Ενα μεσημέρι του Απριλίου 2010, ο τότε βασιλιάς της Ισπανίας, Χουάν Κάρλος, επισκέφθηκε τον διαχειριστή κεφαλαίων Αρτούρο Φασάνα στο σπίτι του στη Γενεύη και του εμπιστεύθηκε έναν χαρτοφύλακα που περιείχε 1,9 εκατ. δολάρια σε μετρητά, τα οποία, όπως του δήλωσε, ήταν δώρο από τον βασιλιά του Μπαχρέιν. Δύο χρόνια νωρίτερα, πάλι εν αγνοία του ισπανικού λαού και των φορολογικών αρχών, ο Χουάν Κάρλος είχε λάβει πολύ μεγαλύτερης αξίας «δώρο», 100 εκατ. δολαρίων, από τον τότε βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας, Αμπντάλα.
Ο διαχειριστής Φασάνα κατέθεσε τα ποσά αυτά στον λογαριασμό του καταπιστεύματος Lucum, που είχε έδρα στον Παναμά, τον παράδεισο της μυστικότητας, ώστε να μείνει κρυφό ότι ο πρώτος δικαιούχος ήταν ο Χουάν Κάρλος και ο δεύτερος ο γιος του και νυν βασιλιάς της Ισπανίας, Φίλιππος. Το 2012, όταν ο Χουάν Κάρλος υπέστη κάταγμα στο ισχίο στη διάρκεια πολυτελούς σαφάρι ελεφάντων στην Μποτσουάνα και τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν με εξεταστικό τρόπο πάνω του, η ελβετική ιδιωτική τράπεζα Mirabaud, στην οποία φυλάσσονταν τα χρήματα του παναμέζικου καταπιστεύματος, ανησύχησε και του ζήτησε να τα αποσύρει, προκειμένου να μην μπει η τράπεζα στο στόχαστρο των αρχών καταπολέμησης «μαύρου» χρήματος.
Την εποχή εκείνη, στον λογαριασμό είχαν απομείνει 72 εκατ. δολάρια (65 εκατ. ευρώ), τα οποία ο Χουάν Κάρλος μετέφερε σε έναν ακόμη πιο ασφαλή παράδεισο μυστικότητας, στις Μπαχάμες, στον λογαριασμό της Γερμανίδας Κορίνας τσου Ζάιν Βιτγκενστάιν. Η Τσου Ζάιν Βιτγκενστάιν (που εν συνεχεία υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το βαρύγδουπο επώνυμο του αριστοκράτη πρώην συζύγου της και να επανέλθει στο «ταπεινό» Λάρσεν) ευχαρίστησε και κράτησε για τον εαυτό της τα 65 εκατ., υποστηρίζοντας ότι ήταν δώρο από τον Χουάν Κάρλος, με τον οποίο διατηρούσαν σχέσεις.
Η υπόθεση περιέχει πολλές άλλες άγνωστες πτυχές, αλλά αυτές που μόλις προαναφέρθηκαν δεν αμφισβητούνται. Πρόκειται για στοιχεία που έχουν έρθει στην επιφάνεια στο πλαίσιο των ερευνών της οικονομικής εισαγγελίας της Γενεύης, η οποία ερευνά τον Φασάνα, τον Ελβετό δικηγόρο του Χουάν Κάρλος, τη Λάρσεν και την τράπεζα Mirabaud για ξέπλυμα χρήματος. Ερευνες διεξάγει και η ισπανική εισαγγελία.
Η αντίδραση του 82χρονου Χουάν Κάρλος ήταν, κυριολεκτικά, να εξαφανιστεί. Τη Δευτέρα, ο τέως βασιλιάς ενημέρωσε με επιστολή τον γιο του ότι δεν θέλει να επιβαρύνει τον ισπανικό θρόνο «με τις προσωπικές του υποθέσεις» και, ως εκ τούτου, αποχωρεί από την Ισπανία. Παράλληλα, ο συνήγορός του στην Ισπανία υπενθύμισε ότι ο πρώην βασιλιάς δεν ερευνάται προσωπικά και ότι, αν χρειαστεί, θα είναι στη διάθεση των Αρχών.
Η αναχώρηση προς άγνωστη κατεύθυνση (Καραϊβική; Πορτογαλία; Ή μήπως Εμιράτα, όπως έγραψε την Παρασκευή η εφημερίδα ABC;) ήταν μία ακόμη προσπάθεια του Παλατιού να διαχειριστεί τη βραδυφλεγή βόμβα που κινδυνεύει να τινάξει στον αέρα την ισπανική μοναρχία. Δεν ήταν η πρώτη. Το 2014, ο Χουάν Κάρλος αναγκάστηκε να παραδώσει τον θρόνο στον γιο του, πέρυσι αποσύρθηκε από όλα τα επίσημα καθήκοντά του, ενώ ο Φίλιππος εισήγαγε κώδικα δεοντολογίας και μέτρα διαφάνειας. Μετά τον προηγούμενο γύρο αποκαλύψεων, ανακοίνωσε ότι ο Χουάν Κάρλος θα σταματήσει να λαμβάνει την ετήσια επιχορήγηση των 200.000 ευρώ από τα δημόσια ταμεία και ότι ο ίδιος αποποιείται την κληρονομιά του πατέρα του.
Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή «έβαλε πλάτη» το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα του Πέδρο Σάντσεθ, το οποίο μεσολάβησε για να κλείσει η συμφωνία με την οποία ο Χουάν Κάρλος αποχωρεί, διατηρώντας τον τίτλο του επίτιμου βασιλιά και άρα και την επίσημη συνοδεία ασφαλείας, σε όποιο σημείο του πλανήτη και αν καταφύγει. Ο Σάντσεθ αρνήθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις για το πού βρίσκεται ο Χουάν Κάρλος και ποιος πληρώνει τα έξοδά του από εδώ και στο εξής, ενώ τόσο η κυβέρνηση όσο και το Παλάτι σημειώνουν ότι δεν πρέπει ένας ολόκληρος θεσμός, η κοινοβουλευτική μοναρχία, να χαρακτηρίζεται από τις ενέργειες ενός ατόμου, έστω και αν πρόκειται για τον επί τέσσερις δεκαετίες βασιλιά.
Η άρρητη γραμμή υπεράσπισης αφορά την ουσία των ατασθαλιών του Χουάν Κάρλος: αν τα ποσά που περιγράφονται ως «δώρα» ήταν στην πραγματικότητα προσωπικά κέρδη του από τη μεσολάβησή του στην προώθηση ισπανικών επιχειρηματικών συμφερόντων στο εξωτερικό, πόσο πατριωτική είναι η διερεύνηση του ύψους και της προέλευσης της περιουσίας του; Το πρόβλημα είναι ότι αυτό το πέπλο προστασίας, που ισοδυναμούσε επί δεκαετίες με λευκή επιταγή, έχει πλέον αποσυρθεί, οι έρευνες προχωρούν και η ελβετική εισαγγελία δεν συγκινείται από επιχειρήματα περί ισπανικού οικονομικού πατριωτισμού, ο οποίος, φυσικά, είναι ανταγωνιστικός προς τον οικονομικό πατριωτισμό άλλων χωρών. (Η Γαλλία έχασε την ανάθεση της κατασκευής τρένου υπερυψηλής ταχύτητας στη Σαουδική Αραβία από την ισπανική ΑVE δύο χρόνια αφότου ο Χουάν Κάρλος έλαβε το σαουδαραβικό «δώρο».)
Στην Ισπανία, οι έρευνες επικεντρώνονται στο ενδεχόμενο ξεπλύματος χρήματος μέσω αγοραπωλησιών μετά το 2014, αφότου δηλαδή ο Χουάν Κάρλος έχασε τον θρόνο και την ασυλία του – αλλά η ίδια η ύπαρξη της ασυλίας λειτουργεί ως επιχείρημα συνολικά κατά της μοναρχίας.
Το 2015, η δημοσκόπηση του κρατικού ινστιτούτου CIS διαπίστωσε ότι λιγότεροι από τέσσερις στους δέκα Ισπανούς συμφωνούσαν πλέον με τον θεσμό της μοναρχίας. Εκτοτε, το ινστιτούτο σταμάτησε να θέτει το ερώτημα, αλλά οι εξελίξεις μπορεί να το θέσουν μόνες τους.
Θέτουν πολιτειακό ζήτημα
Οι αυτονομιστές στην Καταλωνία, οι εθνικιστές στη Χώρα των Βάσκων και η αριστερή συγκυβερνώσα παράταξη Podemos, του Πάμπλο Ιγκλέσιας, ζητούν δημοψήφισμα για να κριθεί το πολιτειακό ζήτημα, ενώ για τους σοσιαλιστές η υπόθεση έχει πολιτικό κόστος, κυρίως στις ηλικίες κάτω των 40 ετών, των οποίων οι εμπειρίες σημαδεύτηκαν από την οικονομική κρίση του 2010 και όχι από τη μεταπολίτευση του 1978, της οποίας κεντρική φιγούρα υπήρξε ο Χουάν Κάρλος. Η νέα γενιά δεν είναι βέβαιη αν το ισπανικό κράτος χρειάζεται να δαπανά εκατομμύρια για τη συντήρηση μιας βασιλικής οικογένειας, την περιουσία της οποίας ουδείς μπορεί να προσδιορίσει, ή αν θα μπορούσε να υπάρξει κάποιο άλλο, λιγότερο πολυέξοδο και πομπώδες σύμβολο ενότητας. Στο κλίμα αυτό, που οξύνθηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, το τελευταίο που χρειάζεται να διαχειριστεί το Παλάτι είναι οι ισχυρισμοί της Λάρσεν ότι ο Χουάν Κάρλος διέθετε δικό του μηχάνημα καταμέτρησης μετρητών.