Η φύση των καθεστώτων σε Τουρκία και Ιράν βρίσκεται πίσω από την ιδιότυπη συνδιαλλαγή τους και το ΝΑΤΟ έχει ακόμη έναν λόγο να επανεξετάσει τη στάση του μπροστά σε έναν απτόητο Ερντογάν. Την εκτίμηση αυτή διατυπώνει στην «Κ» ο Mπενάμ Μπεν Ταλεμπλού, Ανώτερος Συνεργάτης στο Ίδρυμα για την Άμυνα των Δημοκρατιών – FDD με έδρα την Ουάσιγκτον, περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο η Άγκυρα βοηθά την Τεχεράνη να προσπερνά τις δυτικές κυρώσεις.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Τουρκία βοηθά το Ιράν να «σπάσει» τις κυρώσεις;
Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν εμφανίζεται κάτι παραπάνω από ανεκτική. Αποστρέφεται τις κυρώσεις και σιωπηρά ενθαρρύνει ακόμη και ιρανικά παράνομα δίκτυα. Με τα χρόνια, έχουν υπάρξει ποικίλα προγράμματα εξουδετέρωσης κυρώσεων που αφορούν το Ιράν και την Τουρκία, με κοινό παρονομαστή πρακτικές όπως η χρήση τρίτων εταιρειών. Απώτερος στόχος είναι η συγκάλυψη είτε του ιρανικού ρόλου στη δημιουργία παράνομων εσόδων σε τουρκικό έδαφος, είτε του ρόλου τουρκικών ιδιωτικών εταιρειών που βοηθούν το Ιράν να πουλά πετρέλαιο σε τρίτους πελάτες. Εν ολίγοις, το Ιράν χρησιμοποιεί την Τουρκία ως μέσο πρόσβασης στο επίσημο χρηματοπιστωτικό σύστημα, με φόντο οφέλη όπως τα ενεργειακά κέρδη, και αυτό είναι κάτι που πρέπει να λάβουν υπόψη οι υπεύθυνοι επιβολής και συμμόρφωσης κατά την αξιολόγηση της τουρκο-ιρανικής σχέσης. Επιπλέον, δεδομένων των ροών ξένων εσόδων προς την Τουρκία, θα πρέπει να εξεταστούν με καλύτερο έλεγχο τα δεδομένα στους τομείς των άμεσων επενδύσεων, της ωφέλιμης ιδιοκτησίας, των ανταλλακτηρίων, των εταιρειών ξένης ιδιοκτησίας και των επιχειρήσεων που ελέγχονται από το real estate.
Γιατί η Τουρκία ενδιαφέρεται για προνομιακές σχέσεις με το Ιράν; Είναι οι λόγοι περισσότερο οικονομικοί ή γεωπολιτικοί;
Αν και βγάζει νόημα η επιθυμία για συνεννόηση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, η σχέση Τουρκίας και Ιράν έχει οριστεί ως σχέση άσπονδων φίλων, δεδομένου του ανταγωνισμού τους σε κάποιους τομείς και της συνεργασίας τους σε κάποιους άλλους. Όμως η παραβίαση των κυρώσεων, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μια διαρκή συμπεριφορά εθνικής ασφάλειας, η οποία αγγίζει στοιχεία του τουρκικού κράτους ή του πολιτικά συνδεδεμένου ιδιωτικού τομέα, είναι κάτι που ξεπερνά τη στενή ανάγνωση της γεωπολιτικής. Συγκεκριμένα, αφορά τη φύση των δύο καθεστώτων, στην Άγκυρα και την Τεχεράνη, και τη διαρκή προθυμία τους να κοιτάζουν πέρα από συγκλίσεις ή αποκλίσεις, όταν υπάρχει αφενός το κίνητρο του κέρδους και αφετέρου η ιδεολογική τάση να καταστήσουν αναποτελεσματική την αμερικανική οικονομική πίεση.
Τι σημαίνει για τις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ αυτή η συνδιαλλαγή της Άγκυρας με την Τεχεράνη;
Όσο η Τουρκία συνεχίζει να χρησιμεύει για το Ιράν ως έδρα δημιουργίας παράνομων εσόδων και καταστρατήγησης των κυρώσεων, θα πρέπει εκ των πραγμάτων να εξεταστεί εκ νέου και σοβαρά η σχέση οποιασδήποτε δομής της δυτικής συμμαχίας και του ΝΑΤΟ με την Τουρκία, όπως και η διμερής σχέση Ουάσιγκτον – Άγκυρας.
Δεν υπάρχει τρόπος να δοθεί ελεύθερο πάσο σε ένα κράτος που διενεργεί τρομοκρατικές επιχειρήσεις και υλοποιεί σχέδια εξάλειψης των κυρώσεων σε βάρους του κορυφαίου κρατικού χορηγού της τρομοκρατίας στον κόσμο. Για να είμαστε σαφείς, η Τουρκία δεν είναι το μόνο περιφερειακό έθνος που χρειάζεται σοβαρή βελτίωση σε αυτό το θέμα. Είναι όμως το μοναδικό μέλος μιας συμμαχικής δομής όπως το ΝΑΤΟ με αυτά τα χαρακτηριστικά και προωθείται από πολλούς ως χώρα με ρόλο απέναντι στο Ιράν.
Στην πράξη, θεωρείτε ότι σφίγγει ο κλοιός της Δύσης για την Τουρκία ή είναι τέτοια η στρατηγική της σημασία για το ΝΑΤΟ που της προσφέρει μια μορφή «ασυλίας» στα μάτια της ευρωατλαντικής συμμαχίας;
Αν και θα πρέπει να θεωρείται εύλογο ότι η Ουάσιγκτον θα διευρύνει την ατζέντα με την Άγκυρα ώστε να λάβει περισσότερο υπόψη την καταστρατήγηση των κυρώσεων, και την τουρκική ενίσχυση του μηχανισμού των πωλήσεων ενέργειας και της τρομοκρατίας του Ιράν, Τούρκοι αξιωματούχοι όπως ο Ερντογάν εμφανίζονται σαφώς ενθαρρυμένοι να συνεχίσουν να αναλαμβάνουν ρίσκα που θα μπορούσαν να τους οδηγήσουν περαιτέρω εκτός δυτικής τροχιάς. Πολλοί λόγοι για αυτήν την ανανεωμένη τόλμη τους αφορούν τον πόλεμο στην Ουκρανία, την επίθεση διπλωματικής γοητείας στην περιοχή και την αυξανόμενη αντίληψη περί της γεωστρατηγικής σημασίας της Τουρκίας.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr