ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: Υπό την πίεση της αύξησης των παράτυπων αφίξεων μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ενωση –ιδιαίτερα μέσω της Μεσογείου– από χώρες της κεντρικής και δυτικής Αφρικής, η Κομισιόν προχωράει σε απευθείας συνομιλίες με τις πολιτικές ηγεσίες χωρών προέλευσης, προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες επαναπατρισμού όσων δεν δικαιούνται άσυλο. Ο στόχος περιγράφεται, άλλωστε, στο σχέδιο «δέκα σημείων» που παρουσίασε η πρόεδρος της Κομισιόν, κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στη Λαμπεντούζα και σε «συνέχεια» της αμφιλεγόμενης συμφωνίας που υπέγραψε με την Τυνησία, τον Ιούλιο. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποστηρίζει, μάλιστα, τη σύναψη ανάλογων συμφωνιών και με άλλες χώρες της Αφρικής, καθώς οι «ροές» αυξάνονται διαρκώς, παρά το γεγονός ότι η συμφωνία του Ιουλίου δεν έχει έως τώρα αποφέρει καρπούς: οι αφίξεις στην Ιταλία έχουν αυξηθεί έκτοτε κατά 40%. Συνολικά, τους επτά πρώτους μήνες του 2023, σύμφωνα με τον Frontex, οι αφίξεις στην Ε.Ε. ενισχύθηκαν κατά 13%, φτάνοντας στις 176.100, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη αύξηση για τη συγκεκριμένη περίοδο από το 2016.
Πυρά Μελόνι προς Βερολίνο για τη χρηματοδότηση ΜΚΟ προσφύγων στην Ιταλία χωρίς διαβούλευση με την κυβέρνηση της Ρώμης.
Με φόντο τα αποκαλυπτικά αυτά στοιχεία, αλλά και την πολιτική πίεση που ασκούν κράτη-μέλη όπως η Γαλλία –που σύμφωνα με τον Εμανουέλ Μακρόν, «δεν πρόκειται να δεχθεί κανέναν άνθρωπο από τη Λαμπεντούζα»– και τη Γερμανία, που έχει κλείσει πλέον την πόρτα σε πρόσφυγες από την Ιταλία –μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού αλληλεγγύης–, η Κομισιόν προχωράει σε απευθείας συνομιλίες με χώρες προέλευσης, με την ειδική αυτή αποστολή να έχει αναλάβει ο αντιπρόεδρός της Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος χθες επισκέφθηκε δύο χώρες της δυτικής Αφρικής, την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Νέα Γουινέα, ενώ σήμερα θα βρεθεί στη Σενεγάλη. Η επιλογή δεν είναι τυχαία, μιας και περιγράφονται στο σχέδιο της Κομισιόν ως κύριες χώρες προέλευσης νεοαφιχθέντων μεταναστών από την Αφρική, κυρίως στην Ιταλία. Στόχος της ειδικής αποστολής του κ. Σχοινά είναι η επαφή με τις πολιτικές ηγεσίες των εν λόγω χωρών, προκειμένου «να συζητηθούν η περιφερειακή και η διμερής συνεργασία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την κινητικότητα και μετανάστευση», ωστόσο, αυτό που ουσιαστικά ζητείται είναι διευκόλυνση της διαδικασίας επαναπατρισμού όσων μεταναστών δεν δικαιούνται άσυλο. Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει η επίσκεψη του αντιπροέδρου της Κομισιόν και στο εθνικό τμήμα της Σενεγάλης κατά της διακίνησης ανθρώπων, στη βάση μιας κεντρικής προτεραιότητας της Κομισιόν να καταπολεμηθούν τα δίκτυα διακινητών, αλλά και να ληφθούν προληπτικά μέτρα για τη διάσωση ανθρώπινων ζωών στη θάλασσα.
Τον τελευταίο στόχο έχουν αναλάβει σε μεγάλο βαθμό μη κυβερνητικές οργανώσεις, που βρίσκονται καιρό στο «στόχαστρο» της ακροδεξιάς κυβέρνησης της Τζόρτζια Μελόνι, και που πλέον αποτελούν αιτία (νέας) σύγκρουσης με το Βερολίνο, καθώς η Ιταλίδα πρωθυπουργός κατηγορεί τη γερμανική κυβέρνηση ότι στηρίζει τις εν λόγω οργανώσεις χωρίς να έχει διαβουλευθεί με την ίδια. Σε επιστολή προς τον Γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς, το περασμένο Σάββατο, η Τζόρτζια Μελόνι ανέφερε χαρακτηριστικά πως «έμαθα με έκπληξη ότι η κυβέρνησή σας, χωρίς να έχει υπάρξει συντονισμός με την ιταλική κυβέρνηση, φέρεται να αποφάσισε να στηρίξει με σημαντικά κονδύλια ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα υποδοχής των παράτυπων μεταναστών στην ιταλική επικράτεια, όπως και των διασώσεων στη θάλασσα». Σχολιάζοντας σχετικά εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών, πάντως, εξήγησε ότι η εν λόγω απόφαση ελήφθη το 2022 από την Μπούντεσταγκ και είχαν ενημερωθεί «οι Ιταλοί εταίροι μας».
Χιλιάδες αγνοούμενοι
Σκηνικό μαζικών θανάτων μεταναστών έχουν γίνει οι θάλασσες μεταξύ Βόρειας Αφρικής, Τουρκίας και Ευρώπης. Από τους περισσότερους από 2 εκατομμύρια ανθρώπους που αποπειράθηκαν το πέρασμα την τελευταία δεκαετία, 28.000 αγνοούνται και θεωρούνται νεκροί, σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετανάστευσης, IOM, όπως αναφέρει η Washington Post. Το πρώτο τρίμηνο του 2023 ήταν το πιο θανατηφόρο στην κεντρική Μεσόγειο από το 2017, με 411 επιβεβαιωμένους νεκρούς, σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του IOM, Αντόνιο Βιτορίνο. Από τους επιβεβαιωμένους θανάτους, μόλις 13% των σορών ανακτώνται από τις ευρωπαϊκές αρχές, εκτιμά ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός. Στην πλειονότητά τους οι νεκροί παραμένουν ανώνυμοι, με τις πιθανότητες να ενημερωθούν οι οικογένειες των θυμάτων να χαρακτηρίζονται ανύπαρκτες. Περιορισμένος είναι ο συντονισμός των αρμόδιων υπηρεσιών σε Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα. Η συμφωνία του 2018 μεταξύ Ιταλίας, Μάλτας, Ελλάδας και Κύπρου για ανταλλαγή παθολογοανατομικών δεδομένων με την Κομισιόν δεν έχει ακόμη εφαρμοσθεί πλήρως. Ανεξάρτητο πρόγραμμα ταυτοποίησης σορών μεταναστών που πνίγηκαν στη Μεσόγειο πραγματοποιεί το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, χωρίς κρατική στήριξη.
