Αναμένοντας τη ρωσική εισβολή, κάνουμε μια βόλτα στο κέντρο της Ζαπορίζια. Αν δεν μας προλάβουν οι Ρώσοι θα τεθεί σε ισχύ η απαγόρευση κυκλοφορίας που προβλέπει ο στρατιωτικός νόμος. Πρέπει να είμαστε γρήγοροι ώστε σε περίπτωση που ηχήσουν οι σειρήνες να προλάβουμε να επιστρέψουμε στο ξενοδοχείο.
Eνα «σοβιετικού τύπου» κτίριο που έχει πρόσφατα ανακαινιστεί και διαθέτει καζίνο στο ισόγειο και ένα μπαρ με χαμηλό φωτισμό στο υπόγειο, όπου επιτρέπεται το κάπνισμα. Εν μέσω πολέμου κανένα από τα δύο δεν βρίσκεται σε λειτουργία. Το προσωπικό του τεσσάρων αστέρων ξενοδοχείου πάντως φρόντισε να μας αποζημιώσει ανοίγοντας ένα πολεμικό καταφύγιο στο υπόγειο.
Μια μοντέρνα γυαλιστερή πόρτα στο πλάι της ρεσεψιόν οδηγεί μέσω ενός μακρόστενου διαδρόμου στο υπόγειο του κτιρίου. Υπάρχουν εκεί στοιβαγμένοι καναπέδες και πολυθρόνες που κάποτε κοσμούσαν το λόμπι του ξενοδοχείου και σήμερα είναι καλυμμένοι από ένα παχύ στρώμα σκόνης και υγρασίας. Υπάλληλοι μεταφέρουν εκεί μπουκάλια με νερό, ποτήρια μιας χρήσης, ξηρά τροφή όπως επίσης καλώδια και κάποιους φορητούς υπολογιστές.
Οι αστυνομικοί και το ATM
Eξω στους δρόμους της πόλης, μπροστά σε κτίριο της κεντρικής διοίκησης, με τη σημαία της Ουκρανίας να κυματίζει στην κορυφή, αστυνομικοί με μαύρες στολές, αλεξίσφαιρα, κουκούλες που καλύπτουν τα πρόσωπά τους σταματούν αυτοκίνητα και πεζούς και τους ελέγχουν. Οι κινήσεις τους και τα βαριά όπλα που έχουν περασμένα χιαστί στον λαιμό τους εκπέμπουν αποφασιστικότητα. Νωρίτερα, οι κινήσεις τους μαρτυρούσαν αγωνία όταν ζητούσαν από τον φύλακα του ξενοδοχείου να τους αφήσει να μπουν για να πάρουν χρήματα από το ΑΤΜ που λειτουργεί στο λόμπι.
Αργότερα, ο συγκεκριμένος υπάλληλος τοποθετεί ένα αυτοσχέδιο λουκέτο στη γυάλινη πόρτα προκειμένου η πρόσβαση στο ξενοδοχείο και στο ΑΤΜ να είναι ελεγχόμενη. Σκοπός, να μην επαναληφθούν οι αψιμαχίες της χθεσινής ημέρας μεταξύ πολιτών που για να αποφύγουν τις ουρές στις τράπεζες και να προλάβουν να βγάλουν λεφτά έτρεξαν στο μηχάνημα ανάληψης που λειτουργεί στο ισόγειο.
Τα μαγαζιά στην πόλη παραμένουν κλειστά εκτός από εκείνα που πωλούν ήδη πρώτης ανάγκης. Eξω από ένα φαρμακείο πελάτες σχηματίζουν ουρά αρκετών μέτρων περιμένοντας αμίλητοι να προμηθευτούν φάρμακα. Κάποιοι κρατούν νάιλον σακούλες με τρόφιμα. Στις διαφημιστικές πινακίδες μεταβλητών μηνυμάτων κυματίζουν –σε ηλεκτρονική μορφή– σημαίες της Ουκρανίας. Eνα ζευγάρι περίπου 30 ετών μεταφέρει παπλώματα και κουβέρτες από το αυτοκίνητό του σε ένα ισόγειο κτίριο που μοιάζει με γκαλερί. Τους ακολουθούμε.
Ενας νεαρός με καπέλο τύπου τζόκεϊ φορεμένο ανάποδα διασχίζει κάνοντας όρθιος ποδήλατο τον δρόμο. Μια μητέρα με την 7χρονη κόρη της κάνουν μαζί περίπατο.
