Ιστορικής σημασίας χαρακτηρίζει τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών στην Ε.Ε. ο βετεράνος Γάλλος αναλυτής Φρανσουά Εσμπούργκ. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ», ο Εσμπούργκ αναδεικνύει τη σημασία των αλλαγών που συντελέστηκαν σε λίγες μόλις ημέρες, ενώ εκφράζει παράλληλα την έντονη ανησυχία του για τις πυρηνικές απειλές του Βλαντιμίρ Πούτιν.
«Μιλάμε σαφώς για το τέλος της μετα-ψυχροπολεμικής εποχής», εξηγεί ο Εσμπούργκ – πρεσβύτερος σύμβουλος σήμερα και πρώην πρόεδρος του International Institute for Strategic Studies. «Αυτό που συμβαίνει είναι εξίσου σημαντικό με το 1989 – και ίσως είναι η πιο κρίσιμη εξέλιξη για την ενοποίηση της Ευρώπης από τη δεκαετία του 1940». Η στροφή στη γερμανική εξωτερική πολιτική, παράλληλα, «είναι η πιο σημαντική από την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας το 1949».
«Είναι αυτό που συμβαίνει τελικά όταν δημοκρατικές χώρες δέχονται προκλήσεις για μία παρατεταμένη περίοδο», παρατηρεί ο Γάλλος ειδικός. «Δίνουν την εντύπωση ότι είναι αναποτελεσματικές, ότι δεν μπορούν να προσαρμοστούν… Αυτό που είδαμε στη δεκαετία του 1930. Αλλά μετά φτάνουν σε ένα σημείο όπου υπάρχει μία συλλογική αντίδραση, από την κοινή γνώμη και την πολιτική τάξη, που αποφασίζουν και διαμηνύουν: “Ως εδώ!”».
«Αυτό συνέβη, για παράδειγμα στη Γερμανία», σύμφωνα με τον Εσμπούργκ. Για μήνες, το γερμανικό κατεστημένο επέμενε στη γραμμή της αποφυγής δύσκολων αποφάσεων. «Το σύστημα αυτό έφτασε στα όριά του», σημειώνει. «Κατέστη σαφές ότι δεν γίνεται να στηρίζουν τον αγωγό Nord Stream 2 και αυτό να μην έχει συνέπειες, αφενός στις σχέσεις τους με τους συμμάχους τους, αφετέρου όσον αφορά την έκθεση σε εκβιασμό από τη Ρωσία. Κατέστη σαφές ότι οι πολιτικές έχουν συνέπειες και ότι η Γερμανία έπρεπε να επιλέξει».
Η πολιτική σχετικά με τις εξαγωγές όπλων, άλλωστε, όπως αναφέρει, δεν ήταν συνεκτική: «Η Γερμανία έκανε εξαγωγές στην Τουρκία και παράλληλα οι Γερμανοί πολιτικοί εξηγούσαν ότι είναι αδύνατον να σταλεί στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, γιατί υπήρχε κατάσταση πολέμου. Πώς το στηρίζεις αυτό ηθικά, πολιτικά και στρατηγικά; Δεν βγάζει κανένα νόημα».
Ο βετεράνος Γάλλος αναλυτής Φρανσουά Εσμπούργκ αναδεικνύει στην «Κ» τη σημασία των αλλαγών που συντελέστηκαν σε μόλις λίγες ημέρες.
Οι υπερβάσεις της Ε.Ε., όπως η προχθεσινή απόφαση να διατεθούν 500 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση στρατιωτικής βοήθειας από τα κράτη-μέλη προς την Ουκρανία, είναι μία συνάρτηση των κοσμοϊστορικών αλλαγών που συντελέστηκαν σε λίγες μέρες στο Βερολίνο, σύμφωνα με τον Εσμπούργκ. «Η Ε.Ε. δεν μπορεί να κινείται ταχύτερα από τα κράτη-μέλη της», εξηγεί. «Η μετακίνηση της Γερμανίας στα ζητήματα αυτά επέτρεψε τη μετακίνηση της Ε.Ε.», που συνίσταται σε «μία αλλαγή νοοτροπίας, μία αλλαγή της εικόνας που έχει η Ενωση για τον εαυτό της».
Επιπλέον, προσθέτει, η εμπειρία της πανδημίας, με την κοινή δράση μεταξύ άλλων για την προμήθεια εμβολίων, έχει δώσει την αναγκαία ώθηση στην Ε.Ε. να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες σε πεδία που μέχρι πρότινος παρέμεναν αποκλειστικά προνόμια των κρατών-μελών. «Είναι σαν ένα παιδί που συνειδητοποίησε ότι δεν χρειάζεται πλέον βοηθητικές ρόδες για να κάνει ποδήλατο», όπως το θέτει παραστατικά.
Είναι «άγνωστο» αυτή τη στιγμή αν η ευρωπαϊκή στρατιωτική βοήθεια θα έχει κάποιο χειροπιαστό αποτέλεσμα, λέει ο Εσμπούργκ. «Θα ήταν καλό να είχε σταλεί νωρίτερα, μαζί με τους Αμερικανούς και τους Βρετανούς. Οι Ρώσοι πάντως απέτυχαν στον στόχο της γρήγορης, εντός 1-2 ημερών, κατάληψης της αεροπορικής βάσης του Χοστομέλ, από την οποία θα καταλάμβαναν ταχέως το Κίεβο και πιθανότατα θα αποκτούσαν τον έλεγχο της κυβέρνησης. Οι ρωσικές δυνάμεις που επιχείρησαν να καταλάβουν τη βάση υπέστησαν μακελειό […] Οι Ρώσοι μοιάζουν να υποτίμησαν τον αντίπαλο».
Η ρωσική εκστρατεία, συνεπώς, «θα πάρει περισσότερο χρόνο». Η κατάκτηση της Γαλλίας από τον Χίτλερ το 1940, θυμίζει, «μιας χώρας αντίστοιχης έκτασης με την Ουκρανία, με τον εισβολέα να έχει αντίστοιχη αεροπορική υπεροχή, θεωρήθηκε ταχύτατη, αλλά χρειάστηκε 42 ημέρες». Οι Αμερικανοί το 2003, παρά τη συντριπτική τους υπεροχή, χρειάστηκαν 15 μέρες για να φτάσουν στα προάστια της Βαγδάτης. «Είμαστε ακόμα στην αρχή», τονίζει. «Είναι άγνωστο αν τα όπλα που θα στείλει η Ευρώπη μπορούν να ενσωματωθούν στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις. Παραδόξως, ίσως τα πιο εύκολα στην ενσωμάτωση να είναι τα μαχητικά αεροσκάφη. Υπάρχουν πολλά MiG και Sukhoi στην αγορά και οι Ουκρανοί ξέρουν να τα πετούν και να τα συντηρούν».
Η πυρηνική απειλή
Ρωτήσαμε, τέλος, τον πολύπειρο αναλυτή πόσο σοβαρά παίρνει τις έμμεσες απειλές του Β. Πούτιν για χρήση πυρηνικών όπλων, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι έθεσε τις πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας. «Αυτό που είναι εξαιρετικά ανησυχητικό είναι ο συνδυασμός των απειλών με την πνευματική του κατάσταση. Ο Πούτιν δεν είναι Χρουστσόφ. Αν η κρίση των πυραύλων της Κούβας συνέβαινε τώρα, θα ήταν ακόμα πιο τρομακτική από ό,τι ήταν το 1962. Μην ξεχνάτε ότι πολλοί θεωρούσαν ότι ο Πούτιν αποκλείεται να διατάξει ευρείας κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία. Θα ήταν παράλογο, έλεγαν. Χαίρομαι που οι χώρες μας το χειρίζονται με μεγάλη προσοχή. Είναι το πιο τρομακτικό πράγμα που έχει συμβεί από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου – και μάλλον πολύ πριν από αυτό».