H ιατρική επανάσταση που υπόσχεται η τεχνολογία mRNA παρέμενε αθέατη μέχρι που η πανδημία την ανέδειξε στην περίοπτη θέση που της αξίζει. Η αποτελεσματικότητα των εμβολίων mRNA κατά της COVID (Pfizer/BioNTech, Μοderna) προμηνύει την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών, που θα μας απελευθερώσουν από πολλά δεινά. Στα εργαστήρια ήδη δοκιμάζονται παρόμοιες προσεγγίσεις κατά του έιτζ, της γρίπης, της φυματίωσης, των αλλεργιών, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, του Αλτσχάιμερ, της κυστικής ίνωσης, της αρθρίτιδας, της δισκοπάθειας και αρκετών καρκίνων (του μαστού, του παχέος εντέρου, του δέρματος, του πνεύμονα και του προστάτη).
Ο ιδρυτής της BioNTech, Ουγκούρ Σαχίν, προβλέπει ότι θεραπείες mRNA θα διατίθενται ευρέως στο προσεχές μέλλον και ότι τα επόμενα 15 χρόνια θα αντιπροσωπεύουν το 33% των νέων εγκρίσεων φαρμάκων.
Παρά τις πολλές υποσχέσεις της νέας τεχνολογίας, οι επιστήμονες μέχρι πρόσφατα δυσκολεύονταν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση των ερευνών τους. Η πανδημία, όμως, έβαλε τέλος στις δυσκολίες, αποδεικνύοντας ότι τα εμβόλια mRNA προσφέρoυν αποτελεσματικές λύσεις.
Είναι, πλέον, βέβαιο ότι θα αποτελέσουν το υπερόπλο της ιατρικής. Τα «συμβατικά» εμβόλια χρησιμοποιούν απενεργοποιημένους ή εξασθενημένους ιούς για να πυροδοτήσουν ανοσοποιητική αντίδραση, προσέγγιση αναποτελεσματική στο έιτζ, στον δάγκειο πυρετό και στην ελονοσία. Στην τελευταία, ένα παράσιτο, που μεταδίδεται με τα κουνούπια, παράγει μία πρωτεΐνη (PMIF) η οποία καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα και ο άνθρωπος αρρωσταίνει ξανά και ξανά. Ο δρ Ρίτσαρντ Μπουκάλα, της Ιατρικής Σχολής του Γέιλ, ανέπτυξε ένα εμβόλιο mRNA κατά της πρωτεΐνης. Οταν ποντίκια εμβολιάστηκαν με αυτό θωρακίστηκαν έναντι της θανατηφόρου νόσου. Οι κλινικές μελέτες του σε ανθρώπους θα ξεκινήσουν την επόμενη διετία.
Η γερμανική BioNTech έχει στα σκαριά ένα παρόμοιο εμβόλιο κατά του έιτζ, ενώ η Moderna θα ξεκινήσει κλινική μελέτη φάσης 3 ενός εμβολίου κατά του μεγαλοκυτταροϊού, που προκαλεί βαριές αναπηρίες σε παιδιά που γεννιούνται από μητέρες οι οποίες μολύνθηκαν κατά την εγκυμοσύνη.
Στο ερευνητικό στόχαστρο βρίσκεται και ο ιός της γρίπης. Για την παρασκευή «συμβατικών» αντιγριπικών, τα στελέχη του ιού αναπτύσσονται, επί μήνες, σε 500 δισεκατομμύρια αυγά, εξαιτίας των συνεχών μεταλλάξεων, και τα εμβόλια χάνουν γρήγορα την αποτελεσματικότητά τους. Ερευνητές στην ιατρική σχολή Icahn, του νοσοκομείου «Ορος Σινά» της Ν. Υόρκης, δημιούργησαν ένα αντιγριπικό mRNA που βοηθά το ανοσοποιητικό να βάλλει κατά του ιού σε τρεις διαφορετικές περιοχές του ταυτόχρονα. Πειράματα έδειξαν ότι εμβολιασμένα ποντίκια, παρότι είχαν προσβληθεί από ιικό φορτίο H1N1 πεντακόσιες φορές μεγαλύτερο από το θανατηφόρο, ούτε… φταρνίστηκαν. Οι επιστήμονες φιλοδοξούν ότι θα καταφέρουν να αναπτύξουν ένα καθολικό αντιγριπικό εμβόλιο, που θα μας προστατεύει από όλα τα στελέχη της γρίπης.
Ταυτόχρονα, ομάδα Ιαπώνων επιστημόνων φιλοδοξεί να επιβραδύνει τη φθορά του εγκεφάλου από το Αλτσχάιμερ με την τεχνολογία mRNA. «Υπογραφή» της νόσου είναι οι πλάκες βήτα αμυλοειδούς, που σταδιακά εξαλείφουν τις διανοητικές ικανότητες. Η πρωτεΐνη νεπριλυσίνη, όμως, μπορεί να τις εξαλείψει, «καθαρίζοντας» το όργανο. Χρησιμοποιώντας τη νέα τεχνολογία, οι ερευνητές «εμβολίασαν» με νεπριλυσίνη τον εγκέφαλο πειραματόζωων, περιορίζοντας σημαντικά τις πρωτεϊνικές πλάκες.
Παρόμοια εμβόλια θα συμβάλουν στην καρδιακή υγεία, αποκαθιστώντας τις βλάβες που προκαλεί η περιστολή των στεφανιαίων αρτηριών που προμηθεύουν την καρδιά με οξυγόνο και θρεπτικά υλικά. Καθώς περιορίζεται ή παρεμποδίζεται ολοκληρωτικά η ροή του αίματος προς την καρδιά, προκαλούνται καρδιακή προσβολή, αρρυθμίες ή καρδιακή ανεπάρκεια, από τα βασικά αίτια θανάτου παγκοσμίως. Ακόμη και όσοι επιβιώνουν από την οξεία φάση των προβλημάτων, χάνουν εκατομμύρια κύτταρα του καρδιακού μυός. Ο δρ Λιορ Ζάνγκι, της ιατρικής σχολής Icahn του νοσοκομείου «Ορος Σινά» προσπαθεί, την τελευταία οκταετία, να βρει μέθοδο αποκατάστασης αυτών των βλαβών. Μαζί με τους συνεργάτες του ανέπτυξε εμβόλιο mRNA που πυροδοτεί τη δημιουργία νέων αιμοφόρων αγγείων. Οταν το σκεύασμα εγχύθηκε στις καρδιές ποντικών, αμέσως μετά την καρδιακή προσβολή, σχηματίστηκαν νέα αιμοφόρα αγγεία και γρήγορα οι καρδιές τους χτυπούσαν και πάλι δυνατά. Πειράματα που πραγματοποίησαν η Moderna και η AstraZeneca σε χοίρους στέφθηκαν με επιτυχία και ήδη η ΑstraZeneca μελετά τη μέθοδο σε ανθρώπους.
Αντικαρκινικά
Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκονται αντικαρκινικές θεραπείες mRNA, τα λεγόμενα «αντικαρκινικά εμβόλια». Με αυτά, που θα παρασκευάζονται για κάθε άρρωστο, οι πρωτεΐνες του καρκινικού όγκου εισάγονται στον οργανισμό ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να τις αναγνωρίσει, όπως και τον όγκο, ως «εισβολείς» και να τον καταστρέψει, μαζί με τις μεταστάσεις του, χωρίς χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία. Η προσέγγιση δεν είναι ένα μετέωρο όραμα. Μελέτη του 2017 σε 13 πάσχοντες από μελάνωμα που έλαβαν το εμβόλιο της BioNTech, διαπίστωσε ότι οκτώ δεν εμφάνισαν υποτροπή της νόσου επί 12 έως 23 μήνες. Επόμενο βήμα είναι η ανάπτυξη εμβολίου κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου. Η συμβατική αντιμετώπιση επιβάλλει τη χειρουργική αφαίρεση τμήματος του εντέρου και χημειοθεραπεία για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων που έχουν απομείνει. Ακόμη και έτσι, η νόσος υποτροπιάζει στο 20% των αρρώστων. Το εμβόλιο mRNA, που θα τεθεί σε κλινική δοκιμή σε ανθρώπους τον Σεπτέμβριο, στοχεύει στη διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να βρει και να καταστρέψει όσα κύτταρα έμειναν μετά την αφαίρεση του νεοπλάσματος.