«Είναι κέντρο ενημέρωσης για τους τουρίστες που επισκέπτονται την πόλη και συχνά φιλοξενεί εκθέσεις ζωγραφικής και άλλες εκδηλώσεις», μας εξηγεί σε καλά αγγλικά μια νεαρή Ουκρανή που συναντάμε στην είσοδο. «Τώρα το μετατρέπουμε σε κέντρο βοήθειας για όσους έχουν ανάγκη λόγω του πολέμου».
Νερά και τρόφιμα
Οση ώρα μιλάμε, εθελοντές ξεφορτώνουν εξάδες με νερά και σακούλες με τρόφιμα. Είναι νέοι, ηλικίας μεταξύ 20 και 30 ετών, που μερικά χρόνια πριν είχαν συμμετάσχει στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στην πλατεία Ανεξαρτησίας (Μαϊντάν) στο Κίεβο. Εκεί όπου οι πληροφορίες έλεγαν ότι έφτασαν τα ρωσικά άρματα μάχης. «Απόψε το βράδυ περιμένουμε ότι η πόλη θα βομβαρδιστεί από τους Ρώσους. Αν ακούσετε τις σειρήνες να τρέξετε στο καταφύγιο», μας προτρέπουν.
Το επόμενο πρωί γινόταν γνωστό ότι ο ρωσικός στρατός που δεν είχε καταφέρει να πάρει υπό τον έλεγχό του το Χάρκοβο παρά τους βομβαρδισμούς άλλαξε πορεία και κατευθυνόταν νότια προς τη Ζαπορίζια. Αλλες πληροφορίες ανέφεραν ότι τα ρωσικά τανκς που την Πέμπτη κατέλαβαν τη Χερσώνα, την πόλη στο Δέλτα του Δνείπερου, κινούνταν βόρεια κατά μήκος του ποταμού με σκοπό να ελέγξουν και τη Ζαπορίζια. Η πόλη εξάλλου βρίσκεται χτισμένη στις δύο όχθες του ποταμού που διασχίζει κάθετα την Ουκρανία και ο έλεγχός της μπορεί να θεωρηθεί στρατηγικής σημασίας στόχος. Το τι τελικά θα γινόταν θα το μαθαίναμε τις επόμενες ώρες.
Ενας νεαρός με καπέλο τύπου τζόκεϊ φορεμένο ανάποδα διασχίζει κάνοντας όρθιος πετάλι τον δρόμο. Μια μητέρα με την 7χρονη κόρη της κάνουν μαζί περίπατο στο κέντρο. Σταματούν στη διάβαση περιμένοντας να περάσει το κονβόι με τα στρατιωτικά οχήματα. Μεγάλα φορτηγά, τα μεγαλύτερα που έχουμε δει μέχρι τώρα, που μεταφέρουν πυραύλους. Δεν είμαστε γνώστες αλλά παραπέμπουν σε εικόνες των S-300 που βλέπαμε στα ελληνικά ΜΜΕ με αφορμή παλαιότερη προμήθεια από τις Ενοπλες Δυνάμεις.
Ερωτήματα
Πλησιάζει η ώρα να επιστρέψουμε. Αν ηχήσουν οι σειρήνες θα πρέπει να διανύσουμε μια απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου για να φτάσουμε στο καταφύγιο. Πόσο χρόνο έχουμε άραγε στη διάθεσή μας από τη στιγμή που θα ακούσουμε τη σειρήνα έως ότου προλάβουμε να κρυφτούμε; Και πώς άραγε υπολογίζεται ο χρόνος, με γρήγορο περπάτημα ή σπριντ; Ερωτήματα που ποτέ πριν δεν είχαν βασανίσει το μυαλό μας. Επιλέγουμε να γυρίζουμε περπατώντας αργά με τα χέρια στις τσέπες, ρουφώντας τον παγωμένο αέρα της ανατολικής Ουκρανίας. Καθώς συνεχίζουμε να παρατηρούμε τον κόσμο στον δρόμο πριν από την επιστροφή στο καταφύγιο, ένα νέο ερώτημα μας βασανίζει: Εμείς άραγε τι θα κάναμε την τελευταία ημέρα, πριν από ένα μεγάλο βομβαρδισμό; Ο πόλεμος τελικά είναι μια διδακτική εμπειρία. Για όσους φυσικά καταφέρνουν να επιβιώσουν.