Η Τζούλι Πάουελ πέθανε στις 26 Οκτωβρίου από ανακοπή καρδιάς, στα 49 της χρόνια. Ολοι εμείς που ζήσαμε και καταγράψαμε την ιστορία των μπλογκ νιώσαμε αναπόφευκτα συγκίνηση απ’ την είδηση του αιφνίδιου θανάτου της, καθώς η Πάουελ ενσάρκωσε για ικανό διάστημα τον ρόλο της μπλόγκερ της διπλανής πόρτας. Βεβαίως, η μεγάλη συμβολή της στη δημόσια σφαίρα έμελλε να μην έχει το ξαφνικό τέλος που είχε η ίδια, αλλά να σβήσει σταδιακά, μέχρι να δώσει τη θέση της σ’ ένα νέο, πολύ πιο μαζικό φαινόμενο, τα social media, όπου όλοι τώρα ακολουθούν το παράδειγμά της.
Το μπλογκ της Πάουελ γνώρισε μετεωρική επιτυχία, που ζήλεψαν χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια άλλοι παγκοσμίως. Στην αρχή έγινε ευπώλητο βιβλίο και μετά ταινία του Χόλιγουντ, με πρωταγωνίστρια τη Μέριλ Στριπ. Η Πάουελ εκτοξεύτηκε στην παγκόσμια φήμη απ’ τη μικροσκοπική κουζίνα της, έχοντας πραγματικά μια πολύ απλή ιδέα. Είχε όμως για όπλο της την αμεσότητα ενός νέου και πανίσχυρου μέσου, το οποίο έκανε τότε τα πρώτα του βήματα, γεγονός που την τοποθέτησε στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή.
Η Τζούλι Πάουελ γεννήθηκε στις 20 Απριλίου του 1973 στο Οστιν του Τέξας. Σπούδασε θέατρο και δημιουργική γραφή, στο Αμχερστ, απ’ όπου και αποφοίτησε το 1995. Το 2003, κι ενώ δούλευε ως υπάλληλος σε κατασκευαστική εταιρεία, αποφάσισε να μαγειρέψει και τις 524 συνταγές του διάσημου βιβλίου της εθνικής μαγείρισσας των ΗΠΑ, Τζούλια Τσάιλντ, το «Mastering the art of French cooking», και να καταγράψει τις εμπειρίες της σε μπλογκ της ιστοσελίδας Salon. Ονόμασε την πρωτοβουλία της «Σχέδιο Τζούλι/Τζούλια».
Η διαδικτυακή κοινότητα εκτίμησε αστραπιαία την άμεση γραφή της, αλλά η μεγάλη δημοφιλία ήρθε όταν ασχολήθηκε μαζί της μια δημοσιογράφος των παραδοσιακών μέσων. Επειτα, τα πράγματα μπήκαν σε φρενήρη τροχιά. Η Πάουελ υπέγραψε συμβόλαιο για ένα βιβλίο κι έπειτα για ταινία, με τη Μέριλ Στριπ στον ρόλο της Τζούλια Τσάιλντ.
Το φιλμ «Τζούλι και Τζούλια», η παράλληλη ιστορία δύο γυναικών που τις ενώνει η μαγειρική, σκηνοθεσίας Νόρα Εφρον, προβλήθηκε το 2009 στις αίθουσες και απέσπασε καλές κριτικές. Παρουσίαζε μια Τζούλια Τσάιλντ ως συναρπαστική συνθέτρια και μια Τζούλι Πάουελ ως μια εξίσου συναρπαστική ερμηνεύτρια. «Η Τζούλια ζει για να μαγειρέψει και να γράψει, ενώ η Τζούλι μαγειρεύει και γράφει για να ζήσει. Δεν είναι τυχαίο που η τελευταία λέει ότι το μπλογκ τής έσωσε τη ζωή», έγραφα τότε στο δικό μου μπλογκ. Αν αφαιρούσαμε απ’ τη ζωή της Πάουελ το χρονικό συγκείμενο, θα τη βλέπαμε απλά σαν μια τυχερή γυναίκα. Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Η επιτυχία της ήταν ενδεικτική της χιονοστιβάδας που θα ακολουθούσε στα online, και όχι μόνο, media μερικά χρόνια αργότερα.
Τα πρώτα χρόνια του μιλένιουμ σημαδεύτηκαν από μια μεγάλη αλλαγή παραδείγματος στα media. Απ’ το 2003 περίπου, οπότε εμφανίστηκαν τα πρώτα μπλογκ, οι μελετητές των online media αρχίσαμε να μιλάμε για τον αέρα εκδημοκρατισμού που έφερναν τα «ιστολόγια» στον δημόσιο λόγο. Οπως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις, κάποιοι τα υπερεκτίμησαν, ενώ άλλοι τα υποτίμησαν. Στο βιβλίο «Blog, ειδήσεις απ’ το δικό σου δωμάτιο» καθώς και στο ντοκιμαντέρ «Ενας νέος δημόσιος χώρος» επιχείρησα να δω το φαινόμενο από μια πιο δεοντολογική, και πιο κοινωνική σκοπιά, ώστε να κατανοήσω τη βαθύτερη επιρροή που μπορεί να είχαν στο μέλλον των media. Στην Ελλάδα υπήρξαν αξιοσημείωτες προσπάθειες, αλλά δύσκολα μπορεί να πει κάποιος ότι ανανεώθηκε ριζικά ο δημόσιος λόγος με την είσοδο των μπλόγκερ στη διαδικτυακή σκηνή. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις, είδαμε τον πήχυ να κατεβαίνει πολύ χαμηλά, καθώς παρεξηγήθηκε η ελευθερία του μέσου κι έγινε αντιληπτή ως άδεια εξάσκησης ανοησίας και χυδαιότητας. Η έλλειψη δεοντολογικών κανόνων, η ανομία και η γενικευμένη καχυποψία απέναντι σε οποιαδήποτε οριοθέτηση ευνόησε τους πιο θορυβώδεις, κι έτσι κατέληξε ο χαρακτηρισμός του μπλόγκερ να είναι συνώνυμος με τον αργόσχολο που γράφει ανώνυμες κακίες στο Διαδίκτυο. Φυσικά, υπήρξαν και οι φωτεινές εξαιρέσεις, οι ευφάνταστες και τολμηρές φωνές που έφεραν φρεσκάδα.
Δίνοντας την ευκαιρία στον καθένα να εκφραστεί δημοσίως και να διεκδικήσει ένα υπολογίσιμο διαδικτυακό κοινό, οι πλατφόρμες αυτοδημοσίευσης εξελίχθηκαν πολύ σύντομα σε κανάλια ανάδειξης προσωπικοτήτων, τα οποία τροφοδότησαν με ταλέντο και τα παραδοσιακά μέσα. Απ’ το 2003 και περίπου για μία δεκαετία, μέχρι να παγιωθεί η κυριαρχία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα μπλογκ άνοιξαν ένα δρόμο στους απλούς χρήστες, που σταδιακά έγινε η λεωφόρος στην οποία συχνάζουμε όλοι σήμερα. Θα μπορούσε κάποιος με ασφάλεια να πει ότι οι μπλόγκερ ήταν οι πρόδρομοι του παρόντος. Οι ειδήσεις που μετέφεραν απ’ τα δικά τους δωμάτια, άλλαξαν μορφή –έγιναν αυτό που ονομάζουμε data– και κανάλι διακίνησης, έχασαν σίγουρα την αθωότητά τους και μετεξελίχθηκαν σ’ ένα προϊόν που αθροιστικά έχει τεράστια αξία.
Η Πάουελ είδε το μπλογκ της να ανεβαίνει στα ουράνια, αλλά είδε, όπως όλοι μας, και τη σταδιακή πτώση του. Η φρεσκάδα των μπλογκ μετασχηματίστηκε στον άμορφο και πολλές φορές δύσοσμο βάλτο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η μικρή κοινότητα των μπλόγκερ δεν είχε τόσο υψηλά ιδανικά και αξίες για να μπολιάσει το δέντρο της μαζικής αυτοδημοσίευσης. Απλά, έκανε την αρχή. Ολα τα δείγματα της παθογένειας, αλλά και της παρρησίας, που χαρακτηρίζουν τα σημερινά social media ήταν εκεί.
Τόσο η Πάουελ όσο και αρκετοί άλλοι μεμονωμένοι μπλόγκερ επηρέασαν σημαντικά με το παράδειγμά τους την κουλτούρα των μέσων. Μια ολόκληρη γενιά νέων μαγείρων άρχισε να εκτίθεται στη δημόσια σφαίρα ως μπλόγκερ της διπλανής πόρτας. Υπ’ αυτήν την έννοια, η Πάουελ ήρθε απ’ το μέλλον.
Ως αυθεντική και μεταμοντέρνα εκπρόσωπος της γενιάς Χ, ανανέωσε ένα ολόκληρο είδος ψυχαγωγικού περιεχομένου χτίζοντας πάνω στο παράδειγμα μιας άλλης καινοτόμου προσωπικότητας, μιας μπούμερ με στιβαρό χαρακτήρα. Το δεύτερο βιβλίο της Πάουελ, «Cleaving: A Story of Marriage, Meat, and Obsession», κυκλοφόρησε σχεδόν ταυτόχρονα με την ταινία, αλλά δεν είχε ανάλογη υποδοχή. Η δόξα του μπλόγκινγκ αποδείχθηκε εφήμερη. Πιθανολογώ όμως ότι θα έρθει μια μέρα όπου μια άλλη ανήσυχη γυναίκα –μια Γιούλη ίσως;– θα ανακαλύψει αυτό το βιβλίο και θα κάνει κάτι πολύ ενδιαφέρον με αυτό.