησαν για πρώτη φορά ιππικοί αγώνες στο Παρίσι (1900). Στην Ελλάδα, η ίδρυση του Ελληνικού Ιππικού Ομίλου το 1931, του πρώτου σωματείου αθλητικής ιππασίας στη χώρα, αποτέλεσε αιτία για να βγει η ιππασία από το στρατιωτικό πλαίσιο και να αρχίσει η ανάπτυξή της ως άθλημα. Βέβαια, το 1940 όλα τα άλογα του Ομίλου επιτάχτηκαν, έγιναν αρωγοί στον αγώνα των Ελλήνων, και θυσιάστηκαν για αυτόν καθώς κανένα δεν γύρισε από τα βουνά της Αλβανίας.
Στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότεροι από 80 ιππικοί όμιλοι. Από αυτούς αθλητική δραστηριότητα, σύμφωνα με τον μητρώο της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού, αναπτύσσουν, περίπου, τριάντα. Ανάμεσα σε αυτούς είναι και ο Ελληνικός Ιππικός Όμιλος, ο μοναδικός όμιλος που βρίσκεται μέσα στον αστικό ιστό της Αθήνας. «Οι πρώτες εγκαταστάσεις ήταν στον Χολαργό. Ο Όμιλος μεταφέρθηκε εδώ το 1951. Τα παιδιά μπορούν να ξεκινήσουν την επαφή τους με το άθλημα από την ηλικία των 3-4 ετών, στο τμήμα με τα πόνυ. Στη συνέχεια, υπάρχει η σχολή του Ομίλου μας που φτάνει μέχρι την άδεια της συμμετοχής σε αγώνες, και από εκεί και πέρα έχουμε δύο από τα ολυμπιακά αγωνίσματα της ιππασίας: την ιππική δεξιοτεχνία και την υπερπήδηση εμποδίων. Λόγω χώρου δεν έχουμε την αμαξοδήγηση και την ιππική αντοχή. Είμαστε ένας Όμιλος, του οποίου οι εγκαταστάσεις του βρίσκονται σχεδόν μέσα στην πόλη, και αυτό έχει τα υπέρ και τα κατά. Στα υπέρ είναι ότι αποτελεί μία όαση, που κανένας δεν μπορεί να φανταστεί ότι υπάρχει στο Μαρούσι και είμαστε κοντά στις κατοικημένες περιοχές, άρα η πρόσβαση σε όσους θέλουν να κάνουν ιππασία είναι εύκολη. Στα αρνητικά είναι ότι δεν μπορούμε να πάρουμε τα άλογα και να κάνουμε μία βόλτα στο περιβάλλον, κάτι που μπορούσαμε να κάνουμε παλαιότερα όταν δεν υπήρχαν τριγύρω οι πολυκατοικίες», λέει στο kathimerini.gr ο Χάρης Τσόχας, πρωταθλητής Ελλάδος και βαλκανιονίκης.
Με την πανδημία του νέου κορωνοϊού να έχει βάλει «λουκέτο» σε πολλά αθλήματα, η ιππασία μοιάζει να αποτελεί μία διέξοδο και ψυχαγωγία για μικρούς και μεγάλους καθώς θεωρείται άθλημα Covid Free επειδή διεξάγεται σε εξωτερικό χώρο. Οι εκπαιδευτές και οι σταβλίτες φοράνε μάσκες και οι αποστάσεις ανάμεσα στους αθλητές είναι μεγάλες.
«Μέσα από το «περνάω καλά», μαθαίνουμε»
Ένα παιδί μπορεί να έχει την πρώτη του επαφή με το άλογο σε ηλικία, περίπου, τριών ετών. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, η ιππασία βοηθάει στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού. Τα οφέλη είναι πολλά: αύξηση σωματικής δύναμης, αίσθηση ισορροπίας, ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, ανάπτυξη του αισθήματος της ευθύνης μέσα από τη φροντίδα του αλόγου, κοινωνικότητα κ.α. «Ένα παιδάκι που θέλει να κάνει ιππασία έρχεται εδώ, γνωριζόμαστε, κάνει ένα δοκιμαστικό μάθημα, και εάν του αρέσει ξεκινάμε να κάνουμε μαθήματα με πρωταρχικό στόχο να περνάμε καλά. Μέσα από το «περνάω καλά», μαθαίνουμε. Ένα παιδί θα μάθει τα βασικά μέχρι τα δέκα και θα πάρει και το δίπλωμα ιππασίας που λέγεται licence. Μετά μπορεί να μπει στο αθλητικό κομμάτι. Σε εμένα και στον επόμενο δάσκαλο τον κ. Κέβιν που κάνει μαθήματα με τα μεγάλα άλογα μαθαίνει τα βασικά. Σε ένα γονιό θα έλεγα να στείλει το παιδί του για ιππασία… χθες. Πρόκειται για ένα άθλημα, το οποίο πέρα από τη σωματική ανάπτυξη που δίνει σε ένα παιδί το βοηθάει και νοητικά και ψυχολογικά επειδή η επαφή με το άλογο είναι κάτι που δεν το βρίσκεις σε άλλο άθλημα», υπογραμμίζει ο Μιχάλης Μουζουράκης, ο οποίος είναι προπονητής σε παιδιά και παλαιός αθλητής ιππασίας και μοντέρνου πεντάθλου.
Υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι η ιππασία είναι ένα ακριβό σπορ. Αυτό συνέβαινε κατά το παρελθόν. Σήμερα τα δίδακτρα έχουν γίνει προσιτά για όλους. Άλλοι πάλι τρομάζουν με τη θέα των πανύψηλων υπερήφανων ζώων και πιστεύουν ότι είναι επικίνδυνο. Και όμως πρόκειται για ένα άθλημα που διεξάγεται με όλους τους κανόνες ασφαλείας.
«Στην ακαδημία τα παιδιά μαθαίνουν να ιππεύουν ένα άλογο και, μελλοντικά, μπορούν να γίνουν αθλητές. Πρώτο βήμα για να αρχίσει το παιδί είναι να χαϊδέψει το άλογο. Ένα παιδί μπορεί να μην έχει έρθει ποτέ σε επαφή με ένα άλογο οπότε αυτό θεωρείται απαραίτητο. Στη συνέχεια, θα ανέβει επάνω θα κάνει κάποιες ασκήσεις ισορροπίας ενώ εγώ θα κρατάω το άλογο. Σιγά σιγά σε πέντε ή, το πολύ, δέκα μαθήματα θα μπορέσουν να ξεκινήσουν να οδηγούν μόνοι τους τα άλογα και να κάνουν τροχάδην. Τα περισσότερα παιδιά χαίρονται πάρα πολύ. Περιμένουν πως και πώς να ξεκινήσουν ιππασία. Κάθε μάθημα διαρκεί μία ώρα, και ένα παιδί μπορεί να μάθει με μία φορά την εβδομάδα. Εάν θέλει να προχωρήσει αθλητικά θα χρειαστεί δύο με τρεις φορές την εβδομάδα. Σε ότι αφορά την προστασία, υπάρχουν οι θώρακες και τα κράνη. Τα είδη θώρακα είναι δύο: αυτά που είναι συνδεδεμένα με τη σέλα και μόλις ο αναβάτης πέσει φουσκώνουν και οι σταθεροί θώρακες που προστατεύουν εξίσου καλά. Μέχρι τα 15 τα παιδιά πρέπει να φοράνε θώρακα. Μετά τα 16 έχουν επιλογή να μη φορέσουν», μας λέει ο Κέβιν Βάργκο, αθλητής υπερπήδησης εμποδίων και ιππικής δεξιοτεχνίας και εκπαιδευτής στην ακαδημία του ΕΙΟ.
Μετά την ακαδημία, όσοι επιθυμούν μπορούν να ασχοληθούν με την αθλητική ιππασία. Υπάρχουν τα αγωνίσματα της υπερπήδησης εμποδίων, της ιππικής δεξιοτεχνίας, της ιππικής αντοχής και της αμαξοδήγησης. «Η προπόνηση στην υπερπήδηση εμποδίων έχει δύο σκέλη: υπάρχει η προπόνηση που γίνεται σε επίπεδη επιφάνεια για να ζεσταθούν τα άλογο και να είμαστε σίγουροι ότι υπακούουν στις εντολές μας, και μετά ξεκινάμε να κάνουμε εμπόδια από το πιο χαμηλό ύψος στο πιο ψηλό. Αναβαίνουμε σιγά σιγά αναλόγως με το επίπεδο του αθλητή και του αλόγου», τονίζει η Μόνικα Μαρτίνη, πρωταθλήτρια στην υπερπήδηση εμποδίων για το 2020 και προπονήτρια.
Η ιππική δεξιοτεχνία ή dressage θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η… ρυθμική της ιππασίας. «Η ιππική δεξιοτεχνία είναι ο χορός με το άλογο. Δηλαδή, ασκήσεις ακριβείας σε ένα συγκεκριμένο χώρο, με μουσική, όπως, π.χ., στο καλλιτεχνικό πατινάζ. Τα άλογα χορεύουν στον ρυθμό της μουσικής, γυρνάνε γύρω από τον εαυτό τους κλπ. Πρόκειται για ένα πολύ τεχνικό άθλημα. Για να μπορέσει κάποιος να ανταπεξέλθει θα πρέπει να έχει καλή αίσθηση του χώρου, καλό έλεγχο του σώματός του, και να έχει επιμονή και υπομονή ώστε να μπορεί να εκτελεί όλες τις ασκήσεις με ακρίβεια. Όποιος έχει λίγο πιο πάνω αναλυτικό μυαλό ταιριάζει απόλυτα σε αυτό το άθλημα», μας λέει η Ελήνη Μυράτ. Η εγγονή του Δημήτρη Μυράτ είναι πρωταθλήτρια Ελλάδος, βαλκανιονίκης, με διακρίσεις σε Γκραν Πρι ενώ ως προπονήτρια έχει πολλούς αθλητές με διεθνείς διακρίσεις.
Η ιππασία είναι ένα άθλημα χωρίς ηλικία. Σους Ολυμπιακούς Αγώνες, στα παγκόσμια και τα ηπειρωτικά πρωταθλήματα παίρνουν μέρος ιππείς και αμαζόνες διαφορετικών ηλικιών. Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αναβάτης που αγωνίστηκε σε Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν ο 72χρονος Αρθούρ φον Πόνγκρατς (1936). Η νεότερη σε ηλικία αθλήτρια αγωνίστηκε το 2008 και ήταν η 16χρονη Λουίζα Αλμέιντα. «Η ιππασία είναι εμπειρικό άθλημα. Χρειάζεται να υπάρχει αντοχή και δύναμη. Αρκετά πράγματα έχουν να κάνουν με τη σωματοδομή και το μυϊκό σύστημα αλλά δε θέλει τόση δύναμη ή αντοχή όπως άλλα αθλήματα. Μάλιστα, όσο μεγαλώνει ο αθλητής και κάνει πιο πολλά χιλιόμετρα έχει μεγαλύτερη εμπειρία, οπότε χρειάζεται να χρησιμοποιεί λιγότερο τον εαυτό του και κάνει πράγματα πολύ πιο εύκολα», μας εξηγεί η Μόνικα Μαρτίνη.
«Δεν ταιριάζουν όλα τα άλογα με όλους τους αθλητές, και το αντίθετο»
Τα άλογα ζουν κοντά στον άνθρωπο εδώ και αιώνες. Διαθέτουν νοημοσύνη, μνήμη, ένστικτο και… άποψη. Λέγεται ότι από πολλά μέτρα μακριά μπορούν να αντιληφθούν τους χτύπους της καρδιάς ενός ανθρώπου. Με το μεγαλοπρεπές παράστημά τους ασκούν ιδιαίτερη γοητεία στους ανθρώπους αλλά, όπως και οι άνθρωποι, δεν ταιριάζουν με όλους. «Δεν ταιριάζουν όλα τα άλογο σε όλους τους αθλητές, και το αντίθετο. Όταν εμείς οι αθλητές αποφασίσουμε να αγοράσουμε ένα νέο άλογο προτιμάμε να το δοκιμάσουμε για να ξέρουμε εάν μας ταιριάζει ή όχι. Από τη στιγμή που, με τη βοήθεια του προπονητή μας, θα διαλέξουμε ένα άλογο, μπαίνουμε σε μια διαδικασία όπου μέσα από την καθημερινή επαφή και την προπόνηση προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα δεσμό, ο οποίος είναι ιδιαίτερος», μας αποκαλύπτει η Μόνικα Μαρτίνη.
Άλογο και άνθρωπος. Ένας δεσμός ιδιαίτερος. Ένας δεσμός που βασίζεται και στην αλληλοεκτίμηση. Βέβαια, ο Πολωνός συγγραφέας Στανισλάβ Λεμ έχει γράψει: «Το άλογο σέβεται και αγαπάει τον άνθρωπο γιατί τα μεγάλα του μάτια τα μεγεθύνουν όλα. Έτσι, ο άνθρωπος φαίνεται πολύ μεγαλύτερος από το ίδιο το άλογο…».