Η Δύση αγνόησε για πολύ καιρό τη διογκούμενη απειλή του Βλαντιμίρ Πούτιν, σύμφωνα με την Αν Απλμπαουμ. «Τίποτε από αυτά που συμβαίνουν δεν είναι εντελώς καινούργιο», τονίζει στην «Κ» η βραβευμένη ιστορικός και συγγραφέας.
«Ο Πούτιν έχει υπάρξει πολύ σαφής εδώ και πολλά χρόνια σχετικά με την επιθυμία του να αντιστρέψει τις αποφάσεις που ελήφθησαν στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Τόσο το 2014 και το 2015, αλλά ακόμα και το 2007-2008, ο ίδιος και ο υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ έκαναν σειρά δηλώσεων για τις αδικίες του μεταψυχροπολεμικού κόσμου, άφηναν υπόνοιες ότι η επανένωση της Γερμανίας ήταν ενδεχομένως παράνομη… Θέλουν εδώ και πολύ καιρό να ανοικοδομήσουν τη σοβιετική αυτοκρατορία. Δεν είναι λοιπόν ότι απλώς έχασε ξαφνικά τα λογικά του. Κινείτο σε αυτή την κατεύθυνση εδώ και πολύ καιρό. Χρόνια και χρόνια. Τα σημάδια ήταν ορατά, το έλεγαν και έκαναν ενέργειες για να προετοιμαστούν γι’ αυτό. Αλλά δεν θέλαμε να ακούσουμε – αρνούμασταν να κατανοήσουμε τι συνέβαινε. Ειδικά οι Γερμανοί – δεν μπορούσαν να το πιστέψουν».
Παρά τη συνέπειά της με τα λόγια και τα έργα του τα τελευταία χρόνια, η ακραία φύση της επιλογής της εισβολής έχει κάνει πολλούς να αναρωτηθούν για την πνευματική ισορροπία του Ρώσου προέδρου. «Φαίνεται όντως από τον τρόπο με τον οποίο μιλάει και από τις δημόσιες εμφανίσεις του τις τελευταίες μέρες ότι κάτι δεν πάει καλά. Αυτό είναι αποτέλεσμα της μακράς περιόδου απομόνωσής του, σε συνδυασμό με τις δεκαετίες εμμονής με την αποκατάσταση του μεγαλείου της Ρωσίας», λέει η Απλμπαουμ. Θυμίζει ότι, εξαιτίας του φόβου να μην κολλήσει COVID, ο Ρώσος πρόεδρος «για πολύ καιρό δεν έβλεπε κανέναν, εκτός από τους σωματοφύλακές του, ενώ ανάγκαζε τους επισκέπτες του να μείνουν σε καραντίνα για δύο εβδομάδες πριν τον συναντήσουν».
Ο Πούτιν, σύμφωνα με τη βραβευμένη με Πούλιτζερ Αμερικανίδα διανοούμενη, «δεν καταλαβαίνει τη σύγχρονη Ουκρανία, ούτε καταλαβαίνει τη Δύση τόσο καλά όσο νόμιζε. Οι προκαταλήψεις μοιάζουν να έχουν επικρατήσει επί των γνώσεών του. Για παράδειγμα, ακριβώς επειδή δεν πιστεύει ότι η Ουκρανία είναι πραγματική χώρα, φαίνεται όντως ότι θεωρούσε ότι θα παραδινόταν άμεσα. Επιπλέον, θεωρούσε ότι η Δύση θα το αποδεχόταν αυτό ως τετελεσμένο, γιατί πιστεύει ότι όλες οι διακηρύξεις περί δημοκρατίας και αξιών είναι ανοησίες. Υποτίμησε λοιπόν την αντίδραση της Ουκρανίας αλλά και του ευρύτερου κόσμου, και γι’ αυτό ενδεχομένως τώρα βρίσκεται σε ένα είδος πανικού».
«Οι προκαταλήψεις έχουν επικρατήσει επί των γνώσεων του Ρώσου προέδρου».
Η Απλμπαουμ, συγγραφέας του βιβλίου «Ο Κόκκινος Λιμός: Ο πόλεμος του Στάλιν εναντίον της Ουκρανίας», εκφράζει τον θαυμασμό της, αντιθέτως, για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. «Νομίζω η γενναιότητα που έχει επιδείξει έχει εμπνεύσει τους Ουκρανούς, αλλά και όλο τον κόσμο. Οπως και να καταλήξει –και υπάρχουν κάποια πολύ άσχημα σενάρια–, η στάση του αυτή θα αλλάξει για πάντα τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιλαμβάνεται την Ουκρανία και που οι Ουκρανοί αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους. Περίμενα ότι οι Ουκρανοί θα αντιστέκονταν, αλλά έχω εντυπωσιαστεί από το πόσο καλά τα έχουν καταφέρει. Απλώς δεν ξέρω πόσο οπλισμό έχουν, πόσο μπορούν να αντέξουν».
Πώς κρίνει την αντίδραση της Δύσης – είναι επαρκώς ενιαία και ισχυρή; Και γιατί μέχρι πολύ πρόσφατα δεν βλέπαμε τα σημάδια; «Νομίζω ήταν ένας συνδυασμός πραγμάτων», απαντά. «Κατ’ αρχάς θεωρώ ότι οι δυτικές κυρώσεις, των οποίων τις συνέπειες θα δούμε αυτή την εβδομάδα –ειδικά τα μέτρα κατά της κεντρικής τράπεζας και [ο αποκλεισμός από] το Swift–, θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο, και είμαι εντυπωσιασμένη που η Ε.Ε. έκανε αυτή την κίνηση. Ηταν στιγμές που αμφέβαλλα. Είμαι λοιπόν εντυπωσιασμένη. Είμαι επίσης πολύ ευτυχής που οι δυτικές χώρες, έστω καθυστερημένα, κατάλαβαν ότι ο τρόπος για να νικήσουν σε αυτόν τον πόλεμο είναι να πολεμήσουν – και άρα τώρα συνεισφέρουν στρατιωτικά εφόδια. Αλλά θα ήταν πολύ χρήσιμο να είχε γίνει αυτό πριν από ένα μήνα, ή πριν από έξι μήνες, ή ένα χρόνο».
«Συνηθίσαμε σε τόσες δεκαετίες ειρήνης, που ήταν πολύ δύσκολο να συλλάβουμε την επιθυμία να επιλέξει κάποιος ξανά τον πόλεμο», συνεχίζει η Απλμπαουμ, εξηγώντας την ολιγωρία. «Δεύτερον, η ισοπέδωση του Γκρόζνι από τους Ρώσους, οι κτηνωδίες στη Συρία, η αγριότητα του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία και του καθεστώτος τρόμου που έχει επιβληθεί στην Κριμαία, όλα έμοιαζαν να συμβαίνουν σε απόμακρα μέρη, που δεν μας αφορούν πραγματικά. Δεν τα είδαμε ως προειδοποιητικά σημάδια, ενώ έπρεπε. Πιστεύω επίσης ότι οι επιχειρήσεις επιρροής και τα χρήματα των Ρώσων έχουν παίξει τον ρόλο τους. Η Ρωσία έχει επιχειρήσει οξυδερκώς να αποκτήσει πολιτική στήριξη ανά την Ε.Ε., μεταξύ ακροδεξιών κομμάτων, αλλά ενίοτε και σε αποσχιστικά κόμματα και κόμματα της άκρας Αριστεράς. Εχουν χρησιμοποιήσει τις κρατικές επιχειρήσεις τους για να επηρεάσουν τις πολιτικές εξελίξεις, ειδικά στη Γερμανία, στη Γαλλία και στην Ιταλία, αλλά και αλλού. Το έχουν κάνει με ιδιαίτερα στρατηγικό τρόπο. Και εμείς συνεχίσαμε να τους αντιμετωπίζουμε σαν φυσιολογικούς επιχειρηματικούς εταίρους. Η Gazprom [αντιμετωπιζόταν σαν να] είναι μια φυσιολογική εταιρεία, δεν υπήρχε πρόβλημα να συναλλασσόμαστε μαζί τους. Δεν καταλαβαίναμε ότι κάναμε δουλειές με μια εταιρεία που ουσιαστικά ανήκει στον Πούτιν και στον κύκλο του. Ηταν ένας συνδυασμός απληστίας, οκνηρίας και ευσεβών πόθων».
Στο μυαλό της Απλμπαουμ, η τρέχουσα σύγκρουση αποτελεί, μεταξύ άλλων, μια κορύφωση της μάχης μεταξύ των υπερασπιστών της αλήθειας και των θιασωτών της μετα-αλήθειας. «Θα τεθεί το ερώτημα τα επόμενα χρόνια γιατί πολλοί –μεταξύ των οποίων και οι Ουκρανοί– δεν πίστεψαν τους Αμερικανούς όταν προειδοποίησαν, με πολύ λεπτομερή τρόπο, για την εισβολή», σημειώνει. Εν μέρει, όπως παρατηρεί, ήταν σύμπτωμα του ελλείμματος αξιοπιστίας των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Η κίνηση αυτή των ΗΠΑ, πάντως, «αφαίρεσε από τη Ρωσία το στοιχείο του αιφνιδιασμού, το οποίο είχε αξιοποιήσει στο παρελθόν», σύμφωνα με την Απλμπαουμ, ενώ η αντιμετώπιση των ρωσικών fake news έχει υπάρξει πολύ πιο αποτελεσματική απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Οσο για τους οπαδούς του Ντόναλντ Τραμπ και της αμερικανικής εκδοχής των «εναλλακτικών γεγονότων», ορισμένοι από τους οποίους έχουν ταχθεί ανοιχτά υπέρ του Πούτιν κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης, θεωρεί ότι «ο αριθμός τους έχει συρρικνωθεί» και «ορισμένοι ήδη αποσύρουν παλαιότερες δηλώσεις τους». Η ύπαρξή τους, ωστόσο, «είναι αντανάκλαση του γεγονότος ότι μερίδα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος είναι πλέον υπέρ του αυταρχισμού και θαυμάζει ανοιχτά δικτάτορες».
- Live: Πόλεμος στην Ουκρανία – Όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό
- Μαριούπολη – Μαρτυρία Ελληνίδας στην «Κ»: «Τρέμουν οι τοίχοι του σπιτιού από τους συνεχείς βομβαρδισμούς»
- Φρανσουά Εσμπούργκ στην «Κ»: «Αυτό που συμβαίνει είναι εξίσου σημαντικό με το 1989»
- Ο Τζέφρι Σακς στην «Κ»: Η ρωσική επιθετικότητα πρέπει να μας ξυπνήσει
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr