«Οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες», λέγαμε ξανά και ξανά… ανά δεκαπενθήμερο, την περίοδο της πανδημίας, αναπαράγοντας ένα από τα πιο –«κλασικά» πια– κλισέ του πρόσφατου παρελθόντος.
Την ίδια φράση θα μπορούσε ωστόσο να επαναλάβει κανείς και σήμερα, με το βλέμμα στραμμένο πια όχι στα επιδημιολογικά δεδομένα αλλά στις πολιτικές/εκλογικές εξελίξεις.
Οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες, από τη Σλοβακία έως τη Βαυαρία και από την Πολωνία έως την Ουάσιγκτον.
Μέσα σε αυτό το διάστημα, θα έχουν φανεί στην πράξη πολλά:
– Εάν θα καταφέρει ο φερόμενος ως «φιλορώσος» Ρόμπερτ Φίτσο να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας στη Σλοβακία (η πρόεδρος της χώρας, Ζουζάνα Τσαπούτοβα, του έδωσε προχθές τη σχετική εντολή και μαζί διορία δύο εβδομάδων προκειμένου να τη φέρει σε πέρας).
– Εάν θα καταφέρει το εθνολαϊκιστικό/υπερσυντηρητικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι να επανεκλεγεί στην Πολωνία (στις 15 Οκτωβρίου).
– Εάν θα καταφέρουν οι Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) του Μάρκους Ζέντερ να… μην επιτύχουν κάποιο αρνητικό ρεκόρ στις κρατιδιακές εκλογές της Βαυαρίας (που αναμένονται στις 08 Οκτωβρίου).
Παράλληλα ωστόσο, μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες, θα έχει εκλεγεί και το πρόσωπο που πρόκειται να πάρει τη θέση που είχε έως χθες ο Ρεπουμπλικανός Κέβιν Μακάρθι ως επικεφαλής της Βουλής των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ.
Οι συμπαθούντες τον Πούτιν
Ξεκινώντας από τη Σλοβακία… ο 59χρόνος Ρόμπερτ Φίτσο, ηγέτης του κεντροαριστερού κόμματος SMER, επικράτησε στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν εκεί στις 30 Σεπτεμβρίου χωρίς όμως να εξασφαλίσει την αυτοδυναμία, και τώρα καλείται να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας με κόμματα όπως είναι το κεντροαριστερό Hlas και το ρωσόφιλο/ευρωσκεπτικιστικό/ακροδεξιό Σλοβακικό Εθνικό Κόμμα SNS.
Από διεθνή σκοπιά, η επιστροφή του Φίτσο στην εξουσία (υπενθυμίζεται ότι εκείνος είχε διατελέσει πρωθυπουργός και στο παρελθόν, για δύο θητείες, τις περιόδους 2006 – 2010 και 2012 – 2018, προτού αναγκαστεί να παραιτηθεί υπό το βάρος σκανδάλων διαφθοράς) γεννά ανησυχίες γύρω από τις όποιες επαπειλούμενες εξελίξεις στο Ουκρανικό, επαναφέροντας στο προσκήνιο ένα κομβικό ερώτημα από το οποίο πρόκειται άλλωστε σε μεγάλο βαθμό να κριθούν και οι όποιες από εδώ και πέρα εξελίξεις.
Ανησυχία για την Ουκρανία… μέσω Σλοβακίας
Η νίκη της Ουκρανίας θα εξαρτηθεί από τη συνεργασία του Κιέβου με την Ε.Ε., δήλωσε προχθές ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, υποδεχόμενος τους υπουργούς Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην ουκρανική πρωτεύουσα.
Εάν ήταν στο χέρι του Φίτσο ωστόσο, η στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία θα σταματούσε και το Κίεβο θα έχανε την ευκαιρία να ενταχθεί, κάποια στιγμή, στους ευρωατλαντικούς θεσμούς.
Ερωτήματα
Τώρα που εξελέγη όμως ο ηγέτης του κόμματος SMER στην πρωθυπουργία της νατοϊκής Σλοβακίας, διερωτάται πια κανείς τι θα μπορούσε να αλλάξει.
