Ο Νοέμβριος του 2023 μοιάζει ως η κομβική στιγμή για την εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, και δη σε διπλό επίπεδο: Ποιες θα είναι οι εφαρμογές της και ποιος (και πώς) θα τις αποφασίζει και υλοποιεί.
Το πρώτο 10ήμερο του τρέχοντος μήνα, η OpenAΙ παρουσίασε το επόμενο κύμα της ΑΙ, που θα αφορά σε ένα πιο προσωποποιημένο ChatGPT (το agent). Αλλως πως ένας ατομικός βοηθός ο οποίος, αφού του δοθεί πρόσβαση σε σειρά δεδομένων, θα μπορεί να ενεργεί εκ μέρους μας, ακόμα και να αποφασίζει για λογαριασμό μας. Αυτή η εξέλιξη είχε εντυπωσιάσει τόσο τον Μπιλ Γκέιτς, οδηγώντας τον να γράψει ένα μακροσκελές κείμενο για την –επί της ουσίας– επόμενη ημέρα της ανθρωπότητας.
Και μετά… ήρθε το δράμα: Το πρώτο αίμα χύθηκε με την απόλυση του Σαμ Αλτμαν, ο οποίος πέρα από συνιδρυτής και CEO της OpenAI, είναι ένας γκουρού του είδους – αρχικά με τη δημιουργία του ChatGPT και κατόπιν με τους agents (το προϊόν θα ονομάζεται GPTs).
Ακολούθησε η κλιμάκωση ενός πολύπλευρου δράματος, που αφορούσε στο ποιος θα κάτσει τελικά στον «θρόνο» της OpenAI –και ποια θα είναι η «αυλή» του board– καθώς αυτή ακριβώς η εξέλιξη σηματοδοτεί το τι μέλλει γενέσθαι. Το ποιος θα αποφασίζει και το πώς: Με ποιες δικλείδες ασφαλείας και –κυρίως– με ποιο γνώμονα. Θα προτάσσει την επιστήμη προς όφελος της ανθρωπότητας ή το κέρδος προς τέρψη των μετόχων;
Ο Αλτμαν απολύθηκε από το προηγούμενο Δ.Σ., καθώς οι απερχόμενοι θεώρησαν ότι κινείται στα όρια του καταστατικού χάρτη της εταιρείας. Η όλο και πιο στενή σχέση του με τη Microsoft τον τοποθετούσε πέραν των αρχικών πλάνων για μία OpenAI (άρα και… ΑΙ) που θα υπακούει σε κανόνες, που θα έχει περιορισμούς και δεν θα μετατραπεί σε καλπάζον άτι σε μία κούρσα επιχειρηματικού ανταγωνισμού μεταξύ γιγάντων της τεχνολογίας.
Πολλοί απόρησαν γιατί δίνεται τόσο μεγάλη έμφαση σε μία απόλυση από μία εταιρεία με δυναμικό σχεδόν 800 ανθρώπων. Ο Αλτμαν είχε γίνει πρωτοσέλιδο και όλα τα ΜΜΕ έπεσαν με τα μούτρα πάνω στο θέμα. Τη Δευτέρα, μάλιστα, η Wall Str ανέμενε τις εξελίξεις για να πάρει τη «θερμοκρασία» της Σίλικον Βάλεϊ.
Η OpenAI, μολονότι μικρή στο μάτι, είναι ο πυρήνας των εξελίξεων στην τεχνητή νοημοσύνη – εξελίξεων τόσο επαναστατικών που θα αλλάξουν την αρχιτεκτονική σε σειρά πραγμάτων. Πολλοί τη συγκρίνουν με την εφεύρεση της ατμομηχανής, της ηλεκτρικής ενέργειας και του Η/Υ. Δοθείσης της ταχύτητας των εξελίξεων και της παρέμβασης που θα έχει σε σειρά κλάδων, η ζωή όπως τη γνωρίζουμε, δεν θα είναι πια η ίδια. Δεν θα έχει καμία σχέση…
Το δίπολο της ΑΙ
Ο Αλτμαν, όχι μόνον δεν απολύθηκε, αλλά και τελικά επέστρεψε με μεγαλύτερη ώθηση και δυνητικά περισσότερες ελευθερίες. Ο βασιλιάς πέθανε, ζήτω ο ίδιος, πολλαπλώς ενδυναμωμένος, βασιλιάς.
Τα διεθνή ΜΜΕ, αναλύοντας τις εξελίξεις στην OpenAI, αποπειράθηκαν να ρίξουν φως πέραν του ορατού δράματος και των προσώπων. Επιχείρησαν, δηλαδή, να αναλύσουν το περίβλημα των ιδεών πίσω από τις αντιμαχόμενες ομάδες: Τους οραματιστές της ΑΙ απέναντι στους καπιταλιστές της Σίλικον Βάλεϊ.
Οι New York Times, σε σχετική ανάλυσή τους, εκτιμούν ότι σε αυτή τη μάχη υπήρξε ξεκάθαρος νικητής: Οι καπιταλιστές. Και στον τίτλο του άρθρου είναι εξαιρετικά εύγλωττοι και σαφείς: Η ΑΙ τους ανήκει. Στους καπιταλιστές…
Η μάχη, σημειώνει το κείμενο, αφορούσε σε δύο διαφορετικές κατευθύνσεις:
- Η ΑΙ ως εκτελεστικός βραχίονας μίας νέας εποχής ευημερίας για τις επιχειρήσεις που αξιοποιούν τις δυνατότητές της.
- Η ΑΙ ως ένας σύγχρονος λεβιάθαν –με ισχύ από τα μαθηματικά βάθη των νευρωνικών δικτύων– που πρέπει να περιοριστεί και να αναπτυχθεί με εξαιρετική προσοχή προκειμένου να μην υπερβεί τις δυνατότητες του δημιουργού της.
Με την επιστροφή του Αλτμαν στην OpenAI, η μάχη μεταξύ αυτών των δύο απόψεων φαίνεται να έχει τελειώσει λένε οι ΝΥΤ, κηρύσσοντας ως νικητές τους καπιταλιστές, όλους όσοι δηλαδή προσδοκούν κέρδη μέσω της ανάπτυξης.
Οι πρωταγωνιστές
Το νέο διοικητικό συμβούλιο του OpenAI θα αποτελείται από τρία άτομα, τουλάχιστον σε αρχικό στάδιο: Τον Ανταμ Ντ’ Αντζελο, CEO της Quora (ο μόνος που παρέμεινε από το παλιό Δ.Σ.), τον Μπρετ Τέιλορ, πρώην στέλεχος της Facebook και του Salesforce και τον Λόρενς Χ. Σάμερς, πρώην υπουργό Οικονομικών. Το Δ.Σ. αναμένεται να μεγαλώσει, με τον κυρίαρχο επενδυτή, τη Microsoft, να αποκτά ισχυρότερη φωνή.
Ποιοι απήλθαν; Οι τρεις που αποφάσισαν την αποπομπή Αλτμαν: Ο Ιλια Σουτσκέβερ, επικεφαλής επιστήμονας της OpenAI (ο οποίος στην πορεία ανέκρουσε πρύμνα και άλλαξε την απόφασή του), η Ελεν Τόνερ, διευθύντρια στρατηγικής στο Κέντρο Ασφάλειας και Αναδυόμενης Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Τζόρτζταουν και η Τάσα Μακόλεϊ, επιχειρηματίας και ερευνήτρια στη RAND Corporation. Αυτοί αντιπροσωπεύουν ένα μείγμα ανθρώπων που πρωτοστάτησαν στα βρεφικά βήματα της ΑΙ την τελευταία δεκαετία – ένας συνδυασμός ακαδημαϊκών, φουτουριστών της Σίλικον Βάλεϊ και επιστημόνων στον τομέα των υπολογιστών.
Εβλεπαν την τεχνολογία υπό ένα διαφορετικό πρίσμα: ένα μείγμα φόβου και δέους. Ανησυχούσαν για μελλοντικά γεγονότα, όπως η λεγόμενη «μοναδικότητα», το σημείο δηλαδή στο οποίο η AI θα ξεπερνούσε την ικανότητα του ανθρώπου να την περιορίσει.
Οι ΝΥΤ σημειώνουν ότι σε αυτό το πλαίσιο ιδρύθηκε η OpenAI το 2015 ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός, εξηγώντας το γιατί διατήρησε μία περίπλοκη δομή που έδινε στο Δ.Σ. τη δυνατότητα να ελέγχει τις λειτουργίες της εταιρείας και να αντικαθιστά την ηγεσία της – ακόμα κι όταν (το 2019) αφαίρεσαν το «μη» μπροστά από το κερδοσκοπικό.
«Τότε, προστατεύοντας την τεχνητή νοημοσύνη από τις δυνάμεις του καπιταλισμού, θεωρήθηκε από πολλούς ως κορυφαία προτεραιότητα. Μια προτεραιότητα που έπρεπε να κατοχυρωθεί στους εταιρικούς κανονισμούς και στο καταστατικό», όπως σημειώνει το ρεπορτάζ.
Θρίαμβος των συμφερόντων έναντι του φόβου
Από το 2019 και εντεύθεν πολλά άλλαξαν. Η ΑΙ δεν είναι μια ιδέα χαμένη στους λαβύρινθους της σκέψης των επιστημόνων, αλλά πλέον βρίσκεται σε εκατομμύρια χέρια με προϊόντα όπως το ChatGPT. Οι μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο ανταγωνίζονται για την κατασκευή ακόμη πιο ισχυρών συστημάτων. Δισεκατομμύρια δαπανώνται για κατασκευή και ανάπτυξη AI εντός των επιχειρήσεων, με την ελπίδα μείωσης του κόστους εργασίας και αύξησης της παραγωγικότητας.
Οι ΝΥΤ εκτιμούν ότι τα νέα μέλη του Δ.Σ. της OpenAI είναι οι ηγέτες που θα ανέμενε κανείς να επιβλέπουν ένα τέτοιο έργο. Ο Τέιλορ είναι ένας πεπειραμένος deal maker της Σίλικον Βάλεϊ. Πρωταγωνίστησε στην πώληση του Twitter στον Ελον Μασκ, όταν ο ίδιος διατελούσε πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της πλατφόρμας. Ο Σάμερς είναι εξέχων οικονομολόγος που πιστεύει ότι η τεχνολογική πρόοδος θα συμβάλει στο καλό της κοινωνίας.
Η ανάλυση των New York Times υπογραμμίζει ότι μπορεί να υπάρχουν φωνές αντίστασης αλλά δεν θα έχουν δικαίωμα βέτο ή τη δυνατότητα να φρενάρουν τις εξελίξεις, όπως έκανε το παλιό διοικητικό συμβούλιο.
Και καταλήγει: Αυτό που συνέβη στην OpenAI –ένας θρίαμβος των εταιρικών συμφερόντων έναντι των ανησυχιών για το μέλλον– έμοιαζε αναπόφευκτο, δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας της τεχνητής νοημοσύνης. Μια τεχνολογία δυνητικά ικανή να εγκαινιάσει μια νέα επανάσταση ήταν απίθανο να διοικηθεί μακροπρόθεσμα από εκείνους που ήθελαν να την επιβραδύνουν – όχι όταν διακυβεύονταν τόσα πολλά χρήματα.