Η απίστευτη περιπέτεια της 28χρονης Ριάλιτι Γουίνερ (Reality Winner) ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2017, όταν δύο άνδρες του FBI την περίμεναν έξω από το σπίτι της και της είπαν πως είχαν ένταλμα έρευνας. Εννέα ακόμη πράκτορες, οπλισμένοι, παρουσιάστηκαν και την ακολούθησαν στη μικρή μονοκατοικία. Oσο εκείνοι έψαχναν, οι δύο επικεφαλής τής μιλούσαν. Φαινομενικά χαλαρά αλλά, όπως αποδείχθηκε, με ένα σχέδιο να εκμαιεύσουν πληροφορίες και, κυρίως, ομολογία για το αδίκημα που θεωρούσαν βέβαιο πως είχε διαπράξει: τη διαρροή ενός εμπιστευτικού εγγράφου της NSA.
Αργότερα, από το κρατητήριο πλέον, τηλεφώνησε στη μητέρα της που έτρωγε σε μια πιτσαρία. «Μαμά, φαίνεται πως έχω μπλέξει», της είπε. Το ίδιο κιόλας βράδυ, η μητέρα της μαζί με τον σύζυγό της οδήγησαν 14 ώρες από το Τέξας στην Αγκούστα, όπου κρατείτο. Δεν είχαν ιδέα όμως τι είχε συμβεί. «Το έγγραφο που διέρρευσε έχει να κάνει με την εμπλοκή της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές», της αποκάλυψε ένας από τους εκατοντάδες δημοσιογράφους που της τηλεφωνούσαν για μια δήλωση.
Τα επόμενα δύο χρόνια, η σκηνοθέτις Σόνια Κένεμπεκ, με μια κάμερα, έγινε η σκιά της οικογένειας. Το ντοκιμαντέρ «US vs Reality Winner» έκανε μόλις την πρεμιέρα του στο Διεθνές Φεστιβάλ της Κοπεγχάγης. Η «Κ» το παρακολούθησε και παρουσιάζει άγνωστες πτυχές αυτής της ιστορίας αλλά και τη μαρτυρία του Ελληνοαμερικανού πρώην πράκτορα Τζον Κυριάκου, του οποίου η ιστορία συνδέεται με έναν περίεργο τρόπο με την υπόθεση της Γουίνερ.
Η Ριάλιτι Γουίνερ ήταν πάντα το «καλό» κορίτσι με το περίεργο όνομα (της το έδωσαν γιατί το επώνυμό της στα ελληνικά σημαίνει «νικήτρια» και ήθελαν να έχουν μια «real – πραγματική νικήτρια»). Στο σχολείο ήταν άριστη μαθήτρια. Είχε μάλιστα κερδίσει υποτροφία για να σπουδάσει μηχανικός, αλλά αποφάσισε να καταταχθεί στην αεροπορία. Μιλούσε τέσσερις γλώσσες και ήταν πάντα συνεπής στα καθήκοντά της. Αργότερα, ως αναλύτρια της NSA είχε γρήγορη εξέλιξη. Στον ελεύθερο χρόνο της ζωγράφιζε, έκανε γιόγκα και άρση βαρών. Λάτρευε τα ζώα και ασχολούνταν ενεργά με μια καμπάνια για την κλιματική αλλαγή.
Οταν το 2016 ξεκίνησε η συζήτηση –και αργότερα η έρευνα– για την πιθανή ρωσική ανάμειξη στις αμερικανικές εκλογές, η Γουίνερ αδυνατούσε να καταλάβει πώς μια απόρρητη αναφορά που είχε διαβάσει στην υπηρεσία της δεν είχε γίνει ευρέως γνωστή. Επρόκειτο για μια ανάλυση –ουσιαστικά απόδειξη– πως πράγματι σε κάποιες πολιτείες είχαν γίνει απόπειρες ρωσικών κυβερνοεπιθέσεων στο λογισμικό των εκλογικών κέντρων. Το συζήτησε με κάποιους συναδέλφους της, αλλά κανείς δεν έμοιαζε να προβληματίζεται με τη σιγή ιχθύος.
Υστερα από μερικές εβδομάδες πήρε την απόφαση. Τύπωσε το έγγραφο και το έκρυψε μέσα από τα ρούχα της. Το ίδιο απόγευμα πήγε στο ταχυδρομείο και το έστειλε στα γραφεία του Ιntercept, μιας δημοσιογραφικής ομάδας που είχε δημιουργηθεί για να αποκαλύπτει αντίστοιχες υποθέσεις. Οι δύο δημοσιογράφοι που ανέλαβαν να το διερευνήσουν, όμως, θεώρησαν πως ήταν πλαστό και το έστειλαν στα κεντρικά της NSA όπως ακριβώς το είχαν παραλάβει –με τον φάκελο–, ζητώντας τους να επιβεβαιώσουν τη γνησιότητά του. Πέρα από τη σφραγίδα του ταχυδρομείου, το έγγραφο είχε και μια μοναδική «ταυτότητα», η οποία έδειχνε ποιος το είχε τυπώσει.
Οταν λίγες εβδομάδες αργότερα οι πράκτορες του FBI βρέθηκαν στο σπίτι της Γουίνερ, γνώριζαν ότι είχε άμεση εμπλοκή. «Ξέρω πως το έκανες. Αλλά θέλω να μάθω τον λόγο. Γιατί νιώθω πως ήταν μια κακή στιγμή. Και εάν αυτό ισχύει, τότε σημαίνει πως δεν είσαι κατά συρροήν καταδότρια. Θα το αντιμετωπίσουμε», ακούγονται να της λένε στην ηχογραφημένη συνομιλία. Σε κανένα σημείο δεν της λένε πως έχει κάθε δικαίωμα να μην τους μιλήσει. Η Γουίνερ ομολογεί. «Δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί κανείς δεν μιλούσε ανοικτά για αυτό (σ.σ. τη ρωσική ανάμειξη)». «Και θύμωσες;» τη ρωτάνε. «Ναι», απαντά.
Λίγες ημέρες μετά τη σύλληψή της, η μητέρα της ήρθε σε επαφή με τον Κυριάκου, πρώην πράκτορα της CIA. Οπως λέει ο ίδιος στην «Κ», οι δύο δημοσιογράφοι που ευθύνονται για τη σύλληψη της Γουίνερ ήταν πίσω και από τη δική του σύλληψη το 2012. «Οταν ανακρίθηκαν από τις Αρχές για τις πηγές ενός ρεπορτάζ τους, εκείνοι με “έδωσαν”, καταθέτοντας αργότερα εναντίον μου, πως είχα αποκαλύψει το όνομα ενός μυστικού πράκτορα», εξηγεί.
Παρότι το όνομα του πράκτορα ουδέποτε δημοσιεύθηκε, ο Κυριάκου καταδικάστηκε σε 2 χρόνια φυλακή για το ίδιο αδίκημα που κατηγορείτο και η Γουίνερ, γι’ αυτό και προσπάθησε από την πρώτη στιγμή να εξηγήσει στην οικογένειά της τη σοβαρότητα της υπόθεσης: «Ηταν όμως για μεγάλο διάστημα σε άρνηση. Θεωρούσαν πως επειδή η κόρη τους είχε ουσιαστικά αποκαλύψει μια απειλή εναντίον της Αμερικής, όχι απλώς δεν θα έμενε στη φυλακή, αλλά θα της έλεγαν και “ευχαριστώ”. Δυστυχώς, δεν υπήρχε καμία περίπτωση να έχει αυτή την εξέλιξη».