Θα μπορέσει, άραγε, ο 59χρονος Σλοβάκος να διαρρήξει το –σε έναν βαθμό αρραγές έναντι της Ουκρανίας– ευρωπαϊκό μέτωπο, θέτοντας εν αμφιβόλω το μέλλον της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς μεγάλη απογοήτευση του Κιέβου; Θα μπορούσε, άραγε, η επιστροφή του Φίτσο στην εξουσία, να ενισχύσει τη θέση του – επίσης φερόμενου ως «ρωσόφιλου»– Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν ενδοευρωπαϊκά, λίγους μήνες πριν από τις ευρωεκλογές του 2024;
Φίτσο και Ορμπαν πάντως δηλώνουν φίλοι. Ο δεύτερος έσπευσε, μάλιστα, να πανηγυρίσει την πρόσφατη εκλογική νίκη του πρώτου, με ανάρτησή του στο δίκτυο X (πρώην Twitter).
Guess who’s back! Congratulations to Robert Fico on his undisputable victory at the Slovak parliamentary elections. Always good to work together with a patriot. Looking forward to it! 🇭🇺🇸🇰 pic.twitter.com/JHIlYWKX6c
— Orbán Viktor (@PM_ViktorOrban) October 1, 2023
Οι ανησυχούντες βλέπουν πια να αναδύονται νέα αγκάθια μέσω Σλοβακίας, ως νέες προκλήσεις για την ευρωπαϊκή συνοχή έπειτα από σχεδόν 20 μήνες πολέμου στην Ουκρανία.
«Ούτε ένα φυσίγγι παραπάνω»
Ο –πάλαι ποτέ κομμουνιστής και μετέπειτα σοσιαλδημοκράτης– Φίτσο έχει, από την πλευρά του, ή μάλλον είχε προεκλογικά δεσμευτεί «να μη στείλει στην Ουκρανία ούτε ένα φυσίγγι παραπάνω». Τι θα κάνει στην πράξη μετεκλογικά, ως πρωθυπουργός πια, μένει να φανεί. Ωστόσο, το κλίμα στην Μπρατισλάβα έχει ήδη αλλάξει με την αλλαγή αυτή μάλιστα να γίνεται πολύ πιο έντονη εάν αναλογιστεί κανείς ότι η Σλοβακία ήταν η πρώτη χώρα που παρέδωσε μαχητικά αεροσκάφη στην Ουκρανία (σ.σ. μαζί με την Πολωνία), όπως σημειώνει ο Ρότζερ Κοέν σε ανάλυσή του για τους Τάιμς της Νέας Υόρκης. Ο Κοέν σημειώνει ότι βλέπει τη Δύση από τη μια μεριά να ανησυχεί και τη Σλοβακία από την άλλη να ετοιμάζεται να ενταχθεί στην ομάδα εκείνων που συμπαθούν τον Πούτιν (των καλούμενων «Putin sympathizers» ή «Putinversteher») παίρνοντας θέση δίπλα στις ηγεσίες της Ουγγαρίας και της Σερβίας.
«Υπάρχει όντως ο κίνδυνος η νέα κυβέρνηση στην Μπρατισλάβα να υπονομεύσει την ενότητα της Ε.Ε. απέναντι στην Ουκρανία», σημειώνει, συμμεριζόμενη την ανησυχία, η Αλένα Κούτζκο της δεξαμενής σκέψης GLOBSEC, μέσω άρθρου που δημοσίευσε στον ιστοχώρο του think-tank Carnegie Europe.
Η άλλη άποψη
Υπάρχει ωστόσο και η άλλη άποψη που συνιστά ψυχραιμία, μια άποψη την οποία εξέφρασε για παράδειγμα ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Σλοβακία Ανταμ Στέρλινγκ μέσα από ανάλυσή του στον ιστοχώρο της δεξαμενής σκέψης Wilson Center. «Εάν η επόμενη κυβέρνηση της Σλοβακίας είναι όντως ένας συνασπισμός εθνικιστικών κομμάτων που βλέπουν θετικά τη Ρωσία υπό την ηγεσία του Φίτσο, ο απτός αντίκτυπος στην Ουκρανία θα είναι μέτριος», έγραψε ο Στέρλινγκ, υποστηρίζοντας ότι η Σλοβακία έχει πια περιορισμένα αποθέματα όπλων που θα μπορούσε να μεταφέρει στην Ουκρανία.
«Εάν η Σλοβακία, μια χώρα περίπου 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων, έχει τόσο μεγάλη σημασία, τότε γιατί είναι τόσο πολλοί εκείνοι (μεταξύ αυτών ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και ο υιός Τζορτζ Μπους) που τη μπέρδευαν με τη Σλοβενία;», διερωτάται, με διακριτικά σαρκαστική διάθεση, ο Μάθιου Καρνίτσνιγκ, υπογραμμίζοντας, μέσα από τον ιστοχώρο του Politico, ότι η εκλογική νίκη του Φίτσο δεν πρόκειται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις ενδοευρωπαϊκές ισορροπίες και τάσεις.
Σε κάθε περίπτωση, το μόνο σίγουρο είναι ότι οι εξελίξεις δεν πρόκειται να περιοριστούν στον άξονα Μπρατισλάβας – Βουδαπέστης – Κιέβου το προσεχές διάστημα.
Η Πολωνία σε σταυροδρόμι
Η Πολωνία πάει και εκείνη σε εκλογές στις 15 Οκτωβρίου, με άλλον αέρα όμως πια, ως η «επερχόμενη στρατιωτική υπερδύναμη της Ευρώπης» όπως έγραφε το Politico τον Νοέμβριο του 2022, και ως «προπύργιο-κλειδί στην αντιπαράθεση της Δύσης με τη Ρωσία» όπως έγραφε ο Ισάν Θαρούρ στην Washington Post τον Απρίλιο του 2023.
Από το εκλογικό αποτέλεσμα της 15ης Οκτωβρίου δεν πρόκειται να κριθεί, στην προκειμένη περίπτωση, το μέλλον της βοήθειας προς την Ουκρανία. Κατσίνσκι και Τουσκ συμφωνούν, άλλωστε, σε ό,τι έχει να κάνει με το Ουκρανικό, ή τουλάχιστον δεν διαφωνούν σημαντικά.
Το πολωνικό εκλογικό αποτέλεσμα θα έχει, ωστόσο, αντίκτυπο στις ενδοευρωπαϊκές ισορροπίες και στις ευρωπαϊκές πολιτικές τάσεις στον δρόμο προς τις ευρωεκλογές του 2024.
Φαβορί για τη νίκη είναι, και πάλι, το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Κατσίνσκι που βρίσκεται στην εξουσία τα τελευταία οχτώ χρόνια, από το 2015, και διατηρεί το προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις έναντι της Πλατφόρμας Πολιτών (ΚΟ) του άλλοτε πρωθυπουργού και προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.
Υπενθυμίζεται ότι τo PiS ανήκει στην ευρωομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), ενώ αντιθέτως η Πλατφόρμα Πολιτών ανήκει στις τάξεις του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) του οποίου είχε άλλωστε διατελέσει και πρόεδρος ο Τουσκ.
Οι εικόνες από τη μεγάλη συγκέντρωση που οργάνωσε η πολωνική αντιπολίτευση την περασμένη Κυριακή στη Βαρσοβία ήταν αν μη τι άλλο εντυπωσιακές, πλην όμως δεν είναι καθόλου σαφές ότι αρκούν για να φέρουν την ανατροπή στην κάλπη.
Σε κάθε περίπτωση, η Ευρώπη παρακολουθεί στενά όσα συμβαίνουν στην Πολωνία αλλά και στη Γερμανία η οποία επίσης οδεύει προς κάλπες.
Οι επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές αναμένονται στην καλούμενη «ατμομηχανή της Ευρώπης» το 2025. Εως τότε ωστόσο, στο μεσοδιάστημα, θα έχουν πραγματοποιηθεί εκλογές στα κρατίδια της Εσσης, της Σαξονίας, της Θουριγγίας, του Βρανδεμβούργου κ.α., με τη Βαυαρία να παίρνει πρώτη τη σκυτάλη αυτήν την Κυριακή, 8 Οκτωβρίου.
Βαυαρία: Συνωστισμός στα δεξιά του CSU
Με πληθυσμό 13 εκατομμυρίων κατοίκων, έκταση μεγαλύτερη από εκείνη κάθε άλλου γερμανικού κρατιδίου και ΑΕΠ μεγαλύτερο από τα εθνικά ΑΕΠ των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών, η Βαυαρία δεν αποτελεί αμελητέο μέγεθος. Κάθε άλλο. Με άλλα λόγια, ό,τι συμβαίνει (πολιτικά) εκεί, δεν περιορίζεται γεωγραφικά εκεί.
Αλλά και σε πολιτικό/κομματικό επίπεδο, η Βαυαρία ξεχωρίζει, ή τουλάχιστον ξεχώριζε επί σειρά δεκαετιών, ως η κοιτίδα και το προνομιακό πεδίο των Χριστιανοκοινωνιστών (CSU).
Ο –κατά πολλούς «θρυλικός»– Φραντς Γιόζεφ Στράους, πάλαι ποτέ ηγέτης του CSU και άλλοτε πρωθυπουργός της Βαυαρίας, είχε διακηρύξει πριν από δεκαετίες ότι «κανένα δημοκρατικά νομιμοποιημένο κόμμα δεν μπορεί να βρίσκεται στα δεξιά των Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών» («rechts von der CDU/CSU darf es keine demokratisch legitimierte Partei geben»).
Εν έτει 2023 ωστόσο πια, στα δεξιά των CDU/CSU επικρατεί… συνωστισμός. Το κόμμα της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) αναδύεται πια, δύο χρόνια έπειτα από τις τελευταίες ομοσπονδιακές εκλογές, ως η δεύτερη ισχυρότερη παράταξη σε ομοσπονδιακό επίπεδο πίσω από το CDU του Φρίντριχ Μερτς, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αφήνοντας πιο πίσω τους νυν κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινους και Ελεύθερους Δημοκράτες.
Στη Βαυαρία ωστόσο ειδικότερα, το CSU έχει στα δεξιά του, πέρα από το AfD, και την παράταξη των Ελευθέρων Ψηφοφόρων (Freie Wähler – FW) με την οποία έχει μάλιστα συμπράξει στο μέτωπο της κρατιδιακής διακυβέρνησης. Ο λόγος για μια παράταξη, ο πρόεδρος της οποίας, εν προκειμένω ο 52χρονος Χούμπερτ Αϊβανγκερ, φέρεται να είχε φιλοναζιστικό παρελθόν, όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα έπειτα από σχετικό δημοσίευμα («The Auschwitz Pamphlet») της Süddeutsche Zeitung.
Επιχειρώντας να αξιοποιήσει προς όφελός του τις όποιες σε βάρος του καταγγελίες, ο Αϊβανγκερ έκανε ό,τι κάνει και ο Τραμπ στις ΗΠΑ. Βγήκε στην αντεπίθεση στρέφοντας τα πυρά του ενάντια στις «φιλελεύθερες ελίτ» που απειλούν, όπως καταγγέλλεται, να διαβρώσουν τον κοινωνικό και πολιτικό ιστό με τις ορθοπολιτικές τους εμμονές… Κι όπως ο Τραμπ στις ΗΠΑ, έτσι και ο Χούμπερτ Αϊβανγκερ βλέπει πια τη δημοτικότητά του να ανεβαίνει στη Βαυαρία, παρά τις καταγγελίες.
Εάν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις, τότε το CSU του Μάρκους Ζέντερ οδεύει την ερχόμενη Κυριακή προς ένα ποσοστό κοντά στο 36% (που θα αποτελεί ιστορικό χαμηλό για μια παράταξη η οποία άλλοτε εξασφάλιζε πάνω από 55% ή ακόμη και από 60%)· οι Ελεύθεροι Ψηφοφόροι ακολουθούν με περίπου 16% (ιστορικό υψηλό για αυτήν την παράταξη το εν λόγω ποσοστό, εάν επιβεβαιωθεί στην κάλπη)· οι Πράσινοι έρχονται τρίτοι με 15% (από 17,6% που είχαν εξασφαλίσει στις προηγούμενες εκλογές του 2018) και το AfD ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής με 14% (από 10,2% που είχε λάβει στις προηγούμενες εκλογές)… Με άλλα λόγια, CSU, FW και AfD παρουσιάζονται να συγκεντρώνουν μαζί κοντά στο 70%…