Το δικαστήριο
Οταν ξεκίνησε η δίκη, απαγόρευσαν στους δικηγόρους οποιαδήποτε αναφορά στο περιεχόμενο του εγγράφου, οπότε δεν μπορούσε να γίνει συζήτηση επί της ουσίας. Την ίδια στιγμή, ψάχνοντας στα κοινωνικά δίκτυα, στα ημερολόγια και στις απομαγνητοφωνήσεις τηλεφωνικών συνομιλιών, παρουσίασαν μια διαστρεβλωμένη εικόνα για το ποια ήταν. Η αδελφή της στο δικαστήριο προσπάθησε μάταια να τους πείσει ότι όταν, για παράδειγμα, η Γουίνερ τής έγραφε σε μήνυμα πως «θα κληθώ να περάσω το τεστ αλήθειας ότι δεν συνωμότησα εναντίον της κυβέρνησης και θα αποτύχω», αυτοσαρκαζόταν. Το ίδιο και όταν έλεγε πως θα κάνει κοτσίδες και θα υποδυθεί τη γλυκούλα για να τη λυπηθούν. «Και γιατί έγραψε στο ημερολόγιό της πως θέλει να κάψει τον Λευκό Οίκο και να μετακομίσει στο Κουρδιστάν;» τη ρωτούσαν. Εκείνη εξηγούσε πως ήταν μόνο λόγια, πως δίπλα είχε γράψει «χαχα». Και πως στα ημερολόγιά της απλώς σκίτσαρε για τα πάντα χωρίς δεύτερη σκέψη, ακόμα και για αυτά που τη θύμωναν, όπως η πολιτική τα τελευταία χρόνια.
Η Γουίνερ, συνειδητοποιώντας πως υπήρχε μεγάλη περίπτωση να καταδικαστεί με τη μέγιστη ποινή των 10 ετών, αποφάσισε να συμβιβαστεί. Και ενώ σε άλλες αντίστοιχες υποθέσεις οι κατηγορούμενοι είχαν αποφυλακιστεί σχετικά γρήγορα, εκείνη αναγκάστηκε να συμφωνήσει σε μια ιδιαίτερα υψηλή ποινή των 5 ετών. «Ας είναι τροχοπέδη για όσους σκέφτονται να εκμεταλλευτούν την εμπιστοσύνη που τους έχει δείξει η κυβέρνηση και φυλάνε τα μυστικά της χώρας μας», δήλωσαν οι πράκτορες του FBI έξω από το δικαστήριο.
Οταν επικοινωνήσαμε με τον Κυριάκου στην Αμερική, είχε μόλις μιλήσει με την οικογένεια της Γουίνερ. Σε τρεις εβδομάδες θα μεταφερθεί από τη φυλακή σε ένα κέντρο «προσαρμογής», όπου θα μείνει μέχρι και την αποφυλάκισή της τον Σεπτέμβριο. Τα πέντε χρόνια, όμως, ήταν ιδιαίτερα δύσκολα για εκείνη και η οικογένειά της αγωνιούσε για το πώς θα είναι η ζωή της από εδώ και πέρα. Ο Κυριάκου ήταν και πάλι απόλυτα ειλικρινής: «Τους προειδοποίησα. Μην προσπαθούν να την πείσουν πως όλα θα είναι τέλεια. Γιατί δεν θα είναι. Θα παθαίνει πανικούς, κατάθλιψη. Θα είναι αδύνατον να βρει μια καλή δουλειά. Θα πρέπει να ξεκινήσει από το μηδέν και να συμβιβαστεί με το ότι έχασε πέντε χρόνια από τη ζωή της για τη διαρροή ενός εγγράφου που λανθασμένα θεωρείτο απόρρητο. Ελεγε απλώς μια αλήθεια», εξηγεί. Το συγκεκριμένο έγγραφο έχει πλέον αποχαρακτηριστεί και κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει καταφέρει να αποδείξει πως πράγματι η διαρροή έκανε οποιαδήποτε ζημιά στην εθνική ασφάλεια της Αμερικής